DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.31077#0030
26
Światła Stambułu
W obecnych zbiorach krakowskiego Muzeum Czartoryskich grupa tarcz liczy
dwanaście obiektów. Chronologicznie najstarszym zabytkiem jest antyczna, italska,
okrągła tarcza z brązu, nabytek zresztą późniejszy, należący do działu sztuki
starożytnej. W skład zbrojowni wchodzą zaś następujące tarcze: podłużna, drew-
niana, obciągnięta malowanym płótnem pawęż z XV w. (określona w Puławach jalco
tarcza z pierwszej lcrucjaty) 3 i pięć tarcz renesansowych, w tym dwie puławslcie,
a mianowicie — tarcza ,Wróżebna” Sobieskiego 4 5 i druga z wojną trojańską, trzy
dalsze zaś, będące już nabytkami późniejszymi, o niepewnej autentyczności, są to:
tarcza kształtu sercowatego z legendą o Mucjuszu Scewoli, tarcza z głową satyra
i scenami mitologicznymi, będąca dość wierną kopią słynnego okazu ze zbrojowni
w Madrycie 3, wreszcie tarcza okrągła z tłoczonej skóry z przedstawieniem antycz-
nego wojownika. Tarcze typu wschodniego, używanego w Polsce, reprezentowane są
przez cztery kałkany 6 7 8 o wybitnej wartości artystycznej i przez tarczę tzw. saraceńską
ze skóry nosoroźca, pochodzącą z arsenału wiedeńskiego. Te ostatnio wymienione
tarcze były już w Puławach.
Renesansowa tarcza krakowska jako dzieło sztuki
Taki zespół zabytków, szczególnie jeżeli chodzi o tarcze renesansowe, skonfronto-
wany z materiałem reprodukcyjnym kolekcji zagranicznych, pozwala na przepro-
wadzenie pewnych badań i porównań na miejscuk Przedmiotem niniejszego stu-
dium jest tarcza renesansowa z przedstawieniem wojny trojańsldej' 3. Zasługuje ona
na opracowanie nie tylko ze względu na to, źe jest dziełem sztuki o dużych
wartościach artystycznych, ale też z uwagi na swą niezwykłą historię. Historia ta
rzuca światło na sposoby kolekcjonowania i funkcję okazów w Puławach.
3 Poczetpamiątek..., s. 33, poz. 320: „Tarcza, długa, drewniana, z pierwszej lcrucjaty. Była zachowana
w mieście Constance. Dana przez ordynata Zamojskiego”.
4 Por. S. Świerz-Zaleski, Wróżebna tarcza Jana Sobieskiego, Sprawozdania Komisji Historii Sztuki,
t. VIII, Kraków 1912, s. CLXXXIII-CXCI.
5 A. F. Calvert, Spanish arms and armour being a historical and descriptive account ofthe Royal Annowy
of Madrid, London 1907, pl. 146, D 6.
6 Por. S. Komornicki, Muzeum Książąt Czaitoiyskich w Krakowie, Kraków 1929, s. 53, poz. 266.
7 W polskich zbiorach przed ostatnią wojną tarcz renesansowych było niezmiernie mało. Dobry
okaz znajdował się w Zbiorach Krasińsldch; por. F. Pułaski, Inwentarz Zbrojowni Ordynacji lu: Kra-
sińskich, Warszawa 1909, s. 18, poz. 156. Szereg ciekawyclr tarcz renesansowych z Królewskiej
Zbrojowni w Warszawie (wśród nich tarcza datowana na 1548 r., należąca przypuszczalnie do
Zygmunta Augusta) znajduje się dziś jako zdobycz wojenna z 1655 r. w Sztokholmie; por.
K. E. Steneberg, Kungl. Livrustkammaren. Polonica, zbiór obrazów, Stockholm 1943, s. 28, 29 i 30.
Znakomity okaz renesansowej tarczy mediolańskiej ze zbiorów Moszyńskich w Krakowie znałazł
się ostatecznie w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.
8 Wzmiankę o tej tarczy zamieścił M. Sokołowski w publikacji Muzeum XX Czaitoryskich w Krako-
wie, Lwów 1892, s. 16.
Światła Stambułu
W obecnych zbiorach krakowskiego Muzeum Czartoryskich grupa tarcz liczy
dwanaście obiektów. Chronologicznie najstarszym zabytkiem jest antyczna, italska,
okrągła tarcza z brązu, nabytek zresztą późniejszy, należący do działu sztuki
starożytnej. W skład zbrojowni wchodzą zaś następujące tarcze: podłużna, drew-
niana, obciągnięta malowanym płótnem pawęż z XV w. (określona w Puławach jalco
tarcza z pierwszej lcrucjaty) 3 i pięć tarcz renesansowych, w tym dwie puławslcie,
a mianowicie — tarcza ,Wróżebna” Sobieskiego 4 5 i druga z wojną trojańską, trzy
dalsze zaś, będące już nabytkami późniejszymi, o niepewnej autentyczności, są to:
tarcza kształtu sercowatego z legendą o Mucjuszu Scewoli, tarcza z głową satyra
i scenami mitologicznymi, będąca dość wierną kopią słynnego okazu ze zbrojowni
w Madrycie 3, wreszcie tarcza okrągła z tłoczonej skóry z przedstawieniem antycz-
nego wojownika. Tarcze typu wschodniego, używanego w Polsce, reprezentowane są
przez cztery kałkany 6 7 8 o wybitnej wartości artystycznej i przez tarczę tzw. saraceńską
ze skóry nosoroźca, pochodzącą z arsenału wiedeńskiego. Te ostatnio wymienione
tarcze były już w Puławach.
Renesansowa tarcza krakowska jako dzieło sztuki
Taki zespół zabytków, szczególnie jeżeli chodzi o tarcze renesansowe, skonfronto-
wany z materiałem reprodukcyjnym kolekcji zagranicznych, pozwala na przepro-
wadzenie pewnych badań i porównań na miejscuk Przedmiotem niniejszego stu-
dium jest tarcza renesansowa z przedstawieniem wojny trojańsldej' 3. Zasługuje ona
na opracowanie nie tylko ze względu na to, źe jest dziełem sztuki o dużych
wartościach artystycznych, ale też z uwagi na swą niezwykłą historię. Historia ta
rzuca światło na sposoby kolekcjonowania i funkcję okazów w Puławach.
3 Poczetpamiątek..., s. 33, poz. 320: „Tarcza, długa, drewniana, z pierwszej lcrucjaty. Była zachowana
w mieście Constance. Dana przez ordynata Zamojskiego”.
4 Por. S. Świerz-Zaleski, Wróżebna tarcza Jana Sobieskiego, Sprawozdania Komisji Historii Sztuki,
t. VIII, Kraków 1912, s. CLXXXIII-CXCI.
5 A. F. Calvert, Spanish arms and armour being a historical and descriptive account ofthe Royal Annowy
of Madrid, London 1907, pl. 146, D 6.
6 Por. S. Komornicki, Muzeum Książąt Czaitoiyskich w Krakowie, Kraków 1929, s. 53, poz. 266.
7 W polskich zbiorach przed ostatnią wojną tarcz renesansowych było niezmiernie mało. Dobry
okaz znajdował się w Zbiorach Krasińsldch; por. F. Pułaski, Inwentarz Zbrojowni Ordynacji lu: Kra-
sińskich, Warszawa 1909, s. 18, poz. 156. Szereg ciekawyclr tarcz renesansowych z Królewskiej
Zbrojowni w Warszawie (wśród nich tarcza datowana na 1548 r., należąca przypuszczalnie do
Zygmunta Augusta) znajduje się dziś jako zdobycz wojenna z 1655 r. w Sztokholmie; por.
K. E. Steneberg, Kungl. Livrustkammaren. Polonica, zbiór obrazów, Stockholm 1943, s. 28, 29 i 30.
Znakomity okaz renesansowej tarczy mediolańskiej ze zbiorów Moszyńskich w Krakowie znałazł
się ostatecznie w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku.
8 Wzmiankę o tej tarczy zamieścił M. Sokołowski w publikacji Muzeum XX Czaitoryskich w Krako-
wie, Lwów 1892, s. 16.