DOI Artikel:
Němec, Richard: Planowanie i przebudowa „Nowego Niemieckiego Wschodu”. Generalne Gubernatorstwo: Warszawa (1939 – 1945)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.45167#0174
PLANOWANIE 1 PRZEBUDOWA „NOWEGO NIEMIECKIEGO WSCHODU”...
173
16. Warschau im Netz der Bahnen des Generalgouvernements (Warszawa na tle sieci kolejowej Generalnego Gubernatorstwa),
Instytut Pamięci Narodowej, GK 167/106, nr 19
nów, stosunków własnościowych czy kwestii ruchu drogowego (il. 16)57. Co więcej, teczka nie zawiera
ani jednego szkicu architektonicznego, można natomiast stwierdzić, że zgromadzone materiały wskazują
na związek z urbanistyką (przy czym zaproponowano rozwiązanie dla konkretnej masy urbanistycznej).
Stąd wniosek, że w opracowaniu planu brały udział organy, które musiały bardzo dobrze orientować się
w zasadach planowania przestrzennego, stosować je oraz kierować się ustalonymi zapisami modelowymi
oraz wytycznymi58.
Można zatem postawić tezę, iż zgodnie z powyższym Dengel swoim planem poważnie naruszył
podział kompetencji, gdyż takie zadanie mogło być przeprowadzone wyłącznie przez Biuro Planowania
Przestrzennego. Nie była to bowiem kwestia lokalno-miejska, lecz sprawa nadrzędna, leżąca w gestii
gubernatora. Stąd też pewne jest, że Gollert, zatrudniony od 10 kwietnia 1942 r. w Referacie do spraw
Planowania Przestrzeni, potraktował plan Dengela jako atak na swoje uprawnienia, jednakże dla miejskich
„kategorii jakościowych” Warszawy zastosował tę samą systematykę (il. 17)59.
Przeciwko tego typu utopijnemu rozmiarowi planów podniosły się również głosy wśród wyspecjali-
zowanych kadr nazistowskich. Jeszcze w 1943 r. Erich Stürzenacker z Urzędu Planowania Przestrzenne-
go, jednocześnie dyrektor Urzędu Planowania Miasta we Lwowie, a wcześniej odpowiedzialny również
za Warszawę, w odniesieniu do „wytycznych na temat tworzenia planów zagospodarowania przestrzeni
miasta” stwierdził, iż polskie miasta w sposób naturalny ucieleśniały inne kryteria i wartości niż miasta
57 Stan badań do nakreślonej tu problematyki jest obszerny i w związku w tym nie ma potrzeby przedstawiać go w tym miejscu
(Herzberg, op. cite, Münk, op. cit.). O ówczesnych metodach Biura Planowania Przestrzennego por. czasopismo Biura Planowania
Przestrzennego oraz pisma Akademii Badań i Planowania Przestrzennego.
58 APW nr zespołu 482 AGDW 880, Planowanie przestrzenne w Generalnym Gubernatorstwie.
59 Gollert, op. cit. (por. przyp. 37).
173
16. Warschau im Netz der Bahnen des Generalgouvernements (Warszawa na tle sieci kolejowej Generalnego Gubernatorstwa),
Instytut Pamięci Narodowej, GK 167/106, nr 19
nów, stosunków własnościowych czy kwestii ruchu drogowego (il. 16)57. Co więcej, teczka nie zawiera
ani jednego szkicu architektonicznego, można natomiast stwierdzić, że zgromadzone materiały wskazują
na związek z urbanistyką (przy czym zaproponowano rozwiązanie dla konkretnej masy urbanistycznej).
Stąd wniosek, że w opracowaniu planu brały udział organy, które musiały bardzo dobrze orientować się
w zasadach planowania przestrzennego, stosować je oraz kierować się ustalonymi zapisami modelowymi
oraz wytycznymi58.
Można zatem postawić tezę, iż zgodnie z powyższym Dengel swoim planem poważnie naruszył
podział kompetencji, gdyż takie zadanie mogło być przeprowadzone wyłącznie przez Biuro Planowania
Przestrzennego. Nie była to bowiem kwestia lokalno-miejska, lecz sprawa nadrzędna, leżąca w gestii
gubernatora. Stąd też pewne jest, że Gollert, zatrudniony od 10 kwietnia 1942 r. w Referacie do spraw
Planowania Przestrzeni, potraktował plan Dengela jako atak na swoje uprawnienia, jednakże dla miejskich
„kategorii jakościowych” Warszawy zastosował tę samą systematykę (il. 17)59.
Przeciwko tego typu utopijnemu rozmiarowi planów podniosły się również głosy wśród wyspecjali-
zowanych kadr nazistowskich. Jeszcze w 1943 r. Erich Stürzenacker z Urzędu Planowania Przestrzenne-
go, jednocześnie dyrektor Urzędu Planowania Miasta we Lwowie, a wcześniej odpowiedzialny również
za Warszawę, w odniesieniu do „wytycznych na temat tworzenia planów zagospodarowania przestrzeni
miasta” stwierdził, iż polskie miasta w sposób naturalny ucieleśniały inne kryteria i wartości niż miasta
57 Stan badań do nakreślonej tu problematyki jest obszerny i w związku w tym nie ma potrzeby przedstawiać go w tym miejscu
(Herzberg, op. cite, Münk, op. cit.). O ówczesnych metodach Biura Planowania Przestrzennego por. czasopismo Biura Planowania
Przestrzennego oraz pisma Akademii Badań i Planowania Przestrzennego.
58 APW nr zespołu 482 AGDW 880, Planowanie przestrzenne w Generalnym Gubernatorstwie.
59 Gollert, op. cit. (por. przyp. 37).