Studia Waweliana (11/12.2002-2003)

Ksiądz Bolesław Przybyszewski - miłośnik i badacz Wawelu

W Dzień Zaduszny 2001 roku zmarł w Krakowie w wieku
93 lat ks. infułat Bolesław Przybyszewski, profesor zwyczajny
Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, członek czynny
Polskiej Akademii Umiejętności, członek honorowy Stowarzy-
szenia Historyków Sztuki, znakomity historyk sztuki, paleograf,
teolog i historyk, autor ponad dwustu prac, w tym przeszło trzy-
dziestu książek. Urodził się 13 września 1908 roku jako pierw-
sze dziecko Piotra i Katarzyny z Nowickich w Skrzeszowicach,
niedaleko Krakowa, w którym spędził niemal całe swe życie. Tu
ukończył słynne liceum Św. Anny (Nowodworskiego), sńidia
teologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w królewskiej ka-
tedrze na Wawelu w roku 1933 przyjął święcenia kapłańskie.
Cztery lata później rozpoczął, za zgodą księcia abpa Adama Ste-
fana Sapiehy, studia z historii sztuki w Zakładzie Historii Sztuki
Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku 1938 obronił na Wydzia-
le Teologicznym krakowskiej Almae Matris magisterium z teo-
logii, przygotowane pod kierunkiem ks. prof. Tadeusza Glem-
my pt. Iwo Odrowąż a klasztoiy norbertańskie w Hebdowie i Im-
brcimowicach. Równocześnie pracował jako wikariusz w para-
fiach w Wieliczce, św. Szczepana i Najświętszego Salwatora
w Krakowie. W czasie wojny podjął wykłady w konspiracyj-
nym studium teologii w pałacu abpa Adama Stefana Sapiehy,
gdzie spotkał kleryka Karola Wojtyłę. W roku 1942 ks. Przyby-
szewski został notariuszem, a następnie kanclerzem krakowskiej
kurii metropolitalnej. Pełniąc także obowiązki kierownika archi-
wum kurialnego i kapitulnego, miał łatwy dostęp do archiwa-
liów zgromadzonych w pałacu biskupim i przy katedrze, i z za-
pałem oddawał się lekturze manuskryptów, zdobywając z cza-
sem niezwykłą umiejętność odczytywania średniowiecznych
rękopisów łacińskich i niemieckich. Z tej pasji wyrosły pierwsze
publikacje ks. Przybyszewskiego, zamieszczane najczęściej na
łamach Sprawozdań z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii
Umiejętności. Prace te, krótkie w formie, jednakże o wyjątkowym
znaczeniu zwłaszcza dla polskiej historii sztuki, cieszyły się po-
wszechnym uznaniem i sprawiły, iż już w roku 1948 Autora za-
proszono do współpracy w Komisji Historii Sztuki PAU.

W roku 1950 obronił na Wydziale Teologicznym Uniwer-
sytetu Jagiellońskiego dysertację doktorską, zatytułowaną Dzie-
je kościelne Krakowa w czasie okupacji 1939-1945, a w roku

1967 habilitował się z zakresu historii sztuki w Akademii Teo-
logii Katolickiej w Warszawie na podstawie rozprawy Złoty
dom królestwa. Studium z dziejów b-akowskiego cechu złotni-
czego od czasu jego powstania (ok. 13 70) do połowy wieku XV
Od roku 1969, na życzenie kardynała Karola Wojtyły, związał
się na stałe z Papieskim Wydziałem Teologicznym w Krako-
wie, a następnie z Papieską Akademią Teologiczną, będąc od

1968 profesorem nadzwyczajnym, a od 1977 - zwyczajnym
tejże uczelni. Od 1971 pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji
Historii Sztuki przy Komisji Episkopatu Polski do Spraw Na-
uki Katolickiej, a w latach 1973-1977 prezesa Polskiego To-

warzystwa Teologicznego. Równocześnie wykładał w licznych
seminariach diecezjalnych i zakonnych, najdłużej - 25 lat -
u bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej. Choć w roku 1988
przeszedł na emeryturę, jednak nie zaprzestał pracy naukowej,
poświęcając się przygotowaniu licznych rozpraw z zakresu hi-
storii sztuki, teologii i historii.

Wawel, z królewską katedrą i zamkiem, zajmował w życiu
i pracy naukowej Księdza Profesora miejsce szczególne. Ar-
chiwum kapitulne, które stało się jego drugim domem, dzięki
swemu zasobowi stworzyło podstawę do jego najważniejszych
prac, o wyjątkowym znaczeniu dla nauki; wśród nich, co oczy-
wiste, istotna część poświęcona była problematyce wawelskiej.
Fundamentalne znaczenie należy przypisać zakrojonej z roz-
machem serii wydawniczej, noszącej tytuł: Źródła do Dziejów
Wawelu. Ks. Przybyszewski, zachęcony w latach pięćdziesią-
tych przez ówczesnego dyrektora Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu, prof. Jerzego Szabłowskiego, z iście benedyktyń-
ską pracowitością przystąpił do przygotowania tej edycji, któ-
rej pierwszy wolumin, obejmujący lata 1440-1500 ukazał się
(jako III tom serii) w roku 1960. Pięć lat później wydano tom
IV obejmujący lata 1501-1515, a w 1970 roku tom V - mate-
riały z lat 1516-1525. Te pierwsze woluminy przyjęto w śro-
dowisku naukowym bez entuzjazmu, jakby nie doceniając
mrówczej pracy ks. Przybyszewskiego i ogromu jego wysiłku
w wyborze i poprawnym odczytaniu, niekiedy bardzo trudnych
tekstów. Potrzeba było kilku dziesiątków lat, by kolejne tomy

286