DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30162#0054
oprze z czasem Stronczyński swą opisową inwentaryzację War-
szawy i po części Mazowsza. Wśród tych poważnych pracowni-
ków pojawiali się epizodycznie przygodni współzawodnicy, w ro-
dzaju n. p. Tomasza Ujazdowskiego, wydawcy cPamiętnika San-
domierskiego xW). Wydany wreszcie w r. 1843 przez kontynua-
torów ^) Święckiego, Balińskiego i Lipińskiego pierwszy tom
cPolski starożytnej^ stał się istotnie pierwszym tomem histo-
rycznej topograf]i, nieocenionem vademecum nietylko Stron-
czyńskiego, ale i każdego z późniejszych jego następców.
Wydane przed rozpoczęciem misji Stronczyńskiego prace
krajoznawcze i historyczno-geograficzne, nadające swoiste za-
barwienie całokształtowi kultywowanych podówczas w Króle-
stwie zamiłowań staroźytniczych, ułatwiły podjęcie akcji inwen-
taryzatorskiej przez dostarczenie części przynajmniej informa-
cyjnego materjału. Drugim czynnikiem był niewątpliwie (sunt
lacrimae rerum) współczesny stosunek rządu rosyjskiego do za-
gadnień konserwatorskich. Zarządzona przez W. X. Konstan-
tego w r. 1827 próbna inwentaryzacja zabytków w Królestwie
jest wprawdzie oparta o odnośny ukaz cesarski (patrz niżej) —
wszakże data jej w sposób znamienny zbiega się z datą ogło-
szenia drukiem słynnej mowy Pisariewa «o pożytku archeologji
krajowej»^). Dowodziłoby to w każdym bądź razie istnienia pe-
wnej kolaboracji między rosyjską opinją społeczną, a będącem
przynajmniej częściowym jej wyrazem ustawodawstwem.
Jest rzeczą niepozbawioną znaczenia, że ów obraz przy-
gotowawczych prac inwentaryzacyjnych oraz pośrednio z niemi
związanych prac analitycznych, jaki zarysowuje się do chwili
wystąpienia Stronczyńskiego jako oficjalnego inwentaryzatora,
odbiega dość daleko w ogólnym swym zarysie od pojęć, jakie
z kolei urobiliśmy sobie o tym okresie pierwocin naszej archeo-
logji, poprzedzającym jeszcze narodziny nowej dyscypliny w Pol-
sce — historji sztuki. Zarysowany na tern miejscu przegląd
zainteresowań staroźytniczych, jakie rozkrzewiły się w społe-
czeństwie polskiem w ciągu pierwszego czterdziestolecia XIX-go w.,
oraz wydobyte na jaw począwszy od doby stanisławowskiej próby
szawy i po części Mazowsza. Wśród tych poważnych pracowni-
ków pojawiali się epizodycznie przygodni współzawodnicy, w ro-
dzaju n. p. Tomasza Ujazdowskiego, wydawcy cPamiętnika San-
domierskiego xW). Wydany wreszcie w r. 1843 przez kontynua-
torów ^) Święckiego, Balińskiego i Lipińskiego pierwszy tom
cPolski starożytnej^ stał się istotnie pierwszym tomem histo-
rycznej topograf]i, nieocenionem vademecum nietylko Stron-
czyńskiego, ale i każdego z późniejszych jego następców.
Wydane przed rozpoczęciem misji Stronczyńskiego prace
krajoznawcze i historyczno-geograficzne, nadające swoiste za-
barwienie całokształtowi kultywowanych podówczas w Króle-
stwie zamiłowań staroźytniczych, ułatwiły podjęcie akcji inwen-
taryzatorskiej przez dostarczenie części przynajmniej informa-
cyjnego materjału. Drugim czynnikiem był niewątpliwie (sunt
lacrimae rerum) współczesny stosunek rządu rosyjskiego do za-
gadnień konserwatorskich. Zarządzona przez W. X. Konstan-
tego w r. 1827 próbna inwentaryzacja zabytków w Królestwie
jest wprawdzie oparta o odnośny ukaz cesarski (patrz niżej) —
wszakże data jej w sposób znamienny zbiega się z datą ogło-
szenia drukiem słynnej mowy Pisariewa «o pożytku archeologji
krajowej»^). Dowodziłoby to w każdym bądź razie istnienia pe-
wnej kolaboracji między rosyjską opinją społeczną, a będącem
przynajmniej częściowym jej wyrazem ustawodawstwem.
Jest rzeczą niepozbawioną znaczenia, że ów obraz przy-
gotowawczych prac inwentaryzacyjnych oraz pośrednio z niemi
związanych prac analitycznych, jaki zarysowuje się do chwili
wystąpienia Stronczyńskiego jako oficjalnego inwentaryzatora,
odbiega dość daleko w ogólnym swym zarysie od pojęć, jakie
z kolei urobiliśmy sobie o tym okresie pierwocin naszej archeo-
logji, poprzedzającym jeszcze narodziny nowej dyscypliny w Pol-
sce — historji sztuki. Zarysowany na tern miejscu przegląd
zainteresowań staroźytniczych, jakie rozkrzewiły się w społe-
czeństwie polskiem w ciągu pierwszego czterdziestolecia XIX-go w.,
oraz wydobyte na jaw począwszy od doby stanisławowskiej próby