DOI article:
Kuczman, Kazimierz: Elekcja Wettina na króla polskiego - dzieło Jana Piotra Norblina
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19890#0195
Studia Waweliana
Tom XI/XII, 2002/2003
PL ISSN 1230-3275
KAZIMIERZ KUCZMAN
ELEKCJA WETTINA NA KRÓLA POLSKIEGO - DZIEŁO
JANA PIOTRA NORBLINA
27 marca 1947 roku Państwowe Zbiory Sztuki na
Wawelu zakupiły od Stanisława Augustyna Ciecierskie-
go obraz przedstawiający elekcję króla polskiego (fig.
1-6)'. Sprzedawca nieco wcześniej nabył dzieło od Fran-
ciszka Potockiego, ze zbiorów w jego krakowskim pa-
łacu. Należący do najbardziej okazałych w wawelskiej
kolekcji malarstwa (140 x 273 cm), o intrygującej for-
mie i tematyce, obraz od ponad pół wieku jest jednym z
ciekawszych akcentów ekspozycyjnych w komnatach
zamkowych, sugestywnością ukazanych postaci i ich
strojów z czasów saskich wprowadzając w błąd - co do
czasu swego powstania-najwytrawniejszych znawców
malarstwa polskiego.
W literaturze naukowej jako pierwszy, w roku 1950,
zaprezentował dzieło Tadeusz Mańkowski, ówczesny
dyrektor wawelskiego muzeum2. Uważając, iż malowi-
dło przedstawia elekcję Augusta II na warszawskiej Woli
w roku 1697, na co wskazywać miałaby „strona kostiu-
mowa”, nie wspomniał nic o próbie przypisania Luce
Carlevalisowi3 i związał je z twórczością Marcina Al-
tomontego. W tłumie osób badacz dostrzegł reprezen-
tanta Wettina, zbliżającego się do zgromadzenia przed
szopą, i zwolenników księcia Conti, z prymasem Mi-
chałem Radziejowskim. Wydłużone, o żywych gestach
postacie kojarzyły mu się z typami znanymi ze szty-
chów Jacąuesa Callota. Swą atrybucję Mańkowski 1
1 Obraz został wpisany do inwentarza muzealnego pod nume-
rem 1094 jako dzieło Luki Carlevarisa, w. XVII/XVIII, z opisem:
„Elekcja na Woli na tle widoku Warszawy, z szopą pośrodku. Re-
prezentant elekta wjeżdża do miejsca zagrodzonego przy szopie. Pry-
mas Radziejowski ze stronnikami Leszczyńskiego [!] odjeżdżają.
Scena z r. 1696 [!]. Obraz częściowo wykończony, częściowo po-
traktowany szkicowo”. Do nowszego inwentarza, z r. 1961, obiekt,
pod numerem 3238, został wpisany jako przedstawiający elekcję
Augusta III, z widokiem Warszawy od strony Pragi.
wsparł faktami historycznymi: u Altomontego, nadwor-
nego malarza Jana III Sobieskiego, zamawiał obrazy
podczaszy Wawrzyniec Wodzicki, administrator żup
królewskich, a wdowa po nim zamówiła w roku 1697
trzy obrazy, które autor miał dostarczyć na tydzień przed
koronacją Augusta II; jednym z nich mógł być oma-
wiany tu, zapewne przeznaczony do ofiarowania królo-
wi w dniu koronacji. Sugestywność argumentacji wzma-
ga fakt, iż kiedyś wymieniony pałac w Krakowie nale-
żał do rodziny Wodzickich. Mańkowski nie zwrócił uwa-
gi, że na obrazie historyczna akcja rozgrywa się na Pra-
dze, a Wola przecież nie znajduje się z tej strony Wisły.
Inne stanowisko zaprezentował w roku 1954 Mie-
czysław Wallis4. Obserwując namalowaną w tle pano-
ramę Warszawy od strony Wisły i wskazując na wieżę
kolegiaty Św. Jana datował obraz na 1. połowę wieku
XVIII, a ukazane wydarzenie odczytał jako elekcję
Augusta III. Dodać trzeba, iż była to jedyna od czasu
Henryka Walezego wolna elekcja, która odbyła się na
Pradze, nie na Woli. Wallis zwrócił uwagę na zbież-
ność kompozycyjną obrazu ze sztychem saskiego gra-
fika Johanna Gotfrieda Krugnera (1681-1786), opu-
blikowanym w Encyklopedii staropolskiej Aleksandra
Brucknera i Karola Estreichera jako Elekcja Augusta III
(fig. 8)5: „albo ryt Krugnera jest parafrazą graficzną
obrazu wawelskiego, albo [...] obraz wawelski jest
2 T. Mańkowski, Malarstwo na dworze Jana III (Biuletyn HS
12: 1951, s. 278-282).
3 Zob. przyp. 1.
4 M. Wallis, Obrazy Canaletta z dziejów Polski (Biuletyn HS
16: 1954, s. 116-117).
