DOI Artikel:
Pawłowska, Magdalena; Kauffmann, Angelica [Ill.]: O portretach polskich Angeliki Kauffmann
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19553#0078
zaważył niewątpliwie na późniejszych publikacjach, gdyż zazwyczaj jej działalność artystyczna
stanowi w nich jedynie uzupełnienie, ilustrację dla zasadniczego tematu, jakim jest życie artystki.
Podobny charakter ma bowiem praca A. Engelsa3 z 1910 roku. Nie potrafili się również wyzbyć
takiego ujęcia tematu także autorzy najpoważniejszej do dzisiaj monografii artystki V. Manners
i G. C. Williamson4. Ta obszerna i obficie ilustrowana praca poprzedzona została licznymi
artykułami zawartymi w czasopiśmiennictwie niemieckim, francuskim i angielskim. Artykuły
te, traktujące najczęściej o poszczególnych dziełach Angeliki Kauffmann5, zostały skrupulatnie
zestawione przez H. Tietzego, który w swym artykule6 (w 1924) zamieścił również zwięzłe dane
o życiu i twórczości malarki. Manners i Williamson mogli rozszerzyć wydatnie zasób wiedzy
o twórczości Angeliki Kauffmann w głównej mierze dzięki odnalezionemu w zbiorach londyńskiej
Royal Academy rękopisu „Memorandum" artystki. Obejmuje ono lata 1781—1796, a więc
niemal cały okres pobytu artystki we Włoszech, po powrocie z Anglii. To ważne odkrycie po-
zwoliło autorom na zmianę atrybucji szeregu płócien oraz na należyte ich uszeregowanie chrono-
logiczne, co wobec częstego braku sygnatur było dotąd trudne do przeprowadzenia. Autorzy
jednak zadowolili się enumeracją poszczególnych dzieł Angeliki, nie przeprowadzili natomiast
ich analizy porównawczej, nie podjęli trudu wykazania ewolucji, jakiej ulegała twórczość malarki.
Znając najlepiej zbiory brytyjskie, ich analizie poświęcili najwięcej uwagi. Najwartościowszym
elementem tego opracowania jest załączony pełny tekst pamiętnika artystki (przełożony z włoskie-
go na język angielski). W 1954 roku ukazała się kolejna monografia Angeliki Kauffmann opra-
cowana przez Adeline Hartcup7. Wniosła ona jednak niewiele istotnie nowych elementów, będąc
właściwie jedynie streszczeniem pracy Manners i Williamsona.
Poza tymi dwoma opracowaniami monograficznymi ukazał się po 1924 roku (stan badań
do tego czasu zreasumował Tietze) cały szereg prac przyczynkowych rozsianych w periodykach
naukowych. Na niektóre z nich powoływać się będę w dalszym toku pracy. Dużo uwagi poświę-
cono twórczości graficznej Kauffmann. Jest ona omówiona w licznych opracowaniach angiel-
skich8, jak również w monografiach współpracującego z nią na tym polu Bartolozziego9.
Twórczość Angeliki Kauffmann znalazła również miejsce w licznych opracowaniach syn-
3 A. Engels, Angelika Kauffmann. Berlin 1910.
4 V. Manners, G. C. Williamson, Angelica Kauffmann, R. A., Her Life and her Works. London
1924.
5 Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje artykuł V. Manners, Angelica Kauffmann, and her Art.
Connoisseur 1921, nr 239, s. 206—210.
6 H. Tietze, Angelica Kauffmann. [w:] U. Thieme, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kiin-
stler. t. XX, Leipzig 1924, s. 1—5.
7 A. Hartcup, Angelica: the portrait of an eighteenth century artist. London 1954.
8 M. C. Salamon, Old english mezzotints. London 1910; tenże, Old English Colour prints. London
1909.
9 A. de V e s m e, Francesco Bartolozzi. Milano 1928.
74
stanowi w nich jedynie uzupełnienie, ilustrację dla zasadniczego tematu, jakim jest życie artystki.
Podobny charakter ma bowiem praca A. Engelsa3 z 1910 roku. Nie potrafili się również wyzbyć
takiego ujęcia tematu także autorzy najpoważniejszej do dzisiaj monografii artystki V. Manners
i G. C. Williamson4. Ta obszerna i obficie ilustrowana praca poprzedzona została licznymi
artykułami zawartymi w czasopiśmiennictwie niemieckim, francuskim i angielskim. Artykuły
te, traktujące najczęściej o poszczególnych dziełach Angeliki Kauffmann5, zostały skrupulatnie
zestawione przez H. Tietzego, który w swym artykule6 (w 1924) zamieścił również zwięzłe dane
o życiu i twórczości malarki. Manners i Williamson mogli rozszerzyć wydatnie zasób wiedzy
o twórczości Angeliki Kauffmann w głównej mierze dzięki odnalezionemu w zbiorach londyńskiej
Royal Academy rękopisu „Memorandum" artystki. Obejmuje ono lata 1781—1796, a więc
niemal cały okres pobytu artystki we Włoszech, po powrocie z Anglii. To ważne odkrycie po-
zwoliło autorom na zmianę atrybucji szeregu płócien oraz na należyte ich uszeregowanie chrono-
logiczne, co wobec częstego braku sygnatur było dotąd trudne do przeprowadzenia. Autorzy
jednak zadowolili się enumeracją poszczególnych dzieł Angeliki, nie przeprowadzili natomiast
ich analizy porównawczej, nie podjęli trudu wykazania ewolucji, jakiej ulegała twórczość malarki.
Znając najlepiej zbiory brytyjskie, ich analizie poświęcili najwięcej uwagi. Najwartościowszym
elementem tego opracowania jest załączony pełny tekst pamiętnika artystki (przełożony z włoskie-
go na język angielski). W 1954 roku ukazała się kolejna monografia Angeliki Kauffmann opra-
cowana przez Adeline Hartcup7. Wniosła ona jednak niewiele istotnie nowych elementów, będąc
właściwie jedynie streszczeniem pracy Manners i Williamsona.
Poza tymi dwoma opracowaniami monograficznymi ukazał się po 1924 roku (stan badań
do tego czasu zreasumował Tietze) cały szereg prac przyczynkowych rozsianych w periodykach
naukowych. Na niektóre z nich powoływać się będę w dalszym toku pracy. Dużo uwagi poświę-
cono twórczości graficznej Kauffmann. Jest ona omówiona w licznych opracowaniach angiel-
skich8, jak również w monografiach współpracującego z nią na tym polu Bartolozziego9.
Twórczość Angeliki Kauffmann znalazła również miejsce w licznych opracowaniach syn-
3 A. Engels, Angelika Kauffmann. Berlin 1910.
4 V. Manners, G. C. Williamson, Angelica Kauffmann, R. A., Her Life and her Works. London
1924.
5 Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje artykuł V. Manners, Angelica Kauffmann, and her Art.
Connoisseur 1921, nr 239, s. 206—210.
6 H. Tietze, Angelica Kauffmann. [w:] U. Thieme, F. Becker, Allgemeines Lexikon der bildenden Kiin-
stler. t. XX, Leipzig 1924, s. 1—5.
7 A. Hartcup, Angelica: the portrait of an eighteenth century artist. London 1954.
8 M. C. Salamon, Old english mezzotints. London 1910; tenże, Old English Colour prints. London
1909.
9 A. de V e s m e, Francesco Bartolozzi. Milano 1928.
74