DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0132
243
Μυκηναϊκοί τάφοι: β) εν Θήβαις' υπό Α. Α. Κεραμοπούλλου
244
πνεύμα πολιτισμού, διακεχυμένου δντος καΐ κατα-
δήλου ούτως όμοιομόρφως έν ταΐς συνηθείαις καΐ
τοις λειψάνοις τών χωρών, άς κατωκουν συγγενείς
άν μή ομόφυλοι λαοί, και έν αίς ευρέθησαν τα
αυτά τεκμήρια της αύτής τεχνικής προόδου και
της αύτης έν πλούτω εύμαρείαςΔεν γνωρίζω
μέχρι τίνος βαθμού πρέπει νά δεχθώμεν εγχώριους
τεχνίτας κεραμείς έν ταϊς χώραις της κυρίως Ελ-
λάδος, και μέχρι τίνος καθαράν εϊσαγωγήν εμπο-
ρευμάτων έκ Κρήτης, άλλα νομίζω οτι ή γνώμη,
καθ' ην πάν καλόν έργον, προς δ ύπάρχουσι παρα-
πλήσια έν Κρήτη, προέρχεται κατ' ευθείαν έξ αύ-
τής2, είνε πεπλανημένη, δεν πρέπει δε νά παρα-
βάλλωνται τά έ'ργα ταύτα, τά τοσούτον δαψιλώς
ευρισκόμενα έν τω οίκω και είτα έν τω τάφω τών
τότε πολιτών, πρός τά έξ Ιαπωνίας ή Κίνας αγ-
γεία της σήμερον, άτινα κοσμοΰσι νΟν έν μέτρω
και συνήθως ώς δείγματα καθαρας πολυτελείας
τοΰς οίκους τών λίαν πλουσίων. ΤαΟτα εις τον πο-
λύν κόσμον εϊνε σήμερον γνωστά μόνον έκ τών
μουσείων, έν ώ τά περί ών Ό λόγος άγγεΐα ήσαν
κοινό ν κτήυ,α 3.
Κατά ταύτα ό τάφος τών θηοών άνήκει εις τοΰς
χρόνους της άκμής του τελευταίου άνακτόρου της
Κνωσού ήτοι εις την κατά τον Εν3Π8 τελευταίαν
αίγαίαν περίοδον II και δή εϊς το τέλος αυτής, λο-
γιζομένης της σχετικής βραδύτητος, μεθ' ής άφί-
κετο οιονεί ώς κυμα έκ Κρήτης τό μέρος τών τε-
χνικών διδαγμάτων το όφειλόμενον εις αυτήν 4.
1 Ύπό την δύναμιν όμοιων συλλογισμών πρέπει να υπαχΟώσι και
τά χρυσά* ποτήρια του Βαφείου.
2 Αί τελευταΐαι άνασκαιραί της Αγγλικής Σχολής εν Σπάρτη απο-
καλύΆασαι άνελπίστως πολιτισμόν ίδιον άξιολογώτατον έν τω τόπω
τούτω, δεικνύουσι, πώς πρέπει νά σκεφθώμεν και περί άλλων ελληνι-
κών χωρών, ας ΰπολαμοάνομεν συνήθως κατωτέρας εΐ'τε του Κρητικού
πολιτισμού, διότι ούτος θαμβοί ημάς, ειτε τών Αθηνών, διότι παρά
τών αττικών συγγραφέων διδασκόμεθα πολλάκις τήν περιφρόνησιν
πρός τάς άλλας χώρας, αίτινες δεν παρήγαγον συνηγόρους συγγραφείς
εντοπίους.
3 "Οτι πλείστα μεγάλα αγγεία συγγενή πρός τά θηβαϊκά και έπ'ι της
χέρσου Ελλάδος ευρεθέντα δέν προέρχονται έκ Κρήτης συνάγει και
ό ΜϋΠβΓ 'έ. ά. σ. 317 ίζ.
