DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Walicki, Michał: Nowe nabytki w dziale polskiej sztuki cechowej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19578#0147
Typ zachodnio-niemiecki. Typ środkowo-niemiecki. Typ śląski.
Piety do tego, czy innego kręgu naszej sztuki, zwłaszcza, że mimo pewnych analogii wy-
łamuje się ona w sposób zdecydowany z zaobserwowanych dotąd typów rozwiązań oraz
znanych ujęć formy malarskiej.
Znacznie obficiej przedstawiają się nowe nabytki z działu rzeźby późnogotyckiej.
Tematowym odpowiednikiem omówionego uprzednio obrazu jest rzeźbiona Pieta (tabl. 6-9)
pochodząca z terenu województwa łódzkiego. Grupa wys. 89 cm, wyrzeźbiona jest w drze-
wie lipowym, przy czym zachowała znaczną część pierwotnej polichromii, której główną
dominantę tworzy niebiesko-czerwona szata Madonny. Liczne uszkodzenia i wykruszenia
drzewa pomniejszają wartość zabytku, skądinąd reprezentującego wcale ciekawy przykład
ujęcia stereotypowej grupy. W zasadzie, Pieta warszawska nawiązuje do t. zw. ,,śląskiego"
typu, przy czym nie trudno tu będzie o analogie z terenu Śląska1) i Wielkopolski. Proto-
typem w pewnym sensie tej grupy będzie znana dobrze Pieta z wrocławskiego kościoła
św. Elżbiety, pochodząca rzekomo z 1384 2). Na ogół rzeźba z Muzeum Warszawskiego
mieści się w ramach schematu zakreślonego dla tego typu — drobne zaś różnice można
złożyć na karb niższego poziomu snycerza. Porównanie z zastosowanym przez D. Freya 3)
schematem wskazuje jednak na pewne odchylenia. Nachylenie głowy Madonny w naszej
grupie jest większe, niż w rzeźbach śląskich, inaczej również ujęte zostało ciało Chrystusa,
którego klatka piersiowa, sklepiona wypukło, jak tarcza obraca się ku widzowi. Lewa ręka
Madonny nie dotyka rąbka chusty, lecz dotyka piersi, który to ruch zresztą trafia się spo-
X)E. Braune & E. Wiese, Schlesische Malerei und Plastik des Mittelalters, Leipzig 1926,
tabl. 43.
2) W. Passarge, j. w., s. 130; por. T. D e m m 1 e r, Die Mitteralterlichen Pietagruppen im KFM,
Berliner Museen, 1921, 42; G. v. d. O s t e n, Siidostdeutsche Schmerzensmanner und „bóhmische"
Marienklagen, Zeitschrift des deutschen Vereins fur Kunstwissenschaft, 1935, s. 519 i n.; R. H a m a n n
u. K. W i 1 h e 1 m- K astner, Die Elisabethkirche zu Marburg, II, rozdz. VII (,,Die Marburger Pieta"),
Marburg 1929, s. 317, 320.
3) D. F r e y, Schlesiens kiinstlerisches Antlitz, Die hohe Strasse, I, Breslau 1938.
121
Piety do tego, czy innego kręgu naszej sztuki, zwłaszcza, że mimo pewnych analogii wy-
łamuje się ona w sposób zdecydowany z zaobserwowanych dotąd typów rozwiązań oraz
znanych ujęć formy malarskiej.
Znacznie obficiej przedstawiają się nowe nabytki z działu rzeźby późnogotyckiej.
Tematowym odpowiednikiem omówionego uprzednio obrazu jest rzeźbiona Pieta (tabl. 6-9)
pochodząca z terenu województwa łódzkiego. Grupa wys. 89 cm, wyrzeźbiona jest w drze-
wie lipowym, przy czym zachowała znaczną część pierwotnej polichromii, której główną
dominantę tworzy niebiesko-czerwona szata Madonny. Liczne uszkodzenia i wykruszenia
drzewa pomniejszają wartość zabytku, skądinąd reprezentującego wcale ciekawy przykład
ujęcia stereotypowej grupy. W zasadzie, Pieta warszawska nawiązuje do t. zw. ,,śląskiego"
typu, przy czym nie trudno tu będzie o analogie z terenu Śląska1) i Wielkopolski. Proto-
typem w pewnym sensie tej grupy będzie znana dobrze Pieta z wrocławskiego kościoła
św. Elżbiety, pochodząca rzekomo z 1384 2). Na ogół rzeźba z Muzeum Warszawskiego
mieści się w ramach schematu zakreślonego dla tego typu — drobne zaś różnice można
złożyć na karb niższego poziomu snycerza. Porównanie z zastosowanym przez D. Freya 3)
schematem wskazuje jednak na pewne odchylenia. Nachylenie głowy Madonny w naszej
grupie jest większe, niż w rzeźbach śląskich, inaczej również ujęte zostało ciało Chrystusa,
którego klatka piersiowa, sklepiona wypukło, jak tarcza obraca się ku widzowi. Lewa ręka
Madonny nie dotyka rąbka chusty, lecz dotyka piersi, który to ruch zresztą trafia się spo-
X)E. Braune & E. Wiese, Schlesische Malerei und Plastik des Mittelalters, Leipzig 1926,
tabl. 43.
2) W. Passarge, j. w., s. 130; por. T. D e m m 1 e r, Die Mitteralterlichen Pietagruppen im KFM,
Berliner Museen, 1921, 42; G. v. d. O s t e n, Siidostdeutsche Schmerzensmanner und „bóhmische"
Marienklagen, Zeitschrift des deutschen Vereins fur Kunstwissenschaft, 1935, s. 519 i n.; R. H a m a n n
u. K. W i 1 h e 1 m- K astner, Die Elisabethkirche zu Marburg, II, rozdz. VII (,,Die Marburger Pieta"),
Marburg 1929, s. 317, 320.
3) D. F r e y, Schlesiens kiinstlerisches Antlitz, Die hohe Strasse, I, Breslau 1938.
121