Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (2.1957)

z sobą splecione. Z lóż zamkowych wychyla się Herod w otoczeniu starszyzny. Lewy, górny
róg obrazu zajmuje wycinek pejzażowy ze sceną ucieczki do Egiptu (il. 2). W dali bieleje miasto

nad wodą i stromy szczyt górski z ledwo zarysowaną archi-
tekturą. Prostymi środkami artysta oddał wątek narra-
cyjny, tylokrotnie powtarzany, a mimo to w jego inter-
pretacji pełen świeżości i swoistego uroku, wzbogacony
zapleczem pejzażowym. Madonna otulona płaszczem,
trzyma przed sobą Dzieciątko i kurczy się na osiołku,
żeby być jak najmniej widoczna. Józef prowadzi osła
spoglądając troskliwie w ich stronę. Daleko za sobą pozo-
stawili zabudowania miejskie, srebrzące się iglicami świą-
tyń z ledwo obrysowaną czerwienią dachówek. Za chwilę
znajdą się w lesie, który da im schronienie przed pości-
giem. Wysokie drzewo z lewej strony w wycinku pejza-
żowym to pierwszoplanowe, ulubione kulisy Cranacha.
Mniej skupiony jest artysta przy oddaniu głównej sceny.
Stanowi ona zlepek portretów rycerstwa (il. 3), karykatur
starszyzny i oddzielnych scen i sylwetek, tak charakte-
rystycznych w budowie kompozycji Cranacha, wyniesionej
ze starej tradycji średniowiecznego warsztatu.

Humanistyczne upodobania epoki odzwierciedlają
medaliony cesarzy rzymskich umieszczone w płaskorzeź-
bach fryzu oraz antykizujące postacie łuczników w gór-
nej części bramy (il. 4).

Kolorystycznie obraz się mieni, niczym wielo-
barwny witraż. Na tle szarego tynku, stalowej zbroi
i ugrów strusich piór jaśnieją żywe, czyste i lśniące barwy
Cranacha, czerwień poziomkowa i czerwień wina, oliwko-
wa zieleń i czysty błękit. W wycinku pejzażowym kolo-
ryt jest stłumiony i przez to wyodrębnia jeszcze bardziej
tę część obrazu. Nawiązuje ona do pierwszego okresu

twórczości Cranacha, do jego wędrówek naddunajskich
5. Łukasz Cranach St. Rzeź Niem- /1РЛЛ , сглс Niq , . , . , , , • ,

. , . .. (1500—1505 r.)13, gdzie każdy zakręt rzeki wyczarowywał

viiQtCK} iragmcriL, 11. i

nowe, urocze pejzaże. Ze szkoły naddunajskiej wyniósł
Cranach umiłowanie przyrody i te cechy przekazywał swoim uczniom, poprzez obrazy tego
typu co Madonna Wrocławska, Głogowska czy Sandomierska, mimo że wszystkie, tak jak
i Rzeź Niewiniątek należą czasowo do drugiego okresu twórczości Cranacha, który się ciągnie

13 M. Friedlànder-1. Rosenberg, j. w., s. 6.

630