DOI Artikel:
Pawłowska, Magdalena; Kauffmann, Angelica [Ill.]: O portretach polskich Angeliki Kauffmann
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19553#0077
Magdalena Pawłowska
O PORTRETACH POLSKICH ANGELIKI KAUFFMANN*
W
TY 1781 roku Angelika Kauffmann po szesnastoletnim pobycie w Anglii wraca do Włoch,
by pozostać tu do końca życia. W tym ostatnim, bardzo bogatym okresie jej twórczości wyróżnia
się grupa portretów, wykonanych na zlecenie polskiej arystokracji. Nie wszystkie z nich zacho-
wały się lub też nie zostały dotychczas zidentyfikowane.
Praca niniejsza stanowi próbę podsumowania dotychczasowych badań nad związaną z Polską
twórczością A. Kauffmann oraz dopełnienia ich pewnymi nowymi ustaleniami lub przypuszcze-
niami.
Literatura poświęcona malarce jest dość obszerna, ale na wstępie należy podkreślić, że brak
jest dotąd monografii artystki, w której ujęta byłaby jej twórczość w sposób pozwalający na
właściwą ocenę jej roli w rozwoju sztuki europejskiej XVIII wieku. Ten dotkliwy brak powodo-
wał często zbyt jednostronne ocenianie jej spuścizny artystycznej, która jest dotąd traktowana
najczęściej jako refleks najpotężniejszych nurtów w malarstwie epoki, a niedostrzeganie pewnych,
dość istotnych chyba, elementów nowatorskich, indywidualnych w jej twórczości.
Nim Angelika Kauffmann stała się tematem badań historyków sztuki, była obiektem zainte-
resowania pisarzy. Ekscytowała ich wielka sława Angeliki, a przy tym równie burzliwe koleje
jej życia.
W 1838 roku Leon de Wailly wydał dwutomową książkę1, która ma charakter „vie romancee"
artystki. W 1892 roku ukazała się praca Fr. A. Gerard2, w której usiłowano zebrać kilkaset dzieł
Angeliki Kauffmann, ale również i w tym opracowaniu pierwszorzędną rolę odgrywają fakty
biograficzne.
Ten anegdotyczny — w dużej mierze — charakter pierwszych prac poświęconych Angelice
* Artykuł niniejszy stanowi nieco zmienioną wersję pracy magisterskiej wykonanej w 1965 roku na Wydziale
Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem profesora dra Stanisława Lorentza
1 L. de Wailly, Angelica Kauffmann. t. I-II, Bruxelles 1838.
2 Fr. Gerard, Angelica Kauffmann, A Biography. London 1892.
73
O PORTRETACH POLSKICH ANGELIKI KAUFFMANN*
W
TY 1781 roku Angelika Kauffmann po szesnastoletnim pobycie w Anglii wraca do Włoch,
by pozostać tu do końca życia. W tym ostatnim, bardzo bogatym okresie jej twórczości wyróżnia
się grupa portretów, wykonanych na zlecenie polskiej arystokracji. Nie wszystkie z nich zacho-
wały się lub też nie zostały dotychczas zidentyfikowane.
Praca niniejsza stanowi próbę podsumowania dotychczasowych badań nad związaną z Polską
twórczością A. Kauffmann oraz dopełnienia ich pewnymi nowymi ustaleniami lub przypuszcze-
niami.
Literatura poświęcona malarce jest dość obszerna, ale na wstępie należy podkreślić, że brak
jest dotąd monografii artystki, w której ujęta byłaby jej twórczość w sposób pozwalający na
właściwą ocenę jej roli w rozwoju sztuki europejskiej XVIII wieku. Ten dotkliwy brak powodo-
wał często zbyt jednostronne ocenianie jej spuścizny artystycznej, która jest dotąd traktowana
najczęściej jako refleks najpotężniejszych nurtów w malarstwie epoki, a niedostrzeganie pewnych,
dość istotnych chyba, elementów nowatorskich, indywidualnych w jej twórczości.
Nim Angelika Kauffmann stała się tematem badań historyków sztuki, była obiektem zainte-
resowania pisarzy. Ekscytowała ich wielka sława Angeliki, a przy tym równie burzliwe koleje
jej życia.
W 1838 roku Leon de Wailly wydał dwutomową książkę1, która ma charakter „vie romancee"
artystki. W 1892 roku ukazała się praca Fr. A. Gerard2, w której usiłowano zebrać kilkaset dzieł
Angeliki Kauffmann, ale również i w tym opracowaniu pierwszorzędną rolę odgrywają fakty
biograficzne.
Ten anegdotyczny — w dużej mierze — charakter pierwszych prac poświęconych Angelice
* Artykuł niniejszy stanowi nieco zmienioną wersję pracy magisterskiej wykonanej w 1965 roku na Wydziale
Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem profesora dra Stanisława Lorentza
1 L. de Wailly, Angelica Kauffmann. t. I-II, Bruxelles 1838.
2 Fr. Gerard, Angelica Kauffmann, A Biography. London 1892.
73