DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25717#0073
Magdalena Górska
Warszawa
MOTYWY EMBLEMATYCZNE I HERALDYCZNE
W DEKORACJI MALARSKIEJ KOŚCIOŁA
P.W. ŚW. JERZEGO W WILNIE
Wiedza na temat artystycznych dziejów kościoła p.w. Św. Jerzego w Wilnie
jest stosunkowo skromna. Pierwotna budowla powstała z fundacji wojewody
wileńskiego Mikołaja II Radziwiłła zw. Priscus (zm. 1509) jako votum po
zwycięskiej bitwie nad Tatarami odniesionej pod Kłeckiem w г. 15061. Kościół
poświęcony został patronowi rycerstwa i Wielkiego Księstwa Litewskiego
zarazem — św. Jerzemu oraz Matce Boskiej Śnieżnej, której uroczystość
przypadła w dzień kleckiego zwycięstwa (5 VIII). Zygmunt I potwierdził donację
wr. 1506, zaś papież Leon X w r. 1517.Tuż por. 1506 przy kościele zostali osadzeni
karmelici trzewiczkowi, przybyli na zaproszenie Radziwiłła. Kościół uzyskał swój
ostateczny kształt dzięki wojewodzie nowogródzkiemu Jerzemu Radziwiłłowi
(1721—54). Miał on ofiarować pieniądze na odbudowę świątyni po pożarze
w r. 1748, dokonaną według planów Franciszka Ignacego Hoffera2. Niejasny jest
czas powstania niejednorodnej stylistycznie polichromii, prezentującej cuda
i męczeństwo św. Jerzego. Najbardziej prawdopodobne wydaje się datowanie
malowideł zaproponowane przez K. Ćerbulćnasa na lata 1755—17563. Inskrypcja
malarska ponad chórem organowym zawiera jednak informację, iż „ecclesia haec
reparata, depicta et exornata est A.D. 1755”4. Także wzmianki źródłowe oraz
analiza treściowa włączonych do dekoracji emblematów i programu heraldycz-
nego wyraźnie wskazują na lata pięćdziesiąte w. XVHI. Dwudziestowieczna
tablica pod tymże chórem, upamiętniająca renowację kościoła w r. 1908, przynosi
nadto informację o konsekracji świątyni w r. 1765, dokonanej przez sufragana
wileńskiego Tomasza Ingacego Zienkowieża5. Karmelici opuścili klasztor 23 III
1797, a budynki konwentu zostały przekazane na potrzeby seminarium diecezjal-
nego. Dziś we wnętrzu kościelnym mieści się składnica księgarska.
Pomijając w niniejszym opracowaniu zagadnienia architektury i wystroju
rzeźbiarskiego, nie podejmując również kwestii artystycznych dekoracji malar-
Warszawa
MOTYWY EMBLEMATYCZNE I HERALDYCZNE
W DEKORACJI MALARSKIEJ KOŚCIOŁA
P.W. ŚW. JERZEGO W WILNIE
Wiedza na temat artystycznych dziejów kościoła p.w. Św. Jerzego w Wilnie
jest stosunkowo skromna. Pierwotna budowla powstała z fundacji wojewody
wileńskiego Mikołaja II Radziwiłła zw. Priscus (zm. 1509) jako votum po
zwycięskiej bitwie nad Tatarami odniesionej pod Kłeckiem w г. 15061. Kościół
poświęcony został patronowi rycerstwa i Wielkiego Księstwa Litewskiego
zarazem — św. Jerzemu oraz Matce Boskiej Śnieżnej, której uroczystość
przypadła w dzień kleckiego zwycięstwa (5 VIII). Zygmunt I potwierdził donację
wr. 1506, zaś papież Leon X w r. 1517.Tuż por. 1506 przy kościele zostali osadzeni
karmelici trzewiczkowi, przybyli na zaproszenie Radziwiłła. Kościół uzyskał swój
ostateczny kształt dzięki wojewodzie nowogródzkiemu Jerzemu Radziwiłłowi
(1721—54). Miał on ofiarować pieniądze na odbudowę świątyni po pożarze
w r. 1748, dokonaną według planów Franciszka Ignacego Hoffera2. Niejasny jest
czas powstania niejednorodnej stylistycznie polichromii, prezentującej cuda
i męczeństwo św. Jerzego. Najbardziej prawdopodobne wydaje się datowanie
malowideł zaproponowane przez K. Ćerbulćnasa na lata 1755—17563. Inskrypcja
malarska ponad chórem organowym zawiera jednak informację, iż „ecclesia haec
reparata, depicta et exornata est A.D. 1755”4. Także wzmianki źródłowe oraz
analiza treściowa włączonych do dekoracji emblematów i programu heraldycz-
nego wyraźnie wskazują na lata pięćdziesiąte w. XVHI. Dwudziestowieczna
tablica pod tymże chórem, upamiętniająca renowację kościoła w r. 1908, przynosi
nadto informację o konsekracji świątyni w r. 1765, dokonanej przez sufragana
wileńskiego Tomasza Ingacego Zienkowieża5. Karmelici opuścili klasztor 23 III
1797, a budynki konwentu zostały przekazane na potrzeby seminarium diecezjal-
nego. Dziś we wnętrzu kościelnym mieści się składnica księgarska.
Pomijając w niniejszym opracowaniu zagadnienia architektury i wystroju
rzeźbiarskiego, nie podejmując również kwestii artystycznych dekoracji malar-