DOI article:
Mańkowski, Tadeusz: Dzieje Zbioru Graficznego Czartoryskich
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.21220#0239
rych nakład miedziorytu, rozpowszechniający wizerunek sławnej osoby,
przedstawiał interes handlowy ze względu na pokupność tego rodzaju
rycin. Stąd taka ilość grafiki portretowej. W Polsce grafiki z tej dzie-
dziny spotykamy stosunkowo mniej, jednakże ilość jej była i tu za-
wsze znaczna. Także miedziorytnicze wizerunki osób wybitnych za gra-
nicą znajdowały u nas zbyt, nabywane w Warszawie u właścicieli
tzw. magazynów czy u wędrownych handlarzy przez szlachtę i magna-
terię, do których uszu docierały nazwiska obcych znakomitości.
Rytownicy, którym opłacało się wykonywanie portretów głośnych,
współczesnych osób, jak dygnitarzy koronnych, wysokich godnością
osób duchownych czy wybitnych dam, posługiwali się najczęściej pier-
wowzorem pochodzącym spośród dzieł malarstwa portretowego. Zy-
skiwali na tym i mistrze pędzla, których talent i umiejętność rozgła-
szały reprodukcje graficzne.
Osobny dział zbioru stanowiły portrety członków rodziny Czarto-
ryskich. Podobnie jak członkowie innych rodów magnackich dbali oni
również o utrwalenie swych rysów twarzy i postaci w dziełach grafiki,
niezależnie od dzieł malarstwa portretowego. Izabela Czartoryska za-
mawiała także ryciny przedstawiające jej siedziby i zbiory. Wykonawcą
tych zamówień był grafik Józef Richter (1780—1837), którego działal-
ność w Puławach da się stwierdzić około r. 1806. W latach 1811—1817
przebywał on także w Sieniawie, zaś w r. 1820 w Warszawie, zawsze
w ścisłych stosunkach z Czartoryskimi. Świadczą o tym jego widoki
puławskich budynków i ogrodów. Prócz Józefa Richtera pracował dla
Czartoryskich także starszy jego brat, Karol August (1770—1848), który
według rysunków Józefa wykonał trzy akwatinty z widokami Pu-
ław (ryc. 8).
Zamierzenia Izabeli Czartoryskiej szły jeszcze dalej. Ważną w tym
rolę miał odegrać założony w Puławach zakład litograficzny, który
istniał jednak zbyt krótko, by mógł rozwinąć wydatniejszą działalność.
Uruchomiony w marcu r. 1830, jak o tym świadczy dedykowana Elżbie-
cie (Izabeli) Czartoryskiej litografowana „Pamiątka" rozpoczęcia pro-
dukcji artystycznej nowozałożonego w Puławach przedsiębiorstwa, zo-
stał zniszczony już w następnym roku w czasie powstania i działań wo-
jennych. Wyszkoleni w technice litograficznej Wilhelm Ehrentraut i Lu-
dwik Horwart, sprowadzeni do Puław, przygotowywali do wydawnictw
puławskiej drukarni ilustracje, które oceniane z punktu widzenia arty-
stycznego zasługują jednak na miano zaledwie średnich. Po zniszcze-
niu w r. 1831 zakład litograficzny w Puławach nie miał już nigdy
odżyć.
Dział rysunków, szkiców i akwarel zbioru Czartoryskich doczekał
się zinwentaryzowania o wiele później niż grafika. Stało się to do-
piero w spokojniejszych czasach, w Krakowie po r. 1876. Wcześniej-
szego inwentarza tego działu nie znamy.
232
przedstawiał interes handlowy ze względu na pokupność tego rodzaju
rycin. Stąd taka ilość grafiki portretowej. W Polsce grafiki z tej dzie-
dziny spotykamy stosunkowo mniej, jednakże ilość jej była i tu za-
wsze znaczna. Także miedziorytnicze wizerunki osób wybitnych za gra-
nicą znajdowały u nas zbyt, nabywane w Warszawie u właścicieli
tzw. magazynów czy u wędrownych handlarzy przez szlachtę i magna-
terię, do których uszu docierały nazwiska obcych znakomitości.
Rytownicy, którym opłacało się wykonywanie portretów głośnych,
współczesnych osób, jak dygnitarzy koronnych, wysokich godnością
osób duchownych czy wybitnych dam, posługiwali się najczęściej pier-
wowzorem pochodzącym spośród dzieł malarstwa portretowego. Zy-
skiwali na tym i mistrze pędzla, których talent i umiejętność rozgła-
szały reprodukcje graficzne.
Osobny dział zbioru stanowiły portrety członków rodziny Czarto-
ryskich. Podobnie jak członkowie innych rodów magnackich dbali oni
również o utrwalenie swych rysów twarzy i postaci w dziełach grafiki,
niezależnie od dzieł malarstwa portretowego. Izabela Czartoryska za-
mawiała także ryciny przedstawiające jej siedziby i zbiory. Wykonawcą
tych zamówień był grafik Józef Richter (1780—1837), którego działal-
ność w Puławach da się stwierdzić około r. 1806. W latach 1811—1817
przebywał on także w Sieniawie, zaś w r. 1820 w Warszawie, zawsze
w ścisłych stosunkach z Czartoryskimi. Świadczą o tym jego widoki
puławskich budynków i ogrodów. Prócz Józefa Richtera pracował dla
Czartoryskich także starszy jego brat, Karol August (1770—1848), który
według rysunków Józefa wykonał trzy akwatinty z widokami Pu-
ław (ryc. 8).
Zamierzenia Izabeli Czartoryskiej szły jeszcze dalej. Ważną w tym
rolę miał odegrać założony w Puławach zakład litograficzny, który
istniał jednak zbyt krótko, by mógł rozwinąć wydatniejszą działalność.
Uruchomiony w marcu r. 1830, jak o tym świadczy dedykowana Elżbie-
cie (Izabeli) Czartoryskiej litografowana „Pamiątka" rozpoczęcia pro-
dukcji artystycznej nowozałożonego w Puławach przedsiębiorstwa, zo-
stał zniszczony już w następnym roku w czasie powstania i działań wo-
jennych. Wyszkoleni w technice litograficznej Wilhelm Ehrentraut i Lu-
dwik Horwart, sprowadzeni do Puław, przygotowywali do wydawnictw
puławskiej drukarni ilustracje, które oceniane z punktu widzenia arty-
stycznego zasługują jednak na miano zaledwie średnich. Po zniszcze-
niu w r. 1831 zakład litograficzny w Puławach nie miał już nigdy
odżyć.
Dział rysunków, szkiców i akwarel zbioru Czartoryskich doczekał
się zinwentaryzowania o wiele później niż grafika. Stało się to do-
piero w spokojniejszych czasach, w Krakowie po r. 1876. Wcześniej-
szego inwentarza tego działu nie znamy.
232