* Ό ΜύΙΙβΓ ε. ά. σ. 324 ορίζει τόν τάφον τών Θηβών σύγχρο-
νον πρός τόν του Θορικού καϊ νεώτερον τών της Πόλου, του Βαφείου
και του Ηραίου· τήν χρονικήν δμως διαφοράν, ήτις και είς τοπικάς
παοαδόσεις δύναται νά άποδοθή και Ικ τής διαφοράς της κοινωνικής
τάξεως τών Πυλίων κτητόρων δύναται νά έξηγηβή, υπολαμβάνει και
6 ΜΰΠβΓ μικράν. "Αν δε ή εϋρεσις τών άμαυρών αγγείων έν τω
θηβαϊκώ τάφω είνε δυνατόν νά ληφθή ώς τεκμήριον παλαιοτέρας ήλι-
κίας του τάφου, τούτο εΐνε ετέρα άπόδειξις οτι αί άγαν λεπταί όια-
Ούδείς έτερόστομος άμφορεύς εύρέθη έν τώ
τάφω, ο'περ δέν έκπλήττει, άφ'οΰ έν τη εΐρημένη
περιόδω έλλείπουσι συνήθως τά άγγεΐα του είδους
τούτου. Είδομεν δμως δτι είς τον δρόμον τοΟ τά-
φου έπιπολαίως ευρέθη νεκρός και παρ' αύτον έτε-
ρόστομος άμφορίσ/.ος τής τελευταίας αιγαίας περι-
όδου. Το άγγεΐον τούτο εϊνε άπόδειξις δτι Ό πα-
ρ αύτο νεκρός ετάφη ένταΰθα εν τινι χρονική άπο-
στάσει άπο τής τελευταίας πρός ταφήν διανοίξεως
τοΟ τάφου. Και θά ήδύνατό τις μεν νά δεχθή, δτι
ή χρονική αύτη άπάστασις εΐνε μεγάλη, τόσον,
ώστε δ ένταΰθα ταφείς άνθρωπος νά ήτο έντελώς
ξένος και άσχετος πρός τους κτίσαντας τόν τάφον
και άποτεθέντας είς αύτόν, άλλά οι ους λόγους
εϊπον έν σελ. 215 δέχομαι δτι οί έν τοις δρόμοις
τών τάφων εύρισκόμενοι νεκροί έτάφησαν ένταΰθα,
διότι έν τώ θαλάμω ήτο πρόσφατον πτώμα, και
δτι τούτων τών νεκρών ώς έπί τό πλείστον τά οστά.
άπετίθεντο είτα είς τους έν τοις Οαλάμοις βόθρους.
Άφ'οδ λοιπόν δ έν τώ δρόμω νεκρός εϊνε δ τελευ-
ταίος του γένους ένταΰθα ταφείς, δέν εϊνε παράδο-
ξον πώς ή χρησιμοποίησις του τάφου έπάτησε χρο-
νικώς είς τήν αρχήν τής τελευταίας αιγαίας περι-
όδου III (1400 περίπου π. Χρ·), 0τε έμφανίζονται
οί μικροί έτερόστομοι άμφορεΐς, οίος ό εύρεθείς. Ό
πηλός τούτου εϊνε καθαρώτατος και καλώς ώπτη-
μένος, ή βαφή στιλπνή και ή δλη έργασία έπιμε-
λής, ώστε νά δύναται ούτος νά καταλεχθή είς τά
πρώτα κατασκευασθέντα δείγματα του είδους τού-
του ληγούσης τής τελευταίας αιγαίας περιόδου II
και αρχομένης τής τελευταίας περιόδου III ήτοι
τής λίαν διαδεδομένης μυκηναϊκής περιόδου τής
κυρίως Ελλάδος. Τούτων ούτως έχόντων, ό τάφος
ούτος είνε σύγχρονος πρός τήν κτίσιν τής οικίας
τοΟ Κάδμου, δ δε τελευταίος έν τώ δρόμιω ταφεις
νεκρός έτάφη περίπου κατά τους χρόνους, καθ'ους
έπυρπολήθη ή οικία έκείνη 1,
Παράρτημα.
Όλίγας ήμέρας πριν έπιχειρήσω τήν άνασκα-
φήν τάφων μυκηναϊκών έν θήβαις, προέβην έν τισε
κρίσεις δέν δύνανται νά εΐνε πολΰ ασφαλείς. Οί περί ών ό λόγος τάφοι
εΐνε γενικώς σύγχρονοι πρός αλλήλους, νεώτεροι δέ τών καθέτων μυ-
κηναϊκών τάφων.
2 Α Ε 1909, σ. 105 έξ.
