(Studia nad sztuką renesansu i baroku, Lublin, 1989)

64

Ks. Jan Nieciecki

parkiet, założono kaloryfery. Przeprowadzono też prymitywną konser-
wację wystroju snycerskiego. W związku z całkowitą zmianą programu
ikonograficznego - służyły temu malowidła Stolarczyka o tematyce francisz-
kańskiej - wymieniono obraz A. Mirysa na barokowy obraz przedstawiający
stygmatyzację św. Franciszka.
W czasach późniejszych obraz A. Mirysa, po gruntownej konserwacji,
wrócił na swe pierwotne miejsce w ołtarzu głównym. Wymieniono jednak
na nowy XVIII-wieczny kryształowy żyrandol. Dokonano konserwacji
portalu kamiennego, natomiast zdemontowana chrzcielnica wciąż czeka
na konserwację. Włoski krucyfiks z południowego ołtarza przeniesiono do
Domu Biskupiego, a na jego miejscu zawieszono inny, prymitywny wyrób
ludowy.
W roku 1979 rozpoczęto zamierzone na wielką skalę prace konserwators-
kie. Podczas prac badawczo-poszukiwawczych odkryto freski z początku
XVII w. i malowidła ścienne z ok. 1750 r.43. Obecnie trwa odsłanianie i kon-
serwacja XVIII-wiecznych malowideł ściennych, odnawiane są też pozostałe
elementy wystroju kościoła. Prowadzone są również prace związane z otwar-
ciem i rozbudową starych krypt.

3. OPIS INWENTARYZACYJNY
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP, tzw. Stary, w Białymstoku (il. 1),
orientowany, murowany z cegły na zaprawie wapiennej, tynkowany; jedno-
nawowy, obecnie bez prezbiterium, na planie prostokąta, z wieżą wzniesioną
na osi na rzucie kwadratu, przylegającą od zachodu. Do obu stron wieży
przylegają pomieszczenia na rzucie ćwierćkoła, kryte daszkami z blachy.
Kościół umieszczony jest na cokole i zwieńczony profilowanym gzymsem.
Elewacje boczne są trzyosiowe, rozczłonkowane wąskimi, bezuskokowymi
skarpami, podtrzymującymi okap. Dach jest ceramiczny, dwuspadowy,
bardzo wysoki z załamanym okapem, wieża zaś kryta jest hełmem z blachy,
z latarnią, iglicą i krzyżem. Od wschodu widać sygnaturkę zwieńczoną rów-
noramiennym krzyżem, dalej - w miejscu dawnego prezbiterium - przylega
kościół z początku XX w., pod tym samym wezwaniem. Od zachodu na osi
jest portal z piaskowca, zwieńczony tympanonem z płaskorzeźbą Wniebo-
wzięcia NMP. Otwór wejściowy jest zamknięty łukiem koszowym, a drzwi
drewniane są obite blachą. Po bokach tympanonu umieszczone są wnęki
zamknięte półkoliście, z muszlami w górnej części. W przęsłach skrajnych
elewacji południowej poniżej okien znajdują się tablice: wschodnia — epitafij-
na, zachodnia - herbowa.

43 Ignatowicz, Dokumentacja.