DOI article:
Xyngopulos, Andreas: Parthenōnos byzantinai toichographiai
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14367#0062
52 Ξνγγόπουλος' Παρθενώνος βυζαντινοί τοιχογραφίαι.
Α Ε 1920
18: θηαεΐον Τοιχογραφία Β. πλενρας
Τάς τοιχογραφίας του θησείου χαρακτηρίζει βα-
ρύτης και σκληρότης έν γένει οέ είναι καταφανώς
άρχαϊκώτεραι των του Παρθενώνος. Την άρχαϊ
κότητα ταύτην καθίστα καταφανή και ή τεχνική
αύτών έκτέλεσις. Καιαί τοιχογραφίαι αύται εχουσι
προετοιμασθη διά βόλου ώς αί του Παρθενώνος
ή ι/,όνη δε διαφορά είναι, οτι εν ω εις έκείνας ό
βόλος, ώς ειδομεν, έχρησιμοποιήθη μόνον διά τά
περιγοαμυιατα καΊ τα σκιερά μέρη των πτυχω-
σεων κ.λ.π. εν τω θησείω ολόκληρος ή εϊκών ει-
'/εν κατ άρχάς έπαλοιφθή διά βόλου, σημεϊον
τούτο άρχαϊσμοΟ ώς νομίζω, έφ ου κατόπιν άπε-
τέΟησαν τά άλλα χρώματα, άτινα σήμερον δεν
ΰπάρχουσι πλέον εναπομείναντος μόνον του βόλου,
ώς στερεωτέρου.
Ώς προς το συγκολλητικον μέσον, δι ου τά
χρώματα προσεκολλήθησαν επί του μαρμάρου, φαί-
νεται δτι είναι αύτο το του Παρθενώνος, κρόκος
δηλαδή ώου η ανάλογος ουσία. Πάντως ουδέ λόγος
δυνατά», νά γίνη περί έγκαυστικής, ώς ίσχυρί-
σΟη άλλοτε ο κ. Ν. Καλογερόπουλος ( Εφημ.
«Νέον Πνεύμα» 7 Φεβρουαρ. 1949).
"Οίον άφορα την χρονολόγησιν τών τοιχογρα-
φιών του θησείου δέον νά ληφθη ΰπ' όψιν τό γε-
γονός οτι αύται είναι πάντως έκ τεχνικών λόγων
παλαιότεραι τών του Παρθενώνος. Άφ' ετέρου ό
έν τη εικονι 18 Ιεράρχης παρουσιάζει καταφανε-
στάτην άναλογίαν προς τά μωσαϊχ.ά του Οσίου
Λουχα. (8ο/ιηΗζ - Βαπί8ΐβΊ/ ΎΥιβ Μοη&8ίθΓγ οί 8.
Ειιΐίθ οί 8ΐΐι·ΐ8 ΐη Ρΐιοΐνίδ Εοηίΐοη 1901 Πιν.
19: Μ. Όοίον Λουκά. Ψη() ιδωτόν
43 — 44). Ό έν τη εΐκ. 19 Αγιος [ΒαΗηΙίζ.
Βαΐ'ηβΙβμ Πιν. 43) πείθει περί τούτου. Τά
μωσαϊκά του Οσίου Λουκά ανήκουσιν, ώς γνω-
οτόν, εις τάς αρχάς του 1 Iου αιώνος 'ΌΐβΙιΙ ε. ά.
σ. 479, ΨηΙίίΙ. ά. σ. 554). Κατά ταύτα νο-
μίζω οτι και αί τοιχογραφίαι» του θησείου δεν δύ-
νανται νά θεωρηθώσιν ούτε παλαιότεοαι ούτε νεώ-
τερα1, του 11ου αιώνος και μάλιστα του πρώτου
αύτοΰ ημίσεως. Πάντως ή γνώμη τοΟ κ. Καλο-
γεροπούλου (ε.ά.) Οελοντος νά τοποθέτηση αύτάς
μεταςύ του 6ου και του 10ου αιώνος, δεν φαίνεται
πολύ πιθανή, θά ήτο πράγματι ευτύχημα διά
την ίστορίαν της τέχνης έν τη κυρίως Ελλάδι
άν έτώζετο μέχρις ημών μνημείον και δή ζω-
γραφικόν, προιργόυ.ζνον έκ τών σκοτεινών λεγο-
μένων αιώνων αλλά τοιούτον τι δυστυχώς δεν
υπάρχει.
Ώς προς την 6έσιν τέλος τών τοιχογραφιών
τούτων έπί της έ^ωτερικής πλευράς του σηκου
ανάγκη νά σημειωθη, οτι τούτο δεν είναι τόσον
έςαιρετικόν ένταυθα ώστε ν' άναγκάση τον θ. Φι-
λαδελφέα (ε. ά. σ. 175) νά υπόθεση οτι προέρχον-
ται πιθανώς εκ μικρού τίνος παρεκκλησίου προσ-
Α Ε 1920
18: θηαεΐον Τοιχογραφία Β. πλενρας
Τάς τοιχογραφίας του θησείου χαρακτηρίζει βα-
ρύτης και σκληρότης έν γένει οέ είναι καταφανώς
άρχαϊκώτεραι των του Παρθενώνος. Την άρχαϊ
κότητα ταύτην καθίστα καταφανή και ή τεχνική
αύτών έκτέλεσις. Καιαί τοιχογραφίαι αύται εχουσι
προετοιμασθη διά βόλου ώς αί του Παρθενώνος
ή ι/,όνη δε διαφορά είναι, οτι εν ω εις έκείνας ό
βόλος, ώς ειδομεν, έχρησιμοποιήθη μόνον διά τά
περιγοαμυιατα καΊ τα σκιερά μέρη των πτυχω-
σεων κ.λ.π. εν τω θησείω ολόκληρος ή εϊκών ει-
'/εν κατ άρχάς έπαλοιφθή διά βόλου, σημεϊον
τούτο άρχαϊσμοΟ ώς νομίζω, έφ ου κατόπιν άπε-
τέΟησαν τά άλλα χρώματα, άτινα σήμερον δεν
ΰπάρχουσι πλέον εναπομείναντος μόνον του βόλου,
ώς στερεωτέρου.
Ώς προς το συγκολλητικον μέσον, δι ου τά
χρώματα προσεκολλήθησαν επί του μαρμάρου, φαί-
νεται δτι είναι αύτο το του Παρθενώνος, κρόκος
δηλαδή ώου η ανάλογος ουσία. Πάντως ουδέ λόγος
δυνατά», νά γίνη περί έγκαυστικής, ώς ίσχυρί-
σΟη άλλοτε ο κ. Ν. Καλογερόπουλος ( Εφημ.
«Νέον Πνεύμα» 7 Φεβρουαρ. 1949).
"Οίον άφορα την χρονολόγησιν τών τοιχογρα-
φιών του θησείου δέον νά ληφθη ΰπ' όψιν τό γε-
γονός οτι αύται είναι πάντως έκ τεχνικών λόγων
παλαιότεραι τών του Παρθενώνος. Άφ' ετέρου ό
έν τη εικονι 18 Ιεράρχης παρουσιάζει καταφανε-
στάτην άναλογίαν προς τά μωσαϊχ.ά του Οσίου
Λουχα. (8ο/ιηΗζ - Βαπί8ΐβΊ/ ΎΥιβ Μοη&8ίθΓγ οί 8.
Ειιΐίθ οί 8ΐΐι·ΐ8 ΐη Ρΐιοΐνίδ Εοηίΐοη 1901 Πιν.
19: Μ. Όοίον Λουκά. Ψη() ιδωτόν
43 — 44). Ό έν τη εΐκ. 19 Αγιος [ΒαΗηΙίζ.
Βαΐ'ηβΙβμ Πιν. 43) πείθει περί τούτου. Τά
μωσαϊκά του Οσίου Λουκά ανήκουσιν, ώς γνω-
οτόν, εις τάς αρχάς του 1 Iου αιώνος 'ΌΐβΙιΙ ε. ά.
σ. 479, ΨηΙίίΙ. ά. σ. 554). Κατά ταύτα νο-
μίζω οτι και αί τοιχογραφίαι» του θησείου δεν δύ-
νανται νά θεωρηθώσιν ούτε παλαιότεοαι ούτε νεώ-
τερα1, του 11ου αιώνος και μάλιστα του πρώτου
αύτοΰ ημίσεως. Πάντως ή γνώμη τοΟ κ. Καλο-
γεροπούλου (ε.ά.) Οελοντος νά τοποθέτηση αύτάς
μεταςύ του 6ου και του 10ου αιώνος, δεν φαίνεται
πολύ πιθανή, θά ήτο πράγματι ευτύχημα διά
την ίστορίαν της τέχνης έν τη κυρίως Ελλάδι
άν έτώζετο μέχρις ημών μνημείον και δή ζω-
γραφικόν, προιργόυ.ζνον έκ τών σκοτεινών λεγο-
μένων αιώνων αλλά τοιούτον τι δυστυχώς δεν
υπάρχει.
Ώς προς την 6έσιν τέλος τών τοιχογραφιών
τούτων έπί της έ^ωτερικής πλευράς του σηκου
ανάγκη νά σημειωθη, οτι τούτο δεν είναι τόσον
έςαιρετικόν ένταυθα ώστε ν' άναγκάση τον θ. Φι-
λαδελφέα (ε. ά. σ. 175) νά υπόθεση οτι προέρχον-
ται πιθανώς εκ μικρού τίνος παρεκκλησίου προσ-