Μυκηναϊκοί τάφοι: β) εν Θήβαις' υπό Α. Α. Κεραμοπούλλου
244
πνεύμα πολιτισμού, διακεχυμένου δντος καΐ κατα-
δήλου ούτως όμοιομόρφως έν ταΐς συνηθείαις καΐ
τοις λειψάνοις τών χωρών, άς κατωκουν συγγενείς
άν μή ομόφυλοι λαοί, και έν αίς ευρέθησαν τα
αυτά τεκμήρια της αύτής τεχνικής προόδου και
της αύτης έν πλούτω εύμαρείαςΔεν γνωρίζω
μέχρι τίνος βαθμού πρέπει νά δεχθώμεν εγχώριους
τεχνίτας κεραμείς έν ταϊς χώραις της κυρίως Ελ-
λάδος, και μέχρι τίνος καθαράν εϊσαγωγήν εμπο-
ρευμάτων έκ Κρήτης, άλλα νομίζω οτι ή γνώμη,
καθ' ην πάν καλόν έργον, προς δ ύπάρχουσι παρα-
πλήσια έν Κρήτη, προέρχεται κατ' ευθείαν έξ αύ-
τής2, είνε πεπλανημένη, δεν πρέπει δε νά παρα-
βάλλωνται τά έ'ργα ταύτα, τά τοσούτον δαψιλώς
ευρισκόμενα έν τω οίκω και είτα έν τω τάφω τών
τότε πολιτών, πρός τά έξ Ιαπωνίας ή Κίνας αγ-
γεία της σήμερον, άτινα κοσμοΰσι νΟν έν μέτρω
και συνήθως ώς δείγματα καθαρας πολυτελείας
τοΰς οίκους τών λίαν πλουσίων. ΤαΟτα εις τον πο-
λύν κόσμον εϊνε σήμερον γνωστά μόνον έκ τών
μουσείων, έν ώ τά περί ών Ό λόγος άγγεΐα ήσαν
κοινό ν κτήυ,α 3.
Κατά ταύτα ό τάφος τών θηοών άνήκει εις τοΰς
χρόνους της άκμής του τελευταίου άνακτόρου της
Κνωσού ήτοι εις την κατά τον Εν3Π8 τελευταίαν
αίγαίαν περίοδον II και δή εϊς το τέλος αυτής, λο-
γιζομένης της σχετικής βραδύτητος, μεθ' ής άφί-
κετο οιονεί ώς κυμα έκ Κρήτης τό μέρος τών τε-
χνικών διδαγμάτων το όφειλόμενον εις αυτήν 4.
1 Ύπό την δύναμιν όμοιων συλλογισμών πρέπει να υπαχΟώσι και
τά χρυσά* ποτήρια του Βαφείου.
2 Αί τελευταΐαι άνασκαιραί της Αγγλικής Σχολής εν Σπάρτη απο-
καλύΆασαι άνελπίστως πολιτισμόν ίδιον άξιολογώτατον έν τω τόπω
τούτω, δεικνύουσι, πώς πρέπει νά σκεφθώμεν και περί άλλων ελληνι-
κών χωρών, ας ΰπολαμοάνομεν συνήθως κατωτέρας εΐ'τε του Κρητικού
πολιτισμού, διότι ούτος θαμβοί ημάς, ειτε τών Αθηνών, διότι παρά
τών αττικών συγγραφέων διδασκόμεθα πολλάκις τήν περιφρόνησιν
πρός τάς άλλας χώρας, αίτινες δεν παρήγαγον συνηγόρους συγγραφείς
εντοπίους.
3 "Οτι πλείστα μεγάλα αγγεία συγγενή πρός τά θηβαϊκά και έπ'ι της
χέρσου Ελλάδος ευρεθέντα δέν προέρχονται έκ Κρήτης συνάγει και
ό ΜϋΠβΓ 'έ. ά. σ. 317 ίζ.
* Ό ΜύΙΙβΓ ε. ά. σ. 324 ορίζει τόν τάφον τών Θηβών σύγχρο-
νον πρός τόν του Θορικού καϊ νεώτερον τών της Πόλου, του Βαφείου
και του Ηραίου· τήν χρονικήν δμως διαφοράν, ήτις και είς τοπικάς
παοαδόσεις δύναται νά άποδοθή και Ικ τής διαφοράς της κοινωνικής
τάξεως τών Πυλίων κτητόρων δύναται νά έξηγηβή, υπολαμβάνει και
6 ΜΰΠβΓ μικράν. "Αν δε ή εϋρεσις τών άμαυρών αγγείων έν τω
θηβαϊκώ τάφω είνε δυνατόν νά ληφθή ώς τεκμήριον παλαιοτέρας ήλι-
κίας του τάφου, τούτο εΐνε ετέρα άπόδειξις οτι αί άγαν λεπταί όια-
Ούδείς έτερόστομος άμφορεύς εύρέθη έν τώ
τάφω, ο'περ δέν έκπλήττει, άφ'οΰ έν τη εΐρημένη
περιόδω έλλείπουσι συνήθως τά άγγεΐα του είδους
τούτου. Είδομεν δμως δτι είς τον δρόμον τοΟ τά-
φου έπιπολαίως ευρέθη νεκρός και παρ' αύτον έτε-
ρόστομος άμφορίσ/.ος τής τελευταίας αιγαίας περι-
όδου. Το άγγεΐον τούτο εϊνε άπόδειξις δτι Ό πα-
ρ αύτο νεκρός ετάφη ένταΰθα εν τινι χρονική άπο-
στάσει άπο τής τελευταίας πρός ταφήν διανοίξεως
τοΟ τάφου. Και θά ήδύνατό τις μεν νά δεχθή, δτι
ή χρονική αύτη άπάστασις εΐνε μεγάλη, τόσον,
ώστε δ ένταΰθα ταφείς άνθρωπος νά ήτο έντελώς
ξένος και άσχετος πρός τους κτίσαντας τόν τάφον
και άποτεθέντας είς αύτόν, άλλά οι ους λόγους
εϊπον έν σελ. 215 δέχομαι δτι οί έν τοις δρόμοις
τών τάφων εύρισκόμενοι νεκροί έτάφησαν ένταΰθα,
διότι έν τώ θαλάμω ήτο πρόσφατον πτώμα, και
δτι τούτων τών νεκρών ώς έπί τό πλείστον τά οστά.
άπετίθεντο είτα είς τους έν τοις Οαλάμοις βόθρους.
Άφ'οδ λοιπόν δ έν τώ δρόμω νεκρός εϊνε δ τελευ-
ταίος του γένους ένταΰθα ταφείς, δέν εϊνε παράδο-
ξον πώς ή χρησιμοποίησις του τάφου έπάτησε χρο-
νικώς είς τήν αρχήν τής τελευταίας αιγαίας περι-
όδου III (1400 περίπου π. Χρ·), 0τε έμφανίζονται
οί μικροί έτερόστομοι άμφορεΐς, οίος ό εύρεθείς. Ό
πηλός τούτου εϊνε καθαρώτατος και καλώς ώπτη-
μένος, ή βαφή στιλπνή και ή δλη έργασία έπιμε-
λής, ώστε νά δύναται ούτος νά καταλεχθή είς τά
πρώτα κατασκευασθέντα δείγματα του είδους τού-
του ληγούσης τής τελευταίας αιγαίας περιόδου II
και αρχομένης τής τελευταίας περιόδου III ήτοι
τής λίαν διαδεδομένης μυκηναϊκής περιόδου τής
κυρίως Ελλάδος. Τούτων ούτως έχόντων, ό τάφος
ούτος είνε σύγχρονος πρός τήν κτίσιν τής οικίας
τοΟ Κάδμου, δ δε τελευταίος έν τώ δρόμιω ταφεις
νεκρός έτάφη περίπου κατά τους χρόνους, καθ'ους
έπυρπολήθη ή οικία έκείνη 1,
Παράρτημα.
Όλίγας ήμέρας πριν έπιχειρήσω τήν άνασκα-
φήν τάφων μυκηναϊκών έν θήβαις, προέβην έν τισε
κρίσεις δέν δύνανται νά εΐνε πολΰ ασφαλείς. Οί περί ών ό λόγος τάφοι
εΐνε γενικώς σύγχρονοι πρός αλλήλους, νεώτεροι δέ τών καθέτων μυ-
κηναϊκών τάφων.
2 Α Ε 1909, σ. 105 έξ.