DOI issue:
Lanckoronsciana
DOI article:Konsalik, Grzegorz: "Adoracja pasterzy" Mariotta di Nardo ze zbiorów Karola Lanckorońskiego
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19890#0266
7. Święty Józef 8. Święta Maria Magdalena
- fragment fig. 2 - fragment fig. 9
Bartolomeo Cristiani), aczkolwiek żaden z nich nie sta-
nowi odpowiedniego materiału porównawczego. Być
może zastosowanie tego typu środków artystycznych,
jak sugeruje Boskovits, było wynikiem obserwacji rzeźb
powstających wówczas w katedrze florenckiej (deko-
racja Porta della Mandorla)29. Nie wydaje się jednak,
aby prace Niccoló di Piętro Lamberti, czy też Giovan-
niego d’Ambrogio były jedynym impulsem dla Mariot-
ta. Po raz pierwszy był on wzmiankowany w archiwa-
liach katedralnych w roku 139430, a wspomniany spo-
sób malowania wykształcił się dopiero około roku 1404.
Nie ujawnia go bowiem powstały w roku 1400 tryptyk
znajdujący się obecnie w Museo Civico w Pesaro, tak-
że zachowane w zakrystii kanoników w katedrze flo-
renckiej elementy dekoracji baldachimu ołtarza Swię-
29Boskovits, Mańotto di Nardo..., s. 22, fig. 8-9 - wskazuje
na wpływ rzeźb Niccola Lambertiego dostrzeżony przez badacza na
witrażu Manotta, ukazującym świętego Ambrożego w bazylice San
Domenico w Perugii. Na temat rzeźb z Porta della Mandorla zob. G.
Kreytenberg, Le sculture trecentesche all’es terno e alFinterno
[w:] La Cattedrale di Santa Maria del Fiore, Firenze 1994, t. 2,
s. 88-148.
30 Dokumenty wzmiankujące prace Mariotta di Nardo w kate-
drze florenckiej publikuje G. Poggi, II Duomo di Firenze, Berlin
1909, s. CX-CXI, dok. 994, 996, 1007-1008, 1011-1013, 1016,
1019,1023.
31 Z dokumentami z r. 1402 łączy powstanie dekoracji baldachi-
mu ołtarza M. Meiss, An Early Altarpieces from the CathedraI of
Florence (Metropolitan Museum of Art. Bulletin 12: 1954, s. 302-
317). Innego zdania jest C. F r o s i n i n i, Testimonianze pittoriche e
di arredo tra Duecento e Quattrocento [w:] La Cattedrale..., t. 2,
s. 227, fig. 18-19, która wskazuje na dokumenty z r. 1404 wzmian-
kujące Mariotta kilkakrotnie.
32 Obraz reprodukuje Fremantle, Florentine Gothic..., fig. 945.
tej Trójcy z wizerunkami Chrystusa Błogosławiącego
oraz świętych: Ambrożego i Augustyna (łączone naj-
częściej z dokumentami z roku 1402) nie prezentują tak
silnych efektów światłocieniowych31. Natomiast w ob-
razie Madonna z Dzieciątkiem i donatorami w kolekcji
Frederica Masona Perkinsa w Asyżu, opatrzonym datą
1404, ujawnia się już (widoczny szczególnie na sza-
tach donatorów) podobny do obu części predelli spo-
sób malowania32. Odnajdujemy go również na pocho-
dzącej z tego okresu predelli ze Stygmatyzacją święte-
go Franciszka w Yale University Art Gallery w New
Haven, która prawdopodobnie była wspólnym dzie-
łem Mariotta i Lorenza33. Niewykluczone więc, że to
młody Lorenzo Ghiberti, „przekładając język rzeźbiar-
ski” na formy malarskie, zainspirował swojego star-
szego compcigno?
Cechy stylu młodego Ghibertiego prezentuje, łączony
z krakowską częścią predelli, Pokłon Trzech Króli z Allen
Memoriał Art Museum w Oberlinie. Przedstawia on wy-
jątkową w twórczości Mariotta grację i smukłość postaci.
