DOI article:
Skowronek, Stefan: Import pochodzenia rzymskiego w zbiorach numizmatycznych Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0100
cych niekiedy charakter luksusowy101 jak i skarbów monet dowodzi
właśnie zamożności tamtejszych mieszkańców, którzy czerpali zapewne
duże zyski z kontaktów handlowych z Cesarstwem Rzymskim. Skarb
z Przewodowa, przedstawiający znaczną rozpiętość chronologiczną i, być
może, będący wynikiem długoletniej (bo liczący ok. 200 lat) tezauryzacji
rzymskich środków obiegowych na naszych ziemiach, jest doskonałym
przykładem wspomnianego wyżej procesu. Kwestię tę jednak trudno
w sposób jednoznaczny rozstrzygnąć, gdyż ostatecznie nie wiadomo, czy
skarb uzyskany był drogą szeregu transakcji, czy też dotarł do właści-
ciela jako jednorazowy zysk.
Należy poruszyć jeszcze jedno zagadnienie wiążące się ze znaleziskiem
z Przewodowa. Nasuwa się mianowicie pytanie, jaki był kierunek na-
pływu zawartych w nim monet z terenu Cesarstwa? Punkty znalezisk
monet w dorzeczu Wisły i Bugu pozwoliły, jak wiadomo, określić do-
mniemane drogi komunikacyjne Lubelszczyzny w okresie wpływów
rzymskich 102. Rzeka Bug — przedłużenie szlaku Dniestru — stanowiła,
być może, odgałęzienie wschodniego szlaku bursztynowego, który łączył
Morze Czarne z Morzem Bałtyckim. Zaznaczyć trzeba, że błędem byłoby
dopatrywać się w każdej rzece szlaku komunikacyjnego, raczej należy mieć
na uwadze punkty osadnicze w pobliżu rzek, a fakt występowania monet
rzymskich ma omawianym terenie rozważyć z innego aspektu historycz-
nego. Monety uzyskane w wyniku bezpośredniego handlu i naniesione
głównymi szlakami jako miernik wartości, rozchodziły się z całą pewno-
ścią różnymi drogami wewnątrz kraju, co było konsekwencją wtórnego
handlu miejscowego. Drogi handlowe łączące Rzym starożytny ze Sło-
wiańszczyzną cechowała zapewne zmienność, którą dyktowała przede
wszystkim różnorodność samej wymiany. Monety jako materiał najmniej
narażony na zniszczenie dochowały się zazwyczaj lepiej, niż inne pro-
dukty („płacidła”). Okoliczość ta zmusza do ostrożności, jeśli idzie o próbę
podejmowania klasyfikacji monet rzymskich jako pozornie podstawowego
środka wymiany na naszych terenach. Monety rzymskie zresztą nie tylko
szlakiem Dniestru mogły wędrować w rejon Bugu. Badania prowadzone
w ostatnich latach przez Karpacką Ekspedycję Archeologiczną pod kie-
runkiem Andrzeja Żakiego jak i numizmatyków, m. i. Janusza Reymana,
pozwoliły poznać znaczenie przełęczy karpackich w okresie wpływów
rzymskich 103. Np. stanowiska kultury przeworskiej na południe od Kar-
pat w dorzeczu Latorzycy i Ondawy, znaleziska monet rzymskich w re-
101 G u r b a, o. c., passim.
102 Por. J. Kostrzewski, Rola Wisły w czasach przedhistorycznych Polski
(Przegląd Archeologiczny, 1933—1936, s. 67—68).
103 Por. J. Reyman, Uwagi o roli Przełęczy Użockiej w świetle znalezisk mo-
net rzymskich (Acta Archaeologica Carpathica, I, 1958, s. 55—59).
94
właśnie zamożności tamtejszych mieszkańców, którzy czerpali zapewne
duże zyski z kontaktów handlowych z Cesarstwem Rzymskim. Skarb
z Przewodowa, przedstawiający znaczną rozpiętość chronologiczną i, być
może, będący wynikiem długoletniej (bo liczący ok. 200 lat) tezauryzacji
rzymskich środków obiegowych na naszych ziemiach, jest doskonałym
przykładem wspomnianego wyżej procesu. Kwestię tę jednak trudno
w sposób jednoznaczny rozstrzygnąć, gdyż ostatecznie nie wiadomo, czy
skarb uzyskany był drogą szeregu transakcji, czy też dotarł do właści-
ciela jako jednorazowy zysk.
Należy poruszyć jeszcze jedno zagadnienie wiążące się ze znaleziskiem
z Przewodowa. Nasuwa się mianowicie pytanie, jaki był kierunek na-
pływu zawartych w nim monet z terenu Cesarstwa? Punkty znalezisk
monet w dorzeczu Wisły i Bugu pozwoliły, jak wiadomo, określić do-
mniemane drogi komunikacyjne Lubelszczyzny w okresie wpływów
rzymskich 102. Rzeka Bug — przedłużenie szlaku Dniestru — stanowiła,
być może, odgałęzienie wschodniego szlaku bursztynowego, który łączył
Morze Czarne z Morzem Bałtyckim. Zaznaczyć trzeba, że błędem byłoby
dopatrywać się w każdej rzece szlaku komunikacyjnego, raczej należy mieć
na uwadze punkty osadnicze w pobliżu rzek, a fakt występowania monet
rzymskich ma omawianym terenie rozważyć z innego aspektu historycz-
nego. Monety uzyskane w wyniku bezpośredniego handlu i naniesione
głównymi szlakami jako miernik wartości, rozchodziły się z całą pewno-
ścią różnymi drogami wewnątrz kraju, co było konsekwencją wtórnego
handlu miejscowego. Drogi handlowe łączące Rzym starożytny ze Sło-
wiańszczyzną cechowała zapewne zmienność, którą dyktowała przede
wszystkim różnorodność samej wymiany. Monety jako materiał najmniej
narażony na zniszczenie dochowały się zazwyczaj lepiej, niż inne pro-
dukty („płacidła”). Okoliczość ta zmusza do ostrożności, jeśli idzie o próbę
podejmowania klasyfikacji monet rzymskich jako pozornie podstawowego
środka wymiany na naszych terenach. Monety rzymskie zresztą nie tylko
szlakiem Dniestru mogły wędrować w rejon Bugu. Badania prowadzone
w ostatnich latach przez Karpacką Ekspedycję Archeologiczną pod kie-
runkiem Andrzeja Żakiego jak i numizmatyków, m. i. Janusza Reymana,
pozwoliły poznać znaczenie przełęczy karpackich w okresie wpływów
rzymskich 103. Np. stanowiska kultury przeworskiej na południe od Kar-
pat w dorzeczu Latorzycy i Ondawy, znaleziska monet rzymskich w re-
101 G u r b a, o. c., passim.
102 Por. J. Kostrzewski, Rola Wisły w czasach przedhistorycznych Polski
(Przegląd Archeologiczny, 1933—1936, s. 67—68).
103 Por. J. Reyman, Uwagi o roli Przełęczy Użockiej w świetle znalezisk mo-
net rzymskich (Acta Archaeologica Carpathica, I, 1958, s. 55—59).
94