Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (2.1963)

scowości, z równoczesnym podaniem przyna-
leżności do powiatu i województwa. Autor
opisuje obiekt omawiając kolejne fazy roz-
wojowe całego założenia. Część opisową za-
mykają dane bibliograficzne oraz opis mate-
riału ilustracyjnego umieszczonego w części
trzeciej. Niejednokrotnie do części opisowej
dołączone są materiały ikonograficzne i po-
miarowe stanowiące dalsze uzupełnienie tekstu.
Niezmiernie cenną rzeczą jest podanie mate-
riałów pomiarowych w jednakowych skalach,
gdyż ułatwia to porównania wielkości poszcze-
gólnych założeń obronnych.

W części omówionej uderza ogrom zebra-
nego materiału historyczno-opisowego doty-
czącego zamków śląskich i opracowanego mi-
mo braku pełnego katalogu zabytków na tym
terenie. Do listy zamków opracowanych
w książce, obecnie po wykonaniu ewidencji
zabytków, można dodać jeszcze między inny-
mi kilka obiektów, jak np. 'ruiny zamku
w Brzezinie Średzkiej, w Pankowie, wie-
żę mieszkalną w Ślęzy, które na pewno zostaną
opracowane w drugim wydaniu omawianego
dzieła.

Część trzecią wypełniają ilustracje, które
dzięki swej ilości i poziomowi artystycznemu
są nie tylko uzupełnieniem poprzednich dwóch
rozdziałów, ale same dla siebie stanowią od-
rębny album zamków śląskich.

W sumie całość książki daje bogaty ma-
teