DOI Artikel:
Gąssowska, Barbara; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Atena przy ołtarzu: figurka ołowiana w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17142#0222
Barbara Gąssowska
ATENA PRZY OŁTARZU
Figurka ołowiana w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
K
X. Volekcja drobnej plastyki ołowianej w Muzeum Narodowym w Warszawie zawiera
między innymi statuetkę bogini Ateny, pozornie nie różniącą się niczym od wielu analogi-
cznych, rzemieślniczo niedbałych miniaturowych reprodukcji posągu Ateny Fidiasza. Za-
pewne z punktu widzenia problematyki historii sztuki antycznej ta mała figurka, pozbawiona
niemal wszelkich walorów formalno-estetycznych, nie stanowi dostatecznie ważkiego obiektu
dla badań, którym można by poświęcić osobną, nawet najmniejszą rozprawę. Posiada ona jednak
nie mniej godną uwagi specyfikę, którą stanowi bardzo rzadko towarzyszący Atenie w rzeź-
bie statuarycznej ołtarz u stóp. Nie uprzedzając faktów przejdźmy do zreferowania danych
metrykalnych i nakreślenia analitycznego opisu zabytku.
Figurka Ateny opatrzona numerem inwentarza 198348 MN, rewindykowana ze Śląska
w 1946 roku jest nieznanej proweniencji. Mimo niewielkich rozmiarów zamykających się
w granicach 0,041 m (szerokość), 0,084 m (wysokość) i 0,015 m (grubość) została ona
wykonana jako pusty odlew, prawdopodobnie ze stopu ołowiu z domieszką cyny1.
Przy obecnym stanie zachowania pokrywa ją ciemnoszary chropowaty nalot, rozjaśniony
w kilku miejscach białawymi i rdzawymi plamami. W ciągu stuleci poważnemu zniszczeniu
uległa dolna część peplosu, włócznia i ołtarz; ponadto brak jest lewego przedramienia bogini
wraz z tarczą, prawej dłoni oraz ostrza lancy.
Uzbrojona wsparta na włóczni Atena (ił. la), ubrana w peplos przewiązany w pasie, stoi
na niskiej rozszerzającej się ku dołowi bazie, którą od dolnej krawędzi szaty oddziela nieznaczne
horyzontalne profilowanie. Lewa lekko zgięta i cofnięta do tyłu noga rysuje się konturem wśród
fałd peplosu. Na piersi bogini schematycznie potraktowana egida o słabo widocznych za-
rysach gorgoneionu; na ramionach naramienniki w kształcie obręczy. Spod hełmu — ozdobio-
nego nad czołem plastycznym guzkiem i dwiema „wstążeczkami" zakończonymi małymi
kulkami — wymykają się dwa długie loki opadające na barki. W twarzy o wyraźnych rysach
czytelne: pod dużymi niskimi łukami brwi wypukłe oczy, płaski nos o szerokich nozdrzach,
małe usta oraz wysunięta ku przodowi broda. Prawa ręka bogini jest wzniesiona na wysokość
barku i oparta na włóczni, której drzewce przypomina splot warkocza. Na lewej odsuniętej
1 Dotąd nie robiono analizy jakościowej metalu; powyższą informację zawdzięczam doc. dr H. Jędrzejewskiej.
Rocznik Muzeum IV 14 90Q
ATENA PRZY OŁTARZU
Figurka ołowiana w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
K
X. Volekcja drobnej plastyki ołowianej w Muzeum Narodowym w Warszawie zawiera
między innymi statuetkę bogini Ateny, pozornie nie różniącą się niczym od wielu analogi-
cznych, rzemieślniczo niedbałych miniaturowych reprodukcji posągu Ateny Fidiasza. Za-
pewne z punktu widzenia problematyki historii sztuki antycznej ta mała figurka, pozbawiona
niemal wszelkich walorów formalno-estetycznych, nie stanowi dostatecznie ważkiego obiektu
dla badań, którym można by poświęcić osobną, nawet najmniejszą rozprawę. Posiada ona jednak
nie mniej godną uwagi specyfikę, którą stanowi bardzo rzadko towarzyszący Atenie w rzeź-
bie statuarycznej ołtarz u stóp. Nie uprzedzając faktów przejdźmy do zreferowania danych
metrykalnych i nakreślenia analitycznego opisu zabytku.
Figurka Ateny opatrzona numerem inwentarza 198348 MN, rewindykowana ze Śląska
w 1946 roku jest nieznanej proweniencji. Mimo niewielkich rozmiarów zamykających się
w granicach 0,041 m (szerokość), 0,084 m (wysokość) i 0,015 m (grubość) została ona
wykonana jako pusty odlew, prawdopodobnie ze stopu ołowiu z domieszką cyny1.
Przy obecnym stanie zachowania pokrywa ją ciemnoszary chropowaty nalot, rozjaśniony
w kilku miejscach białawymi i rdzawymi plamami. W ciągu stuleci poważnemu zniszczeniu
uległa dolna część peplosu, włócznia i ołtarz; ponadto brak jest lewego przedramienia bogini
wraz z tarczą, prawej dłoni oraz ostrza lancy.
Uzbrojona wsparta na włóczni Atena (ił. la), ubrana w peplos przewiązany w pasie, stoi
na niskiej rozszerzającej się ku dołowi bazie, którą od dolnej krawędzi szaty oddziela nieznaczne
horyzontalne profilowanie. Lewa lekko zgięta i cofnięta do tyłu noga rysuje się konturem wśród
fałd peplosu. Na piersi bogini schematycznie potraktowana egida o słabo widocznych za-
rysach gorgoneionu; na ramionach naramienniki w kształcie obręczy. Spod hełmu — ozdobio-
nego nad czołem plastycznym guzkiem i dwiema „wstążeczkami" zakończonymi małymi
kulkami — wymykają się dwa długie loki opadające na barki. W twarzy o wyraźnych rysach
czytelne: pod dużymi niskimi łukami brwi wypukłe oczy, płaski nos o szerokich nozdrzach,
małe usta oraz wysunięta ku przodowi broda. Prawa ręka bogini jest wzniesiona na wysokość
barku i oparta na włóczni, której drzewce przypomina splot warkocza. Na lewej odsuniętej
1 Dotąd nie robiono analizy jakościowej metalu; powyższą informację zawdzięczam doc. dr H. Jędrzejewskiej.
Rocznik Muzeum IV 14 90Q