DOI Artikel:
Karłowska-Kamzowa, Alicja: Późnogotyckie snycerstwo i Malarstwo w Poznaniu
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.74935#0034
30
ALICJA KARŁOWSKA-KAMZOWA
11. 8. Maria Magdalena — fragment pasji z luku tęczowego. Żnin,
kościół parafialny
11. 9. Matka Boska Bo-
lesna. Poznań, Mu-
zeum Diecezjalne
zycja jest znana z ołtarzy wielkopolskich początków XVI
stulecia16. Przedstawienie Wniebowzięcia NMP ze śmigiel-
zkiego ołtarza posiada oryginalną kompozycję. Na pier-
wszym planie, w dolnej części, przedstawiono postacie
dwóch siedzących apostołów. Ich uniesione głowy widocz-
ne są w ujęciu profilowym. Bogate rzuty draperii szat,
plastyczne, ostro łamane, arealistyczne, nie są związane
z układem ciał, które okrywają. Na skraju płaszczyzny
obrazu umieszczono jeszcze dwie postacie siedzące, a po-
zostałych apostołów ukazano ponad ich głowami. Widoczne
są jedynie głowy i ręce świętych. Kompozycja całości
jest płaszczyznowa. Dwa zespoły postaci ukazano nie-
przestrzennie, piętrząc osoby jedna ponad drugą. W usta-
wieniu postaci i układach draperii podkreślono piony
i dwie rozwierające się linie kompozycyjne. Prowadzą one
oko widza ku postaci Madonny unoszonej przez anioły
do nieba. Geometryzacja kompozycji służy tworzeniu
iluzji ku górze. Podkreśla go dodatkowo kierunek wzroku
niektórych postaci. Maria ukazana jest en face, w postawie
stojącej, w lekkim kontrapoście (il. 15). Podtrzymują ją
od dołu i góry cztery aniołki o rozpostartych skrzydłach.
Ich ustawienie wynika z funkcji, którą pełnią. Nie ma
łoża ani sarkofagu — żadnych odniesień od ziemskiego
faktu śmierci. Dwunastu apostołów mogło w takim ujęciu
symbolizować również Eklesię — kościół, który głosił
przekonanie o Wniebowzięciu NMP. Geometryzacja
kompozycji, dekoracyjność draperii i typizowanie głów
apostołów warunkowały ponadczasowość przedstawienia.
Ten typ ikonograficzny stworzono we Włoszech. W pierw-
szych latach XIV wieku pojawił się on wśród ilustracji
apokryficznej relacji o śmierci Marii Panny. W drugiej
połowie XIV wieku usamodzielnił się i występował nawet
w partiach centralnych retabulów ołtarzowych. Od końca
XIV wieku poprzez XV stulecie ulega dalszym przekształ-
ceniom w różnych środowiskach, aby w początku XVI
wieku zyskać formę ostateczną, obowiązującą przez całą
ALICJA KARŁOWSKA-KAMZOWA
11. 8. Maria Magdalena — fragment pasji z luku tęczowego. Żnin,
kościół parafialny
11. 9. Matka Boska Bo-
lesna. Poznań, Mu-
zeum Diecezjalne
zycja jest znana z ołtarzy wielkopolskich początków XVI
stulecia16. Przedstawienie Wniebowzięcia NMP ze śmigiel-
zkiego ołtarza posiada oryginalną kompozycję. Na pier-
wszym planie, w dolnej części, przedstawiono postacie
dwóch siedzących apostołów. Ich uniesione głowy widocz-
ne są w ujęciu profilowym. Bogate rzuty draperii szat,
plastyczne, ostro łamane, arealistyczne, nie są związane
z układem ciał, które okrywają. Na skraju płaszczyzny
obrazu umieszczono jeszcze dwie postacie siedzące, a po-
zostałych apostołów ukazano ponad ich głowami. Widoczne
są jedynie głowy i ręce świętych. Kompozycja całości
jest płaszczyznowa. Dwa zespoły postaci ukazano nie-
przestrzennie, piętrząc osoby jedna ponad drugą. W usta-
wieniu postaci i układach draperii podkreślono piony
i dwie rozwierające się linie kompozycyjne. Prowadzą one
oko widza ku postaci Madonny unoszonej przez anioły
do nieba. Geometryzacja kompozycji służy tworzeniu
iluzji ku górze. Podkreśla go dodatkowo kierunek wzroku
niektórych postaci. Maria ukazana jest en face, w postawie
stojącej, w lekkim kontrapoście (il. 15). Podtrzymują ją
od dołu i góry cztery aniołki o rozpostartych skrzydłach.
Ich ustawienie wynika z funkcji, którą pełnią. Nie ma
łoża ani sarkofagu — żadnych odniesień od ziemskiego
faktu śmierci. Dwunastu apostołów mogło w takim ujęciu
symbolizować również Eklesię — kościół, który głosił
przekonanie o Wniebowzięciu NMP. Geometryzacja
kompozycji, dekoracyjność draperii i typizowanie głów
apostołów warunkowały ponadczasowość przedstawienia.
Ten typ ikonograficzny stworzono we Włoszech. W pierw-
szych latach XIV wieku pojawił się on wśród ilustracji
apokryficznej relacji o śmierci Marii Panny. W drugiej
połowie XIV wieku usamodzielnił się i występował nawet
w partiach centralnych retabulów ołtarzowych. Od końca
XIV wieku poprzez XV stulecie ulega dalszym przekształ-
ceniom w różnych środowiskach, aby w początku XVI
wieku zyskać formę ostateczną, obowiązującą przez całą