DOI article:
Żygulski, Zdzisław: Dzieje zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli i Dom Gotycki)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.24582#0014
różnych ludzi umieszczane w krajowej prasie, choć nie pozbawione pewnej
wartości, przyczyniały się na ogół do wytworzenia fałszywego obrazu pu-
ławskiego muzeum. Wobec nieopublikowania dokumentacji zbiorów3
i wobec różnych naiwnych opinii i nieścisłości pamiętnikarzy pojawiły się
wkrótce głosy negujące autentyczność wielu okazów z Sybilli i Domu Go-
tyckiego, co więcej, krytycznie zaczęto oceniać motywy i sposoby kolek-
cjonerskie Izabeli Czartoryskiej. Pierwszym bodaj historykiem sztuki,
który w niewielkim, ale świetnym artykule podjął próbę sprecyzowania
idei muzeum puławskiego, był w okresie międzywojennym Michał Wa-
licki 4. Druga wojna światowa na długo przerwała możliwość pracy nad
monografią muzealną, co gorsze, samym zbiorom zadała dotkliwe ciosy 5.
W okresie powojennym, w roku 1950, Muzeum Czartoryskich, jako naj-
starsza w Polsce instytucja muzealna, choć od początku swego istnienia
oddana w służbę społeczeństwa, pozostająca jednak do tego czasu w po-
siadaniu prywatnym, przejęta została w zarząd i użytkowanie państwa,
a w roku następnym włączona do Muzeum Narodowego w Krakowie w for-
mie osobnego oddziału pod nazwą „Zbiory Czartoryskich”. W związku z tą
reorganizacją podjęto nowe prace, z których najpoważniejszą było prze-
prowadzenie pełnej ewidencji zbiorów muzealnych i biblioteczno-archi-
walnych, łącznie z niewykorzystanym dotychczas naukowo tzw. archiwum
domowym Czartoryskich. W wyniku szeroko zakrojonego planu naukowego
opracowania zbiorów wydano drukiem szereg katalogów działowych oraz
rozpraw na temat poszczególnych zabytków lub całych ich grup. W pierw-
szym tomie rocznika muzealnego zamieszczono zarys historii Zbiorów
Czartoryskich, napisany przez kierownika oddziału Marka Wierzbickiego 6.
Sprawa opracowania pełnej monografii muzeum stała się znów aktualna.
Postulaty zmierzające do realizacji tego zadania wysunięte zostały również
przez środowiska pozakrakowskie, przy czym najbardziej charaktery-
styczny był tu głos Janusza Powidzkiego w artykule na temat zbiorów
Domu Gotyckiego w Puławach 7.
3 W Puławach do roku 1830 zdążono wydać drukiem zaledwie prowizoryczny
katalog Domu Gotyckiego, Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyckim w Pu-
ławach, Warszawa 1828, który pełnej dokumentacji zbiorów nie zawierał. Katalog
ten w dalszym ciągu pracy cytować będziemy w skrócie Poczet pamiątek.
4 Walicki M., Muzea puławskie, (Ziemia, Warszawa 1935, nr 11—12).
5 Najboleśniejszą i niepowetowaną stratą było rozgrabienie przez żołnierzy hi-
tlerowskich klejnotów i pamiątek po królach polskich, przechowywanych w Muzeum
Czartoryskich w tzw. „szkatule królewskiej”. Spośród „puławskich” obrazów zaginął
jeden z najcenniejszych: Rafaela Portret młodzieńca.
8 Sprawozdania i Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie za rok 1951, Kra-
ków 1952.
7 P o w i d z k i J., Zbiory Domu Gotyckiego w Puławach (Muzealnictwo, Poznań
1956, nr 5, s. 5—12). Artykuł Powidzkiego jest ciekawym eksperymentem. Opierając
wartości, przyczyniały się na ogół do wytworzenia fałszywego obrazu pu-
ławskiego muzeum. Wobec nieopublikowania dokumentacji zbiorów3
i wobec różnych naiwnych opinii i nieścisłości pamiętnikarzy pojawiły się
wkrótce głosy negujące autentyczność wielu okazów z Sybilli i Domu Go-
tyckiego, co więcej, krytycznie zaczęto oceniać motywy i sposoby kolek-
cjonerskie Izabeli Czartoryskiej. Pierwszym bodaj historykiem sztuki,
który w niewielkim, ale świetnym artykule podjął próbę sprecyzowania
idei muzeum puławskiego, był w okresie międzywojennym Michał Wa-
licki 4. Druga wojna światowa na długo przerwała możliwość pracy nad
monografią muzealną, co gorsze, samym zbiorom zadała dotkliwe ciosy 5.
W okresie powojennym, w roku 1950, Muzeum Czartoryskich, jako naj-
starsza w Polsce instytucja muzealna, choć od początku swego istnienia
oddana w służbę społeczeństwa, pozostająca jednak do tego czasu w po-
siadaniu prywatnym, przejęta została w zarząd i użytkowanie państwa,
a w roku następnym włączona do Muzeum Narodowego w Krakowie w for-
mie osobnego oddziału pod nazwą „Zbiory Czartoryskich”. W związku z tą
reorganizacją podjęto nowe prace, z których najpoważniejszą było prze-
prowadzenie pełnej ewidencji zbiorów muzealnych i biblioteczno-archi-
walnych, łącznie z niewykorzystanym dotychczas naukowo tzw. archiwum
domowym Czartoryskich. W wyniku szeroko zakrojonego planu naukowego
opracowania zbiorów wydano drukiem szereg katalogów działowych oraz
rozpraw na temat poszczególnych zabytków lub całych ich grup. W pierw-
szym tomie rocznika muzealnego zamieszczono zarys historii Zbiorów
Czartoryskich, napisany przez kierownika oddziału Marka Wierzbickiego 6.
Sprawa opracowania pełnej monografii muzeum stała się znów aktualna.
Postulaty zmierzające do realizacji tego zadania wysunięte zostały również
przez środowiska pozakrakowskie, przy czym najbardziej charaktery-
styczny był tu głos Janusza Powidzkiego w artykule na temat zbiorów
Domu Gotyckiego w Puławach 7.
3 W Puławach do roku 1830 zdążono wydać drukiem zaledwie prowizoryczny
katalog Domu Gotyckiego, Poczet pamiątek zachowanych w Domu Gotyckim w Pu-
ławach, Warszawa 1828, który pełnej dokumentacji zbiorów nie zawierał. Katalog
ten w dalszym ciągu pracy cytować będziemy w skrócie Poczet pamiątek.
4 Walicki M., Muzea puławskie, (Ziemia, Warszawa 1935, nr 11—12).
5 Najboleśniejszą i niepowetowaną stratą było rozgrabienie przez żołnierzy hi-
tlerowskich klejnotów i pamiątek po królach polskich, przechowywanych w Muzeum
Czartoryskich w tzw. „szkatule królewskiej”. Spośród „puławskich” obrazów zaginął
jeden z najcenniejszych: Rafaela Portret młodzieńca.
8 Sprawozdania i Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie za rok 1951, Kra-
ków 1952.
7 P o w i d z k i J., Zbiory Domu Gotyckiego w Puławach (Muzealnictwo, Poznań
1956, nr 5, s. 5—12). Artykuł Powidzkiego jest ciekawym eksperymentem. Opierając