DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.55691#0141
Petersburskie motywy w warszawskiej twórczości architektonicznej Mariana Lalewicza
137
II. 2. Petersburg, Wielki Prospekt 77, dom K. Rozensztejna,
fasada wg projektu A. Bietogruda, 1912-1913.
Fot. J. Roguska, 2018
II. 3. Petersburg, Pestela 7 (dawniej Pantelejmonowska),
kamienica M. Sotowiejczyka, arch. M. Lalewicz, 1913.
Fot. J. Roguska, 2018
W warszawskim rozdziale twórczości M. La-
lewicz zastosował motyw wielkiego porządku
w elewacjach zaprojektowanego w 1923 r. wieloro-
dzinnego domu mieszkalnego Spółdzielni Miesz-
kaniowo-Budowlanej „Dom przy Mokotowskiej
nr 51/53” (1923-1925) - il. 4-6. Mieszkania
w tym domu projektował w 1924 r. współpra-
cujący w Warszawie z M. Lalewiczem absolwent
petersburskiego Instytutu Inżynierów Cywilnych
Mieczysław Popiel.
M. Lalewicz zaadaptował motyw wielkiego po-
rządku w dwóch miejscach elewacji od ul. Moko-
towskiej - w głębi otwartego ku ulicy podwórza
i w elewacji skrzydła w linii ulicy (il. 4). Projektant
uciekl się do iluzji ujęcia elewacji w głębi podwó-
rza w dwa ryzality, faktycznie będące w linii ulicy,
z których jeden jest elementem symetrycznej kom-
pozycji elewacji w linii ulicy, także z motywem
elewacji wielkiego porządku po środku. W ten
sposób zaprojektował zinterpretowaną przestrzen-
nie w dalszym i bliższym planie elewację złożoną
z dwóch symetrycznych części o wspólnym elemen-
cie ryzalitu, akcentowanych wielkoporządkowymi,
ślepymi portykami, za którą kryje się wieloczłono-
wy układ brył na niesymetrycznym planie (il. 13).
Na osiach modernizowanych półkolumn korync-
kich (o uproszczonych głowicach i trzonach nie-
kanelowanych) przewidywał wazy zamiast statui -
później niezrealizowane. W linii ulicy półkolumny
zostały zastąpione przez pilastry. Detal, choć nieco
modernizowany (il. 7) ma utrzymany klasyczny
charakter a zwłaszcza proporcje. Dlatego zapewne
zachowując proporcje półkolumn, pilastrów i od-
stępów między nimi, projektował nad porządkiem
masywne attyki - nadstawy, wyrównujące wysokość
fragmentów budowli do dwudziestowiecznej skali.
Specyficzne attyki - nadstawy w formie pro-
stych, poziomo zamkniętych ścian gładkich lub
dzielonych płaskimi lizenami na osi elementów
porządkowych i czasem z arkadami lub wnękami
arkadowo zamkniętymi są kolejnym motywem
przeniesionym przez M. Lalewicza do wczesnych
prac warszawskich, wykształconym i chętnie sto-
sowanym wcześniej w Petersburgu. Na gruncie
petersburskim nie były „wynalazkiem” Lalewicza,
stosowali je i inni architekci. Widzimy je m.in.
137
II. 2. Petersburg, Wielki Prospekt 77, dom K. Rozensztejna,
fasada wg projektu A. Bietogruda, 1912-1913.
Fot. J. Roguska, 2018
II. 3. Petersburg, Pestela 7 (dawniej Pantelejmonowska),
kamienica M. Sotowiejczyka, arch. M. Lalewicz, 1913.
Fot. J. Roguska, 2018
W warszawskim rozdziale twórczości M. La-
lewicz zastosował motyw wielkiego porządku
w elewacjach zaprojektowanego w 1923 r. wieloro-
dzinnego domu mieszkalnego Spółdzielni Miesz-
kaniowo-Budowlanej „Dom przy Mokotowskiej
nr 51/53” (1923-1925) - il. 4-6. Mieszkania
w tym domu projektował w 1924 r. współpra-
cujący w Warszawie z M. Lalewiczem absolwent
petersburskiego Instytutu Inżynierów Cywilnych
Mieczysław Popiel.
M. Lalewicz zaadaptował motyw wielkiego po-
rządku w dwóch miejscach elewacji od ul. Moko-
towskiej - w głębi otwartego ku ulicy podwórza
i w elewacji skrzydła w linii ulicy (il. 4). Projektant
uciekl się do iluzji ujęcia elewacji w głębi podwó-
rza w dwa ryzality, faktycznie będące w linii ulicy,
z których jeden jest elementem symetrycznej kom-
pozycji elewacji w linii ulicy, także z motywem
elewacji wielkiego porządku po środku. W ten
sposób zaprojektował zinterpretowaną przestrzen-
nie w dalszym i bliższym planie elewację złożoną
z dwóch symetrycznych części o wspólnym elemen-
cie ryzalitu, akcentowanych wielkoporządkowymi,
ślepymi portykami, za którą kryje się wieloczłono-
wy układ brył na niesymetrycznym planie (il. 13).
Na osiach modernizowanych półkolumn korync-
kich (o uproszczonych głowicach i trzonach nie-
kanelowanych) przewidywał wazy zamiast statui -
później niezrealizowane. W linii ulicy półkolumny
zostały zastąpione przez pilastry. Detal, choć nieco
modernizowany (il. 7) ma utrzymany klasyczny
charakter a zwłaszcza proporcje. Dlatego zapewne
zachowując proporcje półkolumn, pilastrów i od-
stępów między nimi, projektował nad porządkiem
masywne attyki - nadstawy, wyrównujące wysokość
fragmentów budowli do dwudziestowiecznej skali.
Specyficzne attyki - nadstawy w formie pro-
stych, poziomo zamkniętych ścian gładkich lub
dzielonych płaskimi lizenami na osi elementów
porządkowych i czasem z arkadami lub wnękami
arkadowo zamkniętymi są kolejnym motywem
przeniesionym przez M. Lalewicza do wczesnych
prac warszawskich, wykształconym i chętnie sto-
sowanym wcześniej w Petersburgu. Na gruncie
petersburskim nie były „wynalazkiem” Lalewicza,
stosowali je i inni architekci. Widzimy je m.in.