Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (13,2.1969)

w osobnej części katalogu. Niektóre pozycje nie posiadają bibliografii. Są to prace bądź nigdy
nie publikowane, bądź też dotychczas nieatrybuowane. Taki zespół stanowią portrety z Albumu
miniatur w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie — Oddział Czartoryskich, które, podob-
nie jak wyżej wymienioną serię puławską, poprzedzono ogólnym omówieniem. Z uwagi na cha-
rakter tego typu malarstwa w katalogu specjalny nacisk położono na opis kolorystyczny oraz
charakterystykę techniki malarskiej. Przy opracowywaniu poszczególnych pozycji starano się
poprawić pomyłki w datach i sygnaturach dostrzeżone w literaturze przedmiotu oraz uzasadnić
niewłaściwość niektórych atrybucji, przedstawiając jednocześnie propozycje własne. Pozycje
bardziej kontrowersyjne lub specjalnie charakterystyczne zostały omówione bardziej szczegóło-
wo. Używane niekiedy określenie dzieła Lesseura jako kopii oznacza wprawdzie powtórzenie
innej kompozycji, ale utrzymane w charakterze indywidualnego, kontrolowanego widzenia
artystycznego. W tekście pracy zamieszczono fragmenty dokumentów z epoki, bądź w tekstach
oryginalnych z zachowaniem niezmienionej ortografii, bądź w tłumaczeniu własnym.

Analiza stylu i charakterystyka twórczości artysty przeprowadzone zostały wyłącznie w opar-
ciu o materiał badany autopsyjnie.

Wincenty de Lesseur urodził się w Warszawie w roku 1745. Ojcem artysty był Fryderyk
Lesseur, Francuz z pochodzenia, pułkownik wojsk koronnych, matką Polka — Anna z Rudkow-
skich1. Bliższych danych o rodzinie i pochodzeniu rodziców malarza brak, jakkolwiek snuto na
ten temat nieudokumentowane naukowo przypuszczenia, doszukując się pokrewieństwaLesseurów
z francuską rodziną Le Seur, w której tradycje artystyczne od początku XVII wieku przechodzą
z ojca na syna, a jeden z jej członków — rzekomo dziad artysty — miał nosić imię Wincenty2.

Trudno też określić, kiedy do Polski przybył ojciec malarza. Najwcześniejsza wzmianka o nim
w Polsce dotyczy r. 1763; w tym roku de Lesseur ojciec był komisarzem królewskich dóbr dzie-
dzicznych zaleszczyckich i jazłowickich3. W roku 1767 występuje on już jako major4, a w 1773 —
jako pułkownik5. Na sejmie roku 1767—68 Fryderyk de Lesseur otrzymał nobilitację6 i odtąd

!E. Rastawiecki, Słownik malarzów polskich ... t. I, Warszawa 1850, s. 261.

2 S. Zarewicz, Polskie miniatury na lwowskiej wystawie. Sztuka, Lwów 1913, s. 63.

3 Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Kameralne (w dalszym ciągu zw.: AGAD-Ar. K), zespół
III/239a — Papiery do Dóbr Dziedzicznych JKMci Zaleszczyki regulujące się od 1755 do 1770. Rejestr rzeczy
kościelnych od J. X. Markidzkiego odebranych po wyjeździe tego. (...) Ima Aug. 1763 Anno; podpis: Komisarz
JKMci: de Lesseur; oraz Regestr poczynionych szkód od wojsk tak skonfederowanych jako i rosyjskich tudzież
pułków JKMci Synagodze Miasta Jazłowca spisany i przez każdego obywatela zaprzysiężony 1760? 8? podpis:
Attestateur (de Lesseur Lesserowicz) Commissa (ire);

4 AGAD-Ar. K., zespół III/622, Fol. 70: Porachunek z ... (nieczyt.) PP. Pensionariuszami. J. W. Major
Lesseur ma roczney pensyi 360 =. Na to odebrał pro Sept. et Octobr. 1767—60—1005; pro Nov. et Xbri d. a.—
1005; 1768 (rok) pro Jan. Febr. Martio 1768—1007, pro April, Majo, Junis — 1007, pro Julio et (nieczyt.) — 1005.

5 AGAD-Ar. K., zespół III — 239 i: Pismo z Komisji JKMci Skarbowej: do W. Imci Pana Pułkownika de
Lesseur-Lesserowitza ... (z roku 1773),

6 Rastawiecki, jw..

146