DOI Artikel:
Żygulski, Zdzisław: Dzieje zbiorów puławskich (Świątynia Sybilli i Dom Gotycki)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.24582#0181
współczesnych, do czasów rewolucji.
Mimo wyraźnych sympatii rojali-
stycznych, starała się być obiek-
tywną. Ostatnim Burbonom poświę-
ciła osobny rozdział, krótki, lecz
znamienny: „Szkatułka z pamiąt-
kami ostatnich Burbonów. Pamiątki
Ludwika XVI, królowej żony jego,
Delfina młodego i Elżbiety, siostry
króla, są darowane do Domu Go-
tyckiego przez panią de Champclos,
która była przy królowej we Fran-
cji, a przy księżnie d’Angouleme
w Wiedniu. Płonną by rzeczą było
życie ich opisywać. Smutny los ca-
łej tej familii każdemu znajomy,
ponieważ ich panowanie, ich śmierć
i nieszczęścia za naszych czasów były i przy nas się zakończyły. Pamiątki
w Gotyckim Domu złożone są: 1) Portret króla, królowej, księżniczki
Elżbiety i Delfina, wszystkie w miniaturze, 2) Włosy króla. Kwiaty suszone
z ogrodu królowej w Trianon. Kawałek sukni białej, ostatniej, noszonej
w dzień śmierci księżniczki Elżbiety. 3) Książka od pacierzy, którą kró-
lowa miała w więzieniu, a którą jej królowa hiszpańska darowała. 4) Me-
dal Ludwika XV, ten sam, który był podstawą posągu jego na placu w Pa-
ryżu, który podczas rewolucji rozbili. 5) Kwiatki zasuszone z miejsca, na
którym ta nieszczęśliwa familia pogrzebioną była” 282.
W artykule o Burbonach zachowywała Czartoryska rezerwę pozytywną,
natomiast w stosunku do Napoleona Bonaparte rezerwa jej była niezdecy-
dowana, chwilami negatywna, to znów z przejawami sympatii. Jak wyżej
powiedzieliśmy, tendencja polityki Czartoryskich była antynapoleńska
i z tendencją tą Izabela musiała się liczyć. Z drugiej przecież strony stale
otaczali Izabelę ludzie wierzący w mit Napoleona i w jego dobre zamiary
wobec Polski, ludzie, którzy walczyli i ginęli pod cesarskimi orłami.
W Domu Gotyckim złożyła Czartoryska szkatułkę z pamiątkami po Napo-
leonie, które stały się pretekstem następujących słów w katalogu: „Zosta-
wuję potomności uwagi o życiu całym Napoleona. Każdy go sądził podług
okoliczności lub podług życzeń swoich. Ale zawsze, teraz i w przyszłości,
będzie zajmował rozwagę każdego. Tutaj tylko wypisuje się zbiór pamiątek
zebranych i w Gotyckim Domu złożonych: Nożyk z perłowej macicy,
z szylkretem, w figurze niby Napoleona. Na brzegu z jednej strony napis
282 D. G. III, s. 279.
175
Mimo wyraźnych sympatii rojali-
stycznych, starała się być obiek-
tywną. Ostatnim Burbonom poświę-
ciła osobny rozdział, krótki, lecz
znamienny: „Szkatułka z pamiąt-
kami ostatnich Burbonów. Pamiątki
Ludwika XVI, królowej żony jego,
Delfina młodego i Elżbiety, siostry
króla, są darowane do Domu Go-
tyckiego przez panią de Champclos,
która była przy królowej we Fran-
cji, a przy księżnie d’Angouleme
w Wiedniu. Płonną by rzeczą było
życie ich opisywać. Smutny los ca-
łej tej familii każdemu znajomy,
ponieważ ich panowanie, ich śmierć
i nieszczęścia za naszych czasów były i przy nas się zakończyły. Pamiątki
w Gotyckim Domu złożone są: 1) Portret króla, królowej, księżniczki
Elżbiety i Delfina, wszystkie w miniaturze, 2) Włosy króla. Kwiaty suszone
z ogrodu królowej w Trianon. Kawałek sukni białej, ostatniej, noszonej
w dzień śmierci księżniczki Elżbiety. 3) Książka od pacierzy, którą kró-
lowa miała w więzieniu, a którą jej królowa hiszpańska darowała. 4) Me-
dal Ludwika XV, ten sam, który był podstawą posągu jego na placu w Pa-
ryżu, który podczas rewolucji rozbili. 5) Kwiatki zasuszone z miejsca, na
którym ta nieszczęśliwa familia pogrzebioną była” 282.
W artykule o Burbonach zachowywała Czartoryska rezerwę pozytywną,
natomiast w stosunku do Napoleona Bonaparte rezerwa jej była niezdecy-
dowana, chwilami negatywna, to znów z przejawami sympatii. Jak wyżej
powiedzieliśmy, tendencja polityki Czartoryskich była antynapoleńska
i z tendencją tą Izabela musiała się liczyć. Z drugiej przecież strony stale
otaczali Izabelę ludzie wierzący w mit Napoleona i w jego dobre zamiary
wobec Polski, ludzie, którzy walczyli i ginęli pod cesarskimi orłami.
W Domu Gotyckim złożyła Czartoryska szkatułkę z pamiątkami po Napo-
leonie, które stały się pretekstem następujących słów w katalogu: „Zosta-
wuję potomności uwagi o życiu całym Napoleona. Każdy go sądził podług
okoliczności lub podług życzeń swoich. Ale zawsze, teraz i w przyszłości,
będzie zajmował rozwagę każdego. Tutaj tylko wypisuje się zbiór pamiątek
zebranych i w Gotyckim Domu złożonych: Nożyk z perłowej macicy,
z szylkretem, w figurze niby Napoleona. Na brzegu z jednej strony napis
282 D. G. III, s. 279.
175