Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (13.1983)

MICHAŁ WOŻNIAK (Toruń)

KASPER PFISTER (1571—1635), ZŁOTNIK WROCŁAWSKI

Spośród stosunkowo dużej liczby złotników
działających we Wrocławiu w ostatniej ćwier-
ci XVI i pierwszej XVII wieku zdecydowanie
wyróżniają się jakością wykonanych prac dwaj
artyści: Paweł Nitsch i Kasper Pfister. Twór-
czość pierwszego z nich omówiona została nie-
dawno przez Marię Starzewską K Działalność
drugiego, przypadająca na początki kryzysu
ekonomicznego miasta pogłębionego skutkami
działań wojennych 1618—1648, jest przedmio-
tem tego opracowania.

Pierwsze wiadomości o życiu i działalności
publicznej naszego mistrza znajdujemy w wy-
kazie wrocławskich mincerzy i medalierów,
sporządzonym przez Friedensburga2 oraz w
opublikowanym przez Epsteina spisie złotni-
ków z tzw. Katalogów obywateli3. Nieco wię-
cej faktów z życia Pfistera podał Wernicke
w artykule o złotnikach śląskich, opartym na
materiałach archiwalnych 4, które w pełni wy-
korzystał dopiero Hintze w swej podstawowej
i nadal aktualnej pracy o złotnikach wrocław-
skich, mającej charakter katalogowy 5. W wy-

1 M. Starzewską, Paweł Nitsch (154S—1609),
złotnik wrocławski, „Roczniki Sztuki Śląskiej", XI
(1977), s. 67—77. Artykuł mój jest skróconą i zmie-
nioną wersją pracy magisterskiej napisanej w r. 1975/
/1976 na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toru-
niu pod kierunkiem prof. dr. Kazimierza Malinow-
skiego, któremu, jak również wszystkim tym, którzy
służyli mi radą i pomocą, chciałbym gorąco podzię-
kować.

2F. Friedensburg, Studien zur schlesischen
Medaillenkunde, „Schlesiens Vorzeit", VII (1899), s. 68.
Notatka powtórzona przez: L. Forrer, Biographical
Dictionary oj Medallists, IV, London 1909, s. 476.

3 J. Epstein, Die Breslauer Goldschmiede von
1470—1753, „Schlesiens Vorzeit", VII (1899), s. 140.

4 E. Wernicke, Archivalische Nachrichten von
schlesischen Coldschmieden, „Schlesiens Vorzeit", VII
(1899), s. 483.

5 E. Hintze, Die Breslauer Goldschmiede. Eine
archiralische Studie, Breslau 1906, s. 136.

niku zaginięcia podczas działań wojennych na
Śląsku w 1945 r. zespołu akt cechu złotników,
praca ta pozostaje głównym źródłem informa-
cji o Pfisterze. Jego nazwisko figuruje ponad-
to w leksykonie artystów wydanym przez Thie-
mego i Beckera 6.

Drugą grupę publikacji stanowią prace z za-
kresu historii sztuki mające charakter mono-
graficzny i to zarówno poświęcone omówieniu
wszelkich zjawisk artystycznych na Śląsku
(Dobrowolski 7), czy we Wrocławiu (praca zbio-
rowa o sztuce tego miasta 8), jak i jednej tyl-
ko gałęzi, tj. rzemiosła artystycznego (dyserta-
cja doktorska Blumego 9 i artykuł Hintzego 10)
lub samego tylko złotnictwa (artykuły Schwar-
zeran, wstęp Giindela do albumowego wy-
dawnictwa o złotnictwie wrocławskim 12, któ-
rego streszczeniem właściwie jest artykuł Bro-
kera 13). Wspólną cechą tych opracowań jest,
oprócz wymienienia nazwiska mistrza Pfistera

8 Allgemeines heodkon der bildenden Kiinstler,
begr. von U. Thieme und F. Becker, hrsg. von H. Voll-
mer, XXVI, Leipzig 1932, s. 532.

7 T. Dobrowolski, Sztuka na Śląsku, Kato-
wice—Wrocław 1948, s. 250.

8 Sztuka Wrocławia, pod red. T. Broniewskiego
i M. Zlata, Wrocław 1967 (rozdziały o rzemiośle arty-
stycznym pióra M. Starzewskiej), s. 259.

9 K. Blume, Das schlesische Kunsthandwerk
und Kunstgewerbe, Breslau 1934, s. 26.

10 E. Hintze, Hóchstleistungen des alten schle-
sischen Kunsthandwerks, „Schlesische Monatshefte",
8 (1931), s. 152.

11 O. Schwarz er, Kirchliche Goldschmiedear-
beiten der Renaissance in Schlesien, „Schlesische
Heimatblatter", 4 (1910/1911), s. 262—263; tenże,
Biirgerliche Goldschmiedekunst der Renaissance in
Schlesien, jw., s. 319.

12 Ch. GiindM, Die Goldschmiedekunst in Bre-
slau, Berlin 1340, s. 28.

" H. Broker, Breslaus hohe Goldschmiedekunst,
„Schlesiche Tageszeitung", 17 I 1943, 1 Beiblatt, s. 1.