Studia archeologiczne (3.1982)

Zbigniew Borcowski
Uniwersytet Warszawski

ZAGADNIENIE KULTU ZMARŁYCH NA CYKLADACH W EPOCE BRĄZU
Kiedy śledzimy przejawy wierzeń mieszkańców Wysp Cykladzkich
z epoki brązu, rzucają się w oczy skąpe pozostałości tej dziedzi-
ny kultury duchowej w porównaniu ze współczesnymi im cywilizacja-
mi Bliskiego Wschodu i Egiptu. Dotyczy to również obrzędów i prak-
tyk związanych ze zmarłymi. Niemniej na Cykladach, podobnie jak na
tamtych terenach, ta dziedzina kultu miała swoje ważne miejsce w
ogólnym systemie wierzeń mieszkańców wysp. Wskazuje na to specjal-
ne traktowanie zwłok, dające się prześledzić na cmentarzyskach za-
kładanych przez ludność archipelagu.
Zwyczaje grzebalne
Nekropole najczęściej zakładane były u stóp wzgórz lub na zbo-
czach w pobliżu morza, zawsze poza obrębem osad. Cmentarzyska we-
wnątrz wysp są nieliczne . Większość nekropoli zawiera niewielkie
skupiska grobów - od 15 do 20. Do wyjątków należy Chalandriani na
Syros, gdzie odkryto ok. 600 pochówków - być może nagromadziły się
o
one wobec długiego używania tego obszaru w celach grzebalnych .
Pochówki występujące na nekropolach mają wyraźną tendencję do two-
rzenia kilku oddzielnych skupisk - przy czym wykorzystywane są na-
turalne warunki terenu- wg Tsountasa są to groby należące do jed-
nego klanu czy rodziny^. Niedawne wykopaliska pozwoliły nam poz-
nać nową ważną cechę nekropoli. Otóż w pewnych wypadkach w bezpo-
'i
K.Stephanos, Excavations in Naxos, PAE 190J.
2
Kykladika II, s. 78. Rozwinięcie tego i pozostałych skrótów
zob. s.21.
Tamże, s.