Studiując pozostałe jego obrazy, ukazujące ten sam temat,
stwierdzamy nie tylko różnice w rozwiązaniach kompo-
zycyjnych, lecz także nie dostrzegamy dworskiej elegan-
cji królów z oberlińskiej części predelli. O wiele słabszy
poziom artystyczny prezentują Adoracje w Museum Si-
mon van Gijn w Dordrechcie, czy w kolekcji Earl of Craw-
ford i Balcarres w Balcarres, w których Mariotto powrócił
do swoich krępych i sztywnych postaci3'4.
Ta niezwykła elegancja linii, kształtujących posta-
cie na predelli z Oberlina świadczy, według Boskovit-
sa, o zbliżeniu „języka figuralnego” obu artystów. Po-
twierdza to smukłość sylwetek młodych królów i świę-
tego Józefa, zbliżoną do wolumenu postaci anioła ze
Zwiastowania na jednym z reliefów z północnych drzwi
baptysterium florenckiego35. Trudno jednakże rozstrzy-
33 Możliwość udziału Ghibertiego w powstaniu tej predelli su-
geruje B osko vi ts, Mariotto di Nardo..., s. 22, fig. 7; Idem, Pittu-
ra..., s. 398, fig. 152 b.
34 Obraz z Dordrechtu publikowany jest w katalogu wystawy:
Italiaansche Kunst..., nr kat. 219-220, jako dzieło Mariotta di Nar-
do; atrybucję powtarza Eisenberg, A Flagellation by Mariotto di
Nardo and some Related Panels (Record of the Art Museum. Prin-
ceton University 8: 1949, fig. 4-5); B oskovits, Pittura..., s. 390 -
datuje obraz: 1405-1410; Ada Labriola, zob. Dipinti e sculture in
una raccolta toscana (red. M. Boskovits). Firenze 1991, s. 83. Po-
kłon Trzech Króli w Balcarres jest jedną z sześciu części predelli,
ukazujących sceny z życia Chrystusa; publikowanej przez R. Off-
ner, La Mostra del Tesoro di Firenze Sacra (The Burlington Maga-
zine 63: 1933, s. 169) jako dzieło Mariotta; atrybucję powtarzają:
Berenson, Italian Pictures..., s. 129, fig. 523-524; Eisenberg,
A Partial Reconstruction..., fig. 3; Boskovits, Pittura..., s. 389 -
datuje predellę 1410-1415.
35 Boskovits, Mariotto di Nardo..., fig. 16.
260
- fragment fig. 2 - fragment fig. 9
Bartolomeo Cristiani), aczkolwiek żaden z nich nie sta-
nowi odpowiedniego materiału porównawczego. Być
może zastosowanie tego typu środków artystycznych,
jak sugeruje Boskovits, było wynikiem obserwacji rzeźb
powstających wówczas w katedrze florenckiej (deko-
racja Porta della Mandorla)29. Nie wydaje się jednak,
aby prace Niccoló di Piętro Lamberti, czy też Giovan-
niego d’Ambrogio były jedynym impulsem dla Mariot-
ta. Po raz pierwszy był on wzmiankowany w archiwa-
liach katedralnych w roku 139430, a wspomniany spo-
sób malowania wykształcił się dopiero około roku 1404.
Nie ujawnia go bowiem powstały w roku 1400 tryptyk
znajdujący się obecnie w Museo Civico w Pesaro, tak-
że zachowane w zakrystii kanoników w katedrze flo-
renckiej elementy dekoracji baldachimu ołtarza Swię-
29Boskovits, Mańotto di Nardo..., s. 22, fig. 8-9 - wskazuje
na wpływ rzeźb Niccola Lambertiego dostrzeżony przez badacza na
witrażu Manotta, ukazującym świętego Ambrożego w bazylice San
Domenico w Perugii. Na temat rzeźb z Porta della Mandorla zob. G.
Kreytenberg, Le sculture trecentesche all’es terno e alFinterno
[w:] La Cattedrale di Santa Maria del Fiore, Firenze 1994, t. 2,
s. 88-148.
30 Dokumenty wzmiankujące prace Mariotta di Nardo w kate-
drze florenckiej publikuje G. Poggi, II Duomo di Firenze, Berlin
1909, s. CX-CXI, dok. 994, 996, 1007-1008, 1011-1013, 1016,
1019,1023.
31 Z dokumentami z r. 1402 łączy powstanie dekoracji baldachi-
mu ołtarza M. Meiss, An Early Altarpieces from the CathedraI of
Florence (Metropolitan Museum of Art. Bulletin 12: 1954, s. 302-
317). Innego zdania jest C. F r o s i n i n i, Testimonianze pittoriche e
di arredo tra Duecento e Quattrocento [w:] La Cattedrale..., t. 2,
s. 227, fig. 18-19, która wskazuje na dokumenty z r. 1404 wzmian-
kujące Mariotta kilkakrotnie.
32 Obraz reprodukuje Fremantle, Florentine Gothic..., fig. 945.
tej Trójcy z wizerunkami Chrystusa Błogosławiącego
oraz świętych: Ambrożego i Augustyna (łączone naj-
częściej z dokumentami z roku 1402) nie prezentują tak
silnych efektów światłocieniowych31. Natomiast w ob-
razie Madonna z Dzieciątkiem i donatorami w kolekcji
Frederica Masona Perkinsa w Asyżu, opatrzonym datą
1404, ujawnia się już (widoczny szczególnie na sza-
tach donatorów) podobny do obu części predelli spo-
sób malowania32. Odnajdujemy go również na pocho-
dzącej z tego okresu predelli ze Stygmatyzacją święte-
go Franciszka w Yale University Art Gallery w New
Haven, która prawdopodobnie była wspólnym dzie-
łem Mariotta i Lorenza33. Niewykluczone więc, że to
młody Lorenzo Ghiberti, „przekładając język rzeźbiar-
ski” na formy malarskie, zainspirował swojego star-
szego compcigno?
Cechy stylu młodego Ghibertiego prezentuje, łączony
z krakowską częścią predelli, Pokłon Trzech Króli z Allen
Memoriał Art Museum w Oberlinie. Przedstawia on wy-
jątkową w twórczości Mariotta grację i smukłość postaci.
Studiując pozostałe jego obrazy, ukazujące ten sam temat,
stwierdzamy nie tylko różnice w rozwiązaniach kompo-
zycyjnych, lecz także nie dostrzegamy dworskiej elegan-
cji królów z oberlińskiej części predelli. O wiele słabszy
poziom artystyczny prezentują Adoracje w Museum Si-
mon van Gijn w Dordrechcie, czy w kolekcji Earl of Craw-
ford i Balcarres w Balcarres, w których Mariotto powrócił
do swoich krępych i sztywnych postaci3'4.
Ta niezwykła elegancja linii, kształtujących posta-
cie na predelli z Oberlina świadczy, według Boskovit-
sa, o zbliżeniu „języka figuralnego” obu artystów. Po-
twierdza to smukłość sylwetek młodych królów i świę-
tego Józefa, zbliżoną do wolumenu postaci anioła ze
Zwiastowania na jednym z reliefów z północnych drzwi
baptysterium florenckiego35. Trudno jednakże rozstrzy-
33 Możliwość udziału Ghibertiego w powstaniu tej predelli su-
geruje B osko vi ts, Mariotto di Nardo..., s. 22, fig. 7; Idem, Pittu-
ra..., s. 398, fig. 152 b.
34 Obraz z Dordrechtu publikowany jest w katalogu wystawy:
Italiaansche Kunst..., nr kat. 219-220, jako dzieło Mariotta di Nar-
do; atrybucję powtarza Eisenberg, A Flagellation by Mariotto di
Nardo and some Related Panels (Record of the Art Museum. Prin-
ceton University 8: 1949, fig. 4-5); B oskovits, Pittura..., s. 390 -
datuje obraz: 1405-1410; Ada Labriola, zob. Dipinti e sculture in
una raccolta toscana (red. M. Boskovits). Firenze 1991, s. 83. Po-
kłon Trzech Króli w Balcarres jest jedną z sześciu części predelli,
ukazujących sceny z życia Chrystusa; publikowanej przez R. Off-
ner, La Mostra del Tesoro di Firenze Sacra (The Burlington Maga-
zine 63: 1933, s. 169) jako dzieło Mariotta; atrybucję powtarzają:
Berenson, Italian Pictures..., s. 129, fig. 523-524; Eisenberg,
A Partial Reconstruction..., fig. 3; Boskovits, Pittura..., s. 389 -
datuje predellę 1410-1415.
35 Boskovits, Mariotto di Nardo..., fig. 16.
260