5 A. Bruckner, K. Estreicher, Encyklopedia staropolska, t. I,
Warszawa 1939, fig. w szp. 310.
189
Tom XI/XII, 2002/2003
PL ISSN 1230-3275
KAZIMIERZ KUCZMAN
ELEKCJA WETTINA NA KRÓLA POLSKIEGO - DZIEŁO
JANA PIOTRA NORBLINA
27 marca 1947 roku Państwowe Zbiory Sztuki na
Wawelu zakupiły od Stanisława Augustyna Ciecierskie-
go obraz przedstawiający elekcję króla polskiego (fig.
1-6)'. Sprzedawca nieco wcześniej nabył dzieło od Fran-
ciszka Potockiego, ze zbiorów w jego krakowskim pa-
łacu. Należący do najbardziej okazałych w wawelskiej
kolekcji malarstwa (140 x 273 cm), o intrygującej for-
mie i tematyce, obraz od ponad pół wieku jest jednym z
ciekawszych akcentów ekspozycyjnych w komnatach
zamkowych, sugestywnością ukazanych postaci i ich
strojów z czasów saskich wprowadzając w błąd - co do
czasu swego powstania-najwytrawniejszych znawców
malarstwa polskiego.
W literaturze naukowej jako pierwszy, w roku 1950,
zaprezentował dzieło Tadeusz Mańkowski, ówczesny
dyrektor wawelskiego muzeum2. Uważając, iż malowi-
dło przedstawia elekcję Augusta II na warszawskiej Woli
w roku 1697, na co wskazywać miałaby „strona kostiu-
mowa”, nie wspomniał nic o próbie przypisania Luce
Carlevalisowi3 i związał je z twórczością Marcina Al-
tomontego. W tłumie osób badacz dostrzegł reprezen-
tanta Wettina, zbliżającego się do zgromadzenia przed
szopą, i zwolenników księcia Conti, z prymasem Mi-
chałem Radziejowskim. Wydłużone, o żywych gestach
postacie kojarzyły mu się z typami znanymi ze szty-
chów Jacąuesa Callota. Swą atrybucję Mańkowski 1
1 Obraz został wpisany do inwentarza muzealnego pod nume-
rem 1094 jako dzieło Luki Carlevarisa, w. XVII/XVIII, z opisem:
„Elekcja na Woli na tle widoku Warszawy, z szopą pośrodku. Re-
prezentant elekta wjeżdża do miejsca zagrodzonego przy szopie. Pry-
mas Radziejowski ze stronnikami Leszczyńskiego [!] odjeżdżają.
Scena z r. 1696 [!]. Obraz częściowo wykończony, częściowo po-
traktowany szkicowo”. Do nowszego inwentarza, z r. 1961, obiekt,
pod numerem 3238, został wpisany jako przedstawiający elekcję
Augusta III, z widokiem Warszawy od strony Pragi.
wsparł faktami historycznymi: u Altomontego, nadwor-
nego malarza Jana III Sobieskiego, zamawiał obrazy
podczaszy Wawrzyniec Wodzicki, administrator żup
królewskich, a wdowa po nim zamówiła w roku 1697
trzy obrazy, które autor miał dostarczyć na tydzień przed
koronacją Augusta II; jednym z nich mógł być oma-
wiany tu, zapewne przeznaczony do ofiarowania królo-
wi w dniu koronacji. Sugestywność argumentacji wzma-
ga fakt, iż kiedyś wymieniony pałac w Krakowie nale-
żał do rodziny Wodzickich. Mańkowski nie zwrócił uwa-
gi, że na obrazie historyczna akcja rozgrywa się na Pra-
dze, a Wola przecież nie znajduje się z tej strony Wisły.
Inne stanowisko zaprezentował w roku 1954 Mie-
czysław Wallis4. Obserwując namalowaną w tle pano-
ramę Warszawy od strony Wisły i wskazując na wieżę
kolegiaty Św. Jana datował obraz na 1. połowę wieku
XVIII, a ukazane wydarzenie odczytał jako elekcję
Augusta III. Dodać trzeba, iż była to jedyna od czasu
Henryka Walezego wolna elekcja, która odbyła się na
Pradze, nie na Woli. Wallis zwrócił uwagę na zbież-
ność kompozycyjną obrazu ze sztychem saskiego gra-
fika Johanna Gotfrieda Krugnera (1681-1786), opu-
blikowanym w Encyklopedii staropolskiej Aleksandra
Brucknera i Karola Estreichera jako Elekcja Augusta III
(fig. 8)5: „albo ryt Krugnera jest parafrazą graficzną
obrazu wawelskiego, albo [...] obraz wawelski jest
2 T. Mańkowski, Malarstwo na dworze Jana III (Biuletyn HS
12: 1951, s. 278-282).
3 Zob. przyp. 1.
4 M. Wallis, Obrazy Canaletta z dziejów Polski (Biuletyn HS
16: 1954, s. 116-117).
5 A. Bruckner, K. Estreicher, Encyklopedia staropolska, t. I,
Warszawa 1939, fig. w szp. 310.
189