DOI article:
Hirsch, Olga: Rzeźby antyczne z Krzeszowic w Muzeum Narodowym w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.25235#0122
cego dnia i nad nim, w górnej części, personifikacji słońca. Uważając
omawianą płytę za lewą część ołtarza, można odtworzyć przypuszczalny
wygląd następnych dwu części. Wówczas część centralną, równą w wyso-
kości ale wielokrotnie szerszą, stanowiłoby przedstawienie Mitry spełnia-
jącego swe ziemskie posłannictwo, to jest zabijającego byka, symbol ciem-
ności i zła. Odpowiednio do przedstawienia słońca w lewej części, nad
sceną ofiary, występowałyby prawdopodobnie znaki zodiaku. Prawa
strona, równa wielkości lewej, wypełniona byłaby w dolnej części przed-
stawieniem Cautopatesa, to jest Mitry, symbolu kończącego się dnia, trzy-
mającego opuszczoną w dół pochodnię. Nad nim umieszczone byłoby po-
piersie kobiety — Selene, będące personifikacją księżyca25. Typową
rzymską sztukę dekoracyjną reprezentują reliefy architektoniczne, wśród
których na uwagę zasługuje fryz przedstawiający putta przy pracy, po-
chodzący z w. I 26 (fig. 88), oraz cztery fragmenty belkowania składają-
cego się z fryzu i architrawu27 (fig. 87). Fryz dekorowany jest wicią
akantu tworzącą medaliony, w których znajdują się protomy zwierząt.
Pomiędzy każdymi dwoma medalionami umieszczona jest postać polują-
cego putta. Zarówno temat dekoracji jak i styl wykonania całego belko-
wania, pozwalają datować go na początek w. III28.
Tych kilka omówionych zabytków pozwala ocenić kolekcję krzeszo-
wicką jako zbiór antyków, które w całej pełni zasługują na szczegółowe
opracowanie i stałą ekspozycję.
Na zakończenie należy dodać kilka słów a Arturze Potockim, na
bywcy omawianej kolekcji antyków, który był niewątpliwie jedną z bar-
dziej interesujących postaci ówczesnej Polski.
Wiele faktów, prócz wymienionych, świadczy o jego zainteresowaniu
sztuką. Znane są np. kontakty Potockiego z Thorwaldsenem, u którego
zakupił w r. 1829 posąg Merkurego 29 i zamówił swoje popiersie. Intere-
sował się ochroną zabytków w kraju. 11 maja r. 1830 został powołany na
stanowisko prezesa ,,Komitetu trudniącego się upiększeniem Zamku Kra-
kowskiego”. Na rzecz działalności Towarzystwa ofiarował 10.000 zł. pol-
25 F. Cumont, Textes et monuments figures aux mysteres de Mithra, Bruxel-
les 1896.
26 Nr inw. DMNK Cz. 1991 i 1963.
27 Nr inw. DMNK Cz. 1865, 1927, 1754, 1883.
28 J. Toynbee and W. Perkins, Peopled Scrolls... (BSR XVIII, 1950, s. 18,
pl. XI).
29 Obecnie w Muzeum Narodowym w7 Krakowie; S. Lorentz, O importach
rzeźb antycznych do Polski w pierwszej połowie XIX wieku i o Thorwaldsenie
(Biul.H.S. XII, 1950, s. 289—309). — A. Kotkowska, Ostatnie duńskie prace o rzeź-
bach Thorwaldsena w Polsce (Biul. H. S. XVIII, 1957). — O. H i r s c h, Nieznane
pokwitowanie Thorwaldsena (Biul. H. S. XXVII, 1965, s. 343).
116
omawianą płytę za lewą część ołtarza, można odtworzyć przypuszczalny
wygląd następnych dwu części. Wówczas część centralną, równą w wyso-
kości ale wielokrotnie szerszą, stanowiłoby przedstawienie Mitry spełnia-
jącego swe ziemskie posłannictwo, to jest zabijającego byka, symbol ciem-
ności i zła. Odpowiednio do przedstawienia słońca w lewej części, nad
sceną ofiary, występowałyby prawdopodobnie znaki zodiaku. Prawa
strona, równa wielkości lewej, wypełniona byłaby w dolnej części przed-
stawieniem Cautopatesa, to jest Mitry, symbolu kończącego się dnia, trzy-
mającego opuszczoną w dół pochodnię. Nad nim umieszczone byłoby po-
piersie kobiety — Selene, będące personifikacją księżyca25. Typową
rzymską sztukę dekoracyjną reprezentują reliefy architektoniczne, wśród
których na uwagę zasługuje fryz przedstawiający putta przy pracy, po-
chodzący z w. I 26 (fig. 88), oraz cztery fragmenty belkowania składają-
cego się z fryzu i architrawu27 (fig. 87). Fryz dekorowany jest wicią
akantu tworzącą medaliony, w których znajdują się protomy zwierząt.
Pomiędzy każdymi dwoma medalionami umieszczona jest postać polują-
cego putta. Zarówno temat dekoracji jak i styl wykonania całego belko-
wania, pozwalają datować go na początek w. III28.
Tych kilka omówionych zabytków pozwala ocenić kolekcję krzeszo-
wicką jako zbiór antyków, które w całej pełni zasługują na szczegółowe
opracowanie i stałą ekspozycję.
Na zakończenie należy dodać kilka słów a Arturze Potockim, na
bywcy omawianej kolekcji antyków, który był niewątpliwie jedną z bar-
dziej interesujących postaci ówczesnej Polski.
Wiele faktów, prócz wymienionych, świadczy o jego zainteresowaniu
sztuką. Znane są np. kontakty Potockiego z Thorwaldsenem, u którego
zakupił w r. 1829 posąg Merkurego 29 i zamówił swoje popiersie. Intere-
sował się ochroną zabytków w kraju. 11 maja r. 1830 został powołany na
stanowisko prezesa ,,Komitetu trudniącego się upiększeniem Zamku Kra-
kowskiego”. Na rzecz działalności Towarzystwa ofiarował 10.000 zł. pol-
25 F. Cumont, Textes et monuments figures aux mysteres de Mithra, Bruxel-
les 1896.
26 Nr inw. DMNK Cz. 1991 i 1963.
27 Nr inw. DMNK Cz. 1865, 1927, 1754, 1883.
28 J. Toynbee and W. Perkins, Peopled Scrolls... (BSR XVIII, 1950, s. 18,
pl. XI).
29 Obecnie w Muzeum Narodowym w7 Krakowie; S. Lorentz, O importach
rzeźb antycznych do Polski w pierwszej połowie XIX wieku i o Thorwaldsenie
(Biul.H.S. XII, 1950, s. 289—309). — A. Kotkowska, Ostatnie duńskie prace o rzeź-
bach Thorwaldsena w Polsce (Biul. H. S. XVIII, 1957). — O. H i r s c h, Nieznane
pokwitowanie Thorwaldsena (Biul. H. S. XXVII, 1965, s. 343).
116