DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.55691#0123
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM VI
Krzysztof Stefański
Uniwersytet Łódzki
Absolwenci Politechniki Ryskiej w architekturze Łodzi
na przełomie XIX i XX wieku
Politechnika Ryska należała do najważniejszych
szkól wyższych o profilu technicznym, kształcących
również architektów, na terenie Imperium Rosyj-
skiego w XIX i na początku XX wieku. Cieszyła
się wielkim autorytetem, jako uczelnia o bogatej
tradycji, prezentując jednocześnie wysoki poziom
nauczania. Jej funkcjonowanie związane było ze
społecznością niemiecką dominującą w hanzeatyc-
kim dawniej mieście. W kadrze profesorskiej uczel-
ni główną rolę odgrywali niemieccy uczeni1. Jeden
ze studiujących w Rydze Polaków, Mieczysław Jało-
wiecki, napisał w swoich wspomnieniach:
Atmosfera Rygi szczególnie sprzyjała życiu akade-
mickiemu. Było to miasto prowincjonalne, żyjące
spokojnym, statecznym życiem, pełne swoistego
uroku, pełne tradycji płynącej z pokrytych ple-
śnią starych, hanzeatyckich murów, z jej gotyc-
kich tumów o strzelistych wieżycach, z szerokich
kwiecistych parków i bulwarów, wreszcie z maje-
statycznej Dźwiny płynącej szerokim korytarzem
ku morzu2.
Ryga przyciągała nie tylko swoją historią i daw-
ną architekturą, ale na początku XX wieku rów-
nież jako prężne centrum architektury secesyjnej
1 Janicki (2012).
2 Jałowiecki (2012: 60).
i wczesnomodernistycznej3 4. Część absolwentów
Politechniki znajdowała pracę na miejscu, inni
opuszczali Rygę, szukając pracy w innych znaczą-
cych ośrodkach miejskich rosyjskiego Imperium.
Jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się
w tym czasie była Łódź - ważny ośrodek przemysłu
włókienniczego. Miasto, które w szybkim tempie
zabudowywało się setkami nowych obiektów, było
też atrakcyjnym rynkiem pracy dla architektów. Po-
jawiali się tutaj budowniczowie i architekci z róż-
nych stron. Dużą część stanowili architekci z ziem
niemieckich, swoje prace pozostawili tutaj znani
twórcy berlińscy i wiedeńscy’. Wśród przybyszy
odnajdujemy również dużą grupę absolwentów Po-
litechniki Ryskiej. Na obecnym stanie badań udało
się zidentyfikować ośmiu twórców, którzy zdoby-
li dyplom w Rydze - byli to, w kolejności według
czasu ukończenia studiów: Kazimierz Pomian-
-Sokołowski (ukończenie w 1884), Paweł (Paul)
Riebensahm (1885), Alwill Jankau (1887), Jezajasz
Margulies (1888), Alfred Frisch (1901), Franci-
szek Pałaszewski (1904), August Furuhjelm (1909)
i Alfons Fischer (191l)5. Każdy z nich to odrębna
3 Krastinś (1999).
4 Stefański (1991); Stefański (1999).
5 Album Academicum (1912).
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM VI
Krzysztof Stefański
Uniwersytet Łódzki
Absolwenci Politechniki Ryskiej w architekturze Łodzi
na przełomie XIX i XX wieku
Politechnika Ryska należała do najważniejszych
szkól wyższych o profilu technicznym, kształcących
również architektów, na terenie Imperium Rosyj-
skiego w XIX i na początku XX wieku. Cieszyła
się wielkim autorytetem, jako uczelnia o bogatej
tradycji, prezentując jednocześnie wysoki poziom
nauczania. Jej funkcjonowanie związane było ze
społecznością niemiecką dominującą w hanzeatyc-
kim dawniej mieście. W kadrze profesorskiej uczel-
ni główną rolę odgrywali niemieccy uczeni1. Jeden
ze studiujących w Rydze Polaków, Mieczysław Jało-
wiecki, napisał w swoich wspomnieniach:
Atmosfera Rygi szczególnie sprzyjała życiu akade-
mickiemu. Było to miasto prowincjonalne, żyjące
spokojnym, statecznym życiem, pełne swoistego
uroku, pełne tradycji płynącej z pokrytych ple-
śnią starych, hanzeatyckich murów, z jej gotyc-
kich tumów o strzelistych wieżycach, z szerokich
kwiecistych parków i bulwarów, wreszcie z maje-
statycznej Dźwiny płynącej szerokim korytarzem
ku morzu2.
Ryga przyciągała nie tylko swoją historią i daw-
ną architekturą, ale na początku XX wieku rów-
nież jako prężne centrum architektury secesyjnej
1 Janicki (2012).
2 Jałowiecki (2012: 60).
i wczesnomodernistycznej3 4. Część absolwentów
Politechniki znajdowała pracę na miejscu, inni
opuszczali Rygę, szukając pracy w innych znaczą-
cych ośrodkach miejskich rosyjskiego Imperium.
Jednym z najbardziej dynamicznie rozwijających się
w tym czasie była Łódź - ważny ośrodek przemysłu
włókienniczego. Miasto, które w szybkim tempie
zabudowywało się setkami nowych obiektów, było
też atrakcyjnym rynkiem pracy dla architektów. Po-
jawiali się tutaj budowniczowie i architekci z róż-
nych stron. Dużą część stanowili architekci z ziem
niemieckich, swoje prace pozostawili tutaj znani
twórcy berlińscy i wiedeńscy’. Wśród przybyszy
odnajdujemy również dużą grupę absolwentów Po-
litechniki Ryskiej. Na obecnym stanie badań udało
się zidentyfikować ośmiu twórców, którzy zdoby-
li dyplom w Rydze - byli to, w kolejności według
czasu ukończenia studiów: Kazimierz Pomian-
-Sokołowski (ukończenie w 1884), Paweł (Paul)
Riebensahm (1885), Alwill Jankau (1887), Jezajasz
Margulies (1888), Alfred Frisch (1901), Franci-
szek Pałaszewski (1904), August Furuhjelm (1909)
i Alfons Fischer (191l)5. Każdy z nich to odrębna
3 Krastinś (1999).
4 Stefański (1991); Stefański (1999).
5 Album Academicum (1912).