DOI Artikel:
Betlej, Andrzej: Kościół OO. Bernardynów w Gwoźdźcu i architekt Franciszek Ksawery Kulczycki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.22258#0065
Andrzej Betlej
Koło Naukowe
Studentów Historii Sztuki UJ
Kraków
KOŚCIÓŁ OO. BERNARDYNÓW W GWOŹDŹCU
I ARCHITEKT FRANCISZEK KSAWERY KULCZYCKI1
Kościół klasztorny OO. Bernardynów w Gwoźdźcu pomimo swych
efektownych form architektonicznych nie doczekał się dotychczas opracowa-
nia z punktu widzenia historii sztuki. Podstawowe wzmianki dotyczące
głównych dat z dziejów parafii gwozdzieckiej znajdują się w wydawnictwach
o charakterze historyczno-topograficznym2, w schematyzmach prowinq'i gali-
cyjskiej OO. Bernardynów, w schematyzmach i opracowaniach dziejów ar-
chidiecezji lwowskiej3, wreszcie w bogatej literaturze dotyczącej historii zakonu
Bernardynów4. Katalog zabytków Ukrainy nie przynosi nowych danych,
a nawet zawiera pewne błędy5.
Bogate informacje, pozwalające na znacznie szersze niż dotąd opracowa-
nie problematyki historycznej i artystycznej kościoła w Gwoźdźcu zawierają
źródła zachowane w Archiwum Prowincji Polskiej OO. Bernardynów w Kra-
kowie, z których najcenniejsza jest dokładna kronika tegoż klasztoru6.
Parafię w Gwoźdźcu erygowano już w r. 1475. Jej fundatorem był
Prokop z Gwoźdźca, podczaszy halicki. Po zniszczeniu miejscowości przez
Tatarów w latach 1618-1621 parafia nie została przywrócona7. Ponownie
odnotowana jest dopiero w r. 1710, jako fundacja magnacka pod wezwaniem
Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie i św. Jana8. Jej fundatorem mógł być
kniaź Michał Puzyna, pisarz litewski, o którym wiemy, że w r. 1715 za wiedzą
arcybiskupa lwowskiego Jana Skarbka, osadził w drewnianej rezydencji
w Gwoźdźcu Bernardynów9. Wybudował on wówczas drewniany kościółek,
w którym zakonnicy mieli sprawować funkcje duszpasterskie w parafii, dopóki
nie zostanie wzniesiony właściwy kościół parafialny dla księży diecezjalnych.
Na podstawie aktu fundacji wydanego przez Puzynę arcybiskup Skarbek
wyraził w dniu 7 VI 1719 swą ostateczną zgodę na osiedlenie się Bernardynów
Koło Naukowe
Studentów Historii Sztuki UJ
Kraków
KOŚCIÓŁ OO. BERNARDYNÓW W GWOŹDŹCU
I ARCHITEKT FRANCISZEK KSAWERY KULCZYCKI1
Kościół klasztorny OO. Bernardynów w Gwoźdźcu pomimo swych
efektownych form architektonicznych nie doczekał się dotychczas opracowa-
nia z punktu widzenia historii sztuki. Podstawowe wzmianki dotyczące
głównych dat z dziejów parafii gwozdzieckiej znajdują się w wydawnictwach
o charakterze historyczno-topograficznym2, w schematyzmach prowinq'i gali-
cyjskiej OO. Bernardynów, w schematyzmach i opracowaniach dziejów ar-
chidiecezji lwowskiej3, wreszcie w bogatej literaturze dotyczącej historii zakonu
Bernardynów4. Katalog zabytków Ukrainy nie przynosi nowych danych,
a nawet zawiera pewne błędy5.
Bogate informacje, pozwalające na znacznie szersze niż dotąd opracowa-
nie problematyki historycznej i artystycznej kościoła w Gwoźdźcu zawierają
źródła zachowane w Archiwum Prowincji Polskiej OO. Bernardynów w Kra-
kowie, z których najcenniejsza jest dokładna kronika tegoż klasztoru6.
Parafię w Gwoźdźcu erygowano już w r. 1475. Jej fundatorem był
Prokop z Gwoźdźca, podczaszy halicki. Po zniszczeniu miejscowości przez
Tatarów w latach 1618-1621 parafia nie została przywrócona7. Ponownie
odnotowana jest dopiero w r. 1710, jako fundacja magnacka pod wezwaniem
Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie i św. Jana8. Jej fundatorem mógł być
kniaź Michał Puzyna, pisarz litewski, o którym wiemy, że w r. 1715 za wiedzą
arcybiskupa lwowskiego Jana Skarbka, osadził w drewnianej rezydencji
w Gwoźdźcu Bernardynów9. Wybudował on wówczas drewniany kościółek,
w którym zakonnicy mieli sprawować funkcje duszpasterskie w parafii, dopóki
nie zostanie wzniesiony właściwy kościół parafialny dla księży diecezjalnych.
Na podstawie aktu fundacji wydanego przez Puzynę arcybiskup Skarbek
wyraził w dniu 7 VI 1719 swą ostateczną zgodę na osiedlenie się Bernardynów