DOI issue:
Sztuka średnowieczna
DOI article:Dobrzeniecki, Tadeusz: Niektóre zagadnienia ikonografii "Męża Boleści"
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19556#0075
32. Stauroteka cesarzowej Tamary, Tyflis, Muzeum (wg Amiranachvili, jw.)
prothesis145. Pallas przypuszcza, że taki program zastosowano w ikonie jerozolimskiej, zesta-
wiając w XVIII w. przedstawienia plakietek na ramie i zamyka rozważania nad tym zabytkiem
przypomnieniem, że skrzyneczka cesarzowej Tamary (il. 32)146 i wenecki obraz z ok. 1300
(il. 10) są najwcześniejszymi przykładami, w których przedstawienie Chrystusa — AT z asystu-
jącymi Marią i św. Janem nawiązuje do sceny Ukrzyżowania. Millet — stwierdza Pallas — po-
pełnił błąd wyprowadzając typ Chrystusa-AT z ikonografii Zdjęcia z Krzyża i rozróżniając
dwie odmiany: pierwotną z półfigurą Chrystusa, obciętą powyżej łokci, z rękami przylegającymi
do korpusu, oraz drugą, nieco późniejszą, ze skrzyżowanymi z przodu rękami. Utrzymywana
przez Milleta typologiczna klasyfikacja wymienionych wariantów na wschodni i zachodni upada
wobec zauważonego przez Myslivca występowania także na Wschodzie wczesnych przykładów
ze skrzyżowanymi rękami (malowidło w absydzie kościoła w Savane, Gruzja)147.
145 B r o c k h a u s, jw., s. 67; Millet, Recherches, jw., s. 487; J. D. Stefanescu, L'illustration
des liturgies dans 1'art de Byzance et de 1'Orient. Bruxelles 1936, s. 52 nast.; M y s 1 i v e c, jw., s. 32.
146 A m i r a n a c h v i 1 i, jw., s. 55—7, il. na s. 55.
147 M y s 1 i v e c, jw., s. 20.
71
prothesis145. Pallas przypuszcza, że taki program zastosowano w ikonie jerozolimskiej, zesta-
wiając w XVIII w. przedstawienia plakietek na ramie i zamyka rozważania nad tym zabytkiem
przypomnieniem, że skrzyneczka cesarzowej Tamary (il. 32)146 i wenecki obraz z ok. 1300
(il. 10) są najwcześniejszymi przykładami, w których przedstawienie Chrystusa — AT z asystu-
jącymi Marią i św. Janem nawiązuje do sceny Ukrzyżowania. Millet — stwierdza Pallas — po-
pełnił błąd wyprowadzając typ Chrystusa-AT z ikonografii Zdjęcia z Krzyża i rozróżniając
dwie odmiany: pierwotną z półfigurą Chrystusa, obciętą powyżej łokci, z rękami przylegającymi
do korpusu, oraz drugą, nieco późniejszą, ze skrzyżowanymi z przodu rękami. Utrzymywana
przez Milleta typologiczna klasyfikacja wymienionych wariantów na wschodni i zachodni upada
wobec zauważonego przez Myslivca występowania także na Wschodzie wczesnych przykładów
ze skrzyżowanymi rękami (malowidło w absydzie kościoła w Savane, Gruzja)147.
145 B r o c k h a u s, jw., s. 67; Millet, Recherches, jw., s. 487; J. D. Stefanescu, L'illustration
des liturgies dans 1'art de Byzance et de 1'Orient. Bruxelles 1936, s. 52 nast.; M y s 1 i v e c, jw., s. 32.
146 A m i r a n a c h v i 1 i, jw., s. 55—7, il. na s. 55.
147 M y s 1 i v e c, jw., s. 20.
71