DOI issue:
Studia
DOI article:Marciniak, Katarzyna: Wizje kobiecości w kulturze ludowej na przykładzie analizy polskiej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.72618#0162
Katarzyna Marciniak
10. Immaculata, F. Robakowska, kolekcja
Nawrockich, ze zbiorów Muzeum
Etnograficznego w Toruniu
i znaków. W tym kontekście ludowa sztuka fi-
guratywna jawi się nam nie tylko jako zwykła
forma estetyczna, lecz również jako sposób
konstruowania postaw społecznych grupy.
W związku z powyższym, treści niesione
poprzez sztukę ludową dla odbiorców, do
których była adresowana, stawały się formą
dydaktyki performatywnej. Poprzez mikro-
sugestie, ewokatywność czy egzemplarycz-
ność budowano pożądane społecznie wzorce
zachowań. Doskonale tę zależność uchwyci-
ła jedna z moich respondentek pochodząca
z Nowosądeckiego, wspominająca swoje lata
dziecinne w Ujanowicach, konfrontując
je z czasami współczesnymi: „Kiedyś to
dziewczynki ubierano na niebiesko, a nie na
różowo, niebieski to kolor Maryi i wszystkie
dziewczynki miały być takie jak ona”.
Partycypowanie w odbiorze sztuki stawało
się istotnym sposobem angażowania jed-
nostki (oraz grupy) w przestrzeń kultury,
a dzięki swojej specyfice pozwalało również
uniknąć sytuacji nieautentyczności całego
procesu edukacyjnego. W tym kontekście
twórcy ludowi stawali się kreatorami i go-
spodarzami własnych sensów16. Przeżywanie,
odbieranie sztuki bezpośrednio oddziały-
wało na odbiorców, kształtując specyficzny
sposób myślenia, pojmowania świata i zara-
zem kształtowało hierarchię kulturowych
wartości.
W rozumieniu istoty społecznej roli sztuki
ludowej przydatna wydaje się również teoria
symbolicznego interakcjonizmu George’a
Meada, która bazuje na stwierdzeniu, że
umysł ludzki to zjawisko społeczne, a warun-
kiem koniecznym dla rozwoju ludzkiej oso-
bowości jest społeczna aktywność człowieka.
Każda grupa społeczna na przestrzeni wie-
ków uformowała zasady (postawy), które jej
członkowie respektują poprzez odgrywanie
ról innych osób. Samoświadomość jednostki
zależy od tego, jaką posiada ona zdolność do
przejmowania postaw innych. Mead pisze:
160
10. Immaculata, F. Robakowska, kolekcja
Nawrockich, ze zbiorów Muzeum
Etnograficznego w Toruniu
i znaków. W tym kontekście ludowa sztuka fi-
guratywna jawi się nam nie tylko jako zwykła
forma estetyczna, lecz również jako sposób
konstruowania postaw społecznych grupy.
W związku z powyższym, treści niesione
poprzez sztukę ludową dla odbiorców, do
których była adresowana, stawały się formą
dydaktyki performatywnej. Poprzez mikro-
sugestie, ewokatywność czy egzemplarycz-
ność budowano pożądane społecznie wzorce
zachowań. Doskonale tę zależność uchwyci-
ła jedna z moich respondentek pochodząca
z Nowosądeckiego, wspominająca swoje lata
dziecinne w Ujanowicach, konfrontując
je z czasami współczesnymi: „Kiedyś to
dziewczynki ubierano na niebiesko, a nie na
różowo, niebieski to kolor Maryi i wszystkie
dziewczynki miały być takie jak ona”.
Partycypowanie w odbiorze sztuki stawało
się istotnym sposobem angażowania jed-
nostki (oraz grupy) w przestrzeń kultury,
a dzięki swojej specyfice pozwalało również
uniknąć sytuacji nieautentyczności całego
procesu edukacyjnego. W tym kontekście
twórcy ludowi stawali się kreatorami i go-
spodarzami własnych sensów16. Przeżywanie,
odbieranie sztuki bezpośrednio oddziały-
wało na odbiorców, kształtując specyficzny
sposób myślenia, pojmowania świata i zara-
zem kształtowało hierarchię kulturowych
wartości.
W rozumieniu istoty społecznej roli sztuki
ludowej przydatna wydaje się również teoria
symbolicznego interakcjonizmu George’a
Meada, która bazuje na stwierdzeniu, że
umysł ludzki to zjawisko społeczne, a warun-
kiem koniecznym dla rozwoju ludzkiej oso-
bowości jest społeczna aktywność człowieka.
Każda grupa społeczna na przestrzeni wie-
ków uformowała zasady (postawy), które jej
członkowie respektują poprzez odgrywanie
ról innych osób. Samoświadomość jednostki
zależy od tego, jaką posiada ona zdolność do
przejmowania postaw innych. Mead pisze:
160