DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55691#0137
SZTUKA EUROPY WSCHODNIEJ
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM VI
Jadwiga Roguska
Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Warszawa
Petersburskie motywy w warszawskiej twórczości architektonicznej
Mariana Lalewicza
W 1918 roku odzyskania przez Polskę niepodległo-
ści i w ciągu lat następnych wróciło do kraju wielu
Polaków, którzy w Rosji osiągnęli wysoką często-
kroć pozycję w życiu społecznym i zawodowym.
Decyzje repatriacji podejmowali z patriotycznych
pobudek, ale także z trzeźwej oceny głębokich
zmian historycznych i niejasnych perspektyw dal-
szych losów w Rosji Radzieckiej. Wśród pragnących
pracować dla kraju budującego na nowo własną
państwowość było wielu wojskowych, bankowców,
przemysłowców, lekarzy, inżynierów, architektów.
Nie wszystkim udało się zająć w kraju pozycję rów-
ną osiągniętej wcześniej.
Architekt Marian Lalewicz, który otrzymał
w 1912 roku najwyższy tytuł przyznawany przez
Akademię Sztuk Pięknych w Petersburgu za osią-
gnięcia zawodowe - akademika architektury, nale-
żał do tych, którym się powiodło, i - po zamknięciu
petersburskiego etapu kariery zawodowej - otwo-
rzył w 1918 r. nowy pomyślny etap działalności
projektowej i edukacyjno-akademickiej w Polsce,
osiadłszy w Warszawie. Nie od razu, ale relatywnie
szybko, dołączył do najbardziej wziętych w Polsce
międzywojennej architektów.
Dla uchwycenia kontynuacji bądź zaniechań
w twórczości architekta petersburskich motywów
i wątków po radykalnej zmianie środowiska, w któ-
rym tworzył, konieczne jest przypomnienie w naj-
większym skrócie jego biografii1.
Urodzony 10/21 listopada 1876 r. w Wyłko-
wyszkach na Suwalszczyźnie (dziś na terenie Litwy)
jako syn lekarza, zginął 28 sierpnia 1944 r. w egze-
kucji ulicznej na Muranowie, gdzie znalazł schro-
nienie po wysiedleniu z domu własnego w Kolonii
Profesorskiej przy ul. Górnośląskiej 41, wzniesione-
go przezeń w latach 1923-1925. Studiował na Wy-
dziale Architektury w Cesarskiej Akademii Sztuk
Pięknych w Petersburgu w latach 1895-1901, od
1899 r. w klasie mistrzowskiej arch. Leontija Beno-
is. Po powrocie ze studialnej podróży zagranicznej,
będącej premią za ukończenie studiów z doskona-
łym wynikiem (Włochy, Niemcy, Austria, Dania,
Szwecja), osiadł w 1902 r. w Petersburgu, gdzie
szybko piął się po szczeblach kariery zawodowej,
m.in. dzięki wielkiej aktywności w konkursach
architektonicznych, w których zdobył ponad 30
nagród. Pierwszą poważniejszą realizacją w Peters-
burgu był dom dochodowy Abrama Ennenberga
przy ul. Rozensztejna (1903-1904). Jako najważ-
1 Podstawą przypomnienia biografii M. Lalewicza są publi-
kacje: Lalewicz (1935: 45-49); Dankiewicz (2018: 341-343);
Skolimowski 2017.
ИСКУССТВО ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ
THE ART OF EASTERN EUROPE
TOM VI
Jadwiga Roguska
Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania, Warszawa
Petersburskie motywy w warszawskiej twórczości architektonicznej
Mariana Lalewicza
W 1918 roku odzyskania przez Polskę niepodległo-
ści i w ciągu lat następnych wróciło do kraju wielu
Polaków, którzy w Rosji osiągnęli wysoką często-
kroć pozycję w życiu społecznym i zawodowym.
Decyzje repatriacji podejmowali z patriotycznych
pobudek, ale także z trzeźwej oceny głębokich
zmian historycznych i niejasnych perspektyw dal-
szych losów w Rosji Radzieckiej. Wśród pragnących
pracować dla kraju budującego na nowo własną
państwowość było wielu wojskowych, bankowców,
przemysłowców, lekarzy, inżynierów, architektów.
Nie wszystkim udało się zająć w kraju pozycję rów-
ną osiągniętej wcześniej.
Architekt Marian Lalewicz, który otrzymał
w 1912 roku najwyższy tytuł przyznawany przez
Akademię Sztuk Pięknych w Petersburgu za osią-
gnięcia zawodowe - akademika architektury, nale-
żał do tych, którym się powiodło, i - po zamknięciu
petersburskiego etapu kariery zawodowej - otwo-
rzył w 1918 r. nowy pomyślny etap działalności
projektowej i edukacyjno-akademickiej w Polsce,
osiadłszy w Warszawie. Nie od razu, ale relatywnie
szybko, dołączył do najbardziej wziętych w Polsce
międzywojennej architektów.
Dla uchwycenia kontynuacji bądź zaniechań
w twórczości architekta petersburskich motywów
i wątków po radykalnej zmianie środowiska, w któ-
rym tworzył, konieczne jest przypomnienie w naj-
większym skrócie jego biografii1.
Urodzony 10/21 listopada 1876 r. w Wyłko-
wyszkach na Suwalszczyźnie (dziś na terenie Litwy)
jako syn lekarza, zginął 28 sierpnia 1944 r. w egze-
kucji ulicznej na Muranowie, gdzie znalazł schro-
nienie po wysiedleniu z domu własnego w Kolonii
Profesorskiej przy ul. Górnośląskiej 41, wzniesione-
go przezeń w latach 1923-1925. Studiował na Wy-
dziale Architektury w Cesarskiej Akademii Sztuk
Pięknych w Petersburgu w latach 1895-1901, od
1899 r. w klasie mistrzowskiej arch. Leontija Beno-
is. Po powrocie ze studialnej podróży zagranicznej,
będącej premią za ukończenie studiów z doskona-
łym wynikiem (Włochy, Niemcy, Austria, Dania,
Szwecja), osiadł w 1902 r. w Petersburgu, gdzie
szybko piął się po szczeblach kariery zawodowej,
m.in. dzięki wielkiej aktywności w konkursach
architektonicznych, w których zdobył ponad 30
nagród. Pierwszą poważniejszą realizacją w Peters-
burgu był dom dochodowy Abrama Ennenberga
przy ul. Rozensztejna (1903-1904). Jako najważ-
1 Podstawą przypomnienia biografii M. Lalewicza są publi-
kacje: Lalewicz (1935: 45-49); Dankiewicz (2018: 341-343);
Skolimowski 2017.