DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25717#0009
Małgorzata Smorąg Różycka
Instytut Historii Sztuki UJ
Kraków
SZTUKA CERKIEWNA RUSI HALICKO-WOŁYŃSKIEJ.
ARTYSTYCZNA SYMFONIA TRADYC^
BIZANT YŃ SKO-RU SKIE J I ROMAŃSKIEJ
Dzieje architektury cerkiewnej na rozległych obszarach Rusi zachodniej
w granicach księstw halickiego i włodzimiersko-wołyńskiego, a następnie
halicko-wołyńskiego nadal wymagają szerokich i wszechstronnych badań, mimo
że ich początki sięgają XIX w. Przede wszystkim niezbędne jest podjęcie na nowo
badań podstawowych: najpierw prac archeologicznych (w ostatnich latach
prowadzono je w kilku miejscach, m.in. w Wasylewie, Haliczu i Włodzimierzu
Wołyńskim), aby zweryfikować dawne rozpoznania rzutów budowli, następnie
analitycznych z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy o bizantyńskiej ar-
chitekturze sakralnej1. Podobnie niezbędny jest systematyczny opis odnalezio-
nych fragmentów kamiennych płaskorzeźb, malowideł ściennych oraz barwnych
szkieł okiennych, ponieważ nie zawsze wiadomo, czy są współczesne powstaniu
budowli, czy też dodano je później.
Kolejny postulat, niezwykle istotny szczególnie dla badań nad sztuką
pogranicza kulturowego, dotyczy genezy artystycznej rozpatrywanej w tym
wypadku w dwóch aspektach: zakorzenienia architektury halicko-wołyńskiej
w tradycji bizantyńsko-ruskiej oraz wpływów zachodnich od dawna dostrzega-
nych w architekturze i elementach dekoracji. Dominujący w dawniejszych
badaniach podział na regionalne szkoły architektoniczne w znacznym stopniu
ograniczał możliwość rozpoznania środowiskowych powiązań, ponieważ po-
krywał się w zasadzie z terytorialnym podziałem Rusi na księstwa, w większym
więc stopniu uwzględniał związki polityczne aniżeli artystyczne. Dopiero
w ostatnich latach częściej podejmowane są próby wyodrębniania warsztatów
budowlanych m.in. na podstawie analizy technik murarskich, a zestawiane na tej
podstawie zbieżności, pojawiające się w odległych często geograficznie rejonach,
pozwalają rekonstruować trasę tak powszechnych w średniowieczu wędrówek
arteli poszukujących nowych zleceń. Ten kierunek badań nad sztuką ruską
Instytut Historii Sztuki UJ
Kraków
SZTUKA CERKIEWNA RUSI HALICKO-WOŁYŃSKIEJ.
ARTYSTYCZNA SYMFONIA TRADYC^
BIZANT YŃ SKO-RU SKIE J I ROMAŃSKIEJ
Dzieje architektury cerkiewnej na rozległych obszarach Rusi zachodniej
w granicach księstw halickiego i włodzimiersko-wołyńskiego, a następnie
halicko-wołyńskiego nadal wymagają szerokich i wszechstronnych badań, mimo
że ich początki sięgają XIX w. Przede wszystkim niezbędne jest podjęcie na nowo
badań podstawowych: najpierw prac archeologicznych (w ostatnich latach
prowadzono je w kilku miejscach, m.in. w Wasylewie, Haliczu i Włodzimierzu
Wołyńskim), aby zweryfikować dawne rozpoznania rzutów budowli, następnie
analitycznych z uwzględnieniem obecnego stanu wiedzy o bizantyńskiej ar-
chitekturze sakralnej1. Podobnie niezbędny jest systematyczny opis odnalezio-
nych fragmentów kamiennych płaskorzeźb, malowideł ściennych oraz barwnych
szkieł okiennych, ponieważ nie zawsze wiadomo, czy są współczesne powstaniu
budowli, czy też dodano je później.
Kolejny postulat, niezwykle istotny szczególnie dla badań nad sztuką
pogranicza kulturowego, dotyczy genezy artystycznej rozpatrywanej w tym
wypadku w dwóch aspektach: zakorzenienia architektury halicko-wołyńskiej
w tradycji bizantyńsko-ruskiej oraz wpływów zachodnich od dawna dostrzega-
nych w architekturze i elementach dekoracji. Dominujący w dawniejszych
badaniach podział na regionalne szkoły architektoniczne w znacznym stopniu
ograniczał możliwość rozpoznania środowiskowych powiązań, ponieważ po-
krywał się w zasadzie z terytorialnym podziałem Rusi na księstwa, w większym
więc stopniu uwzględniał związki polityczne aniżeli artystyczne. Dopiero
w ostatnich latach częściej podejmowane są próby wyodrębniania warsztatów
budowlanych m.in. na podstawie analizy technik murarskich, a zestawiane na tej
podstawie zbieżności, pojawiające się w odległych często geograficznie rejonach,
pozwalają rekonstruować trasę tak powszechnych w średniowieczu wędrówek
arteli poszukujących nowych zleceń. Ten kierunek badań nad sztuką ruską