Studia Waweliana (11/12.2002-2003)

gnąć, czy święty Józef (fig. 7) został wykonany przez
Ghibertiego, czy tylko pod jego wpływem. W podobny
bowiem sposób Mariotto kształtuje figurę Marii Mag-
daleny (fig. 8) na małej predelli ukazującej Ukrzyżowa-
nie (kolekcja Algrantiego, Mediolan, fig. 9)36 37. Przy ogól-
nych podobieństwach dostrzegamy jednakże pewne
różnice: znacznie staranniej opracowane draperie szat
świętego Józefa odbiegają od prostych i płytkich linii
fałd na szacie Marii Magdaleny. Powyższe porównanie
wykazuje jednak, że w twórczości Mariotta di Nardo
spotykamy nie tylko sztywne, schematyczne figury
świętych, lecz (czasami) także postaci pełne swobody
i gracji, charakterystycznych dla gotyku międzynaro-
dowego, którego jednym z prekursorów na gruncie flo-
renckim był Lorenzo Ghiberti. Trwające krótko wza-
jemne oddziaływanie twórczości obu artystów powo-
duje dziś trudności w atrybuowaniu niektórych dzieł, te
same bowiem cechy występują zarówno w obrazach Ma-
riotta, jak i Ghibertiego. Przykładem może być rozwia-
na szata, pojawiająca się już we wczesnych dziełach Ma-
riotta, takich jak Madonna z Dzieciątkiem i świętymi
z kolekcji Samuela H. Kressa, znajdującej się w Bir-
mingham w Alabamie, czy we fresku Prorok Jonasz -
na filarze w kościele Santa Maria Maggiore we Floren-
cji, jak również w postaci anioła ze Zwiastowania - na
reliefie Ghibertiego Równie trudna jest analiza ty-
pów fizjonomicznych, które - wywodząc się ze sztuki
Mariotta - niekiedy są bliskie postaciom Ghibertiego.
Wyrazistą i skupioną twarz świętego Józefa (fig. 10)
odnieść można do znajdującego się w Pinakotece w Citta
di Castello (fig. 11) relikwiarza świętego Andrzeja -
dzieła Lorenza Ghibertiego38. Zestawienie twarzy świę-
tych Józefa i Andrzeja, nawet przy zachowaniu szcze-
gólnej ostrożności w porównywaniu malarstwa i rzeź-
by, nie pozwala nam zdecydowanie odrzucić tezy Bo-
skovitsa o udziale Lorenza w powstaniu oberlińskiej
części predelli. Skalę trudności w wyodrębnieniu „pędz-
la” Ghibertiego w dziełach wspólnie wykonanych z Ma-
riottem najlepiej obrazuje witraż centralnej rozety w fa-
sadzie katedry florenckiej, o którym Lorenzo pisał w
biograficznej części I Commentari39. Nie przekonało to
jednak Luciana Bellosiego, który - na podstawie anali-
zy stylistycznej dzieła - stawia znak zapytania przy jego

36 Predella publikowana w katalogu aukcyjnym Sotheby’s (Lon-
dyn, 3 X 1969), zob. także: Boskovits, Pittura..., s. 397 - datuje
predellę około 1405-1410, oraz Dipinti..., s. 83.

37 Madonnę z Birmingham reprodukuje F. Rusk Shapley,

Paintings from the Samuel Kress Collection. Italian Paintings XIII-
XIV Century, London 1966, fig. 117. Fresk Prorok Jonasz reprodu-

kuje Boskovits, Pittura..., fig. 150/a.

9. Mariotto di Nardo, Ukrzyżowanie, predella.
Mediolan, kolekcja Algrantiego
(z fototeki M. Boskovitsa)

38 Relikwiarz przypisuje Ghibertiemu D.L. Bemporad, zob.
Lorenzo Ghiberti. Materia..., 135-136, fig. C.X.; R. Krautheimer,
Lorenzo Ghiberti, Princeton 1956, s. 119 - przypisał relikwiarz warsz-
tatowi Ghibertiego.

39 Schlosser, Lorenzo..., s. 51; Ghiberti, o.c., s. 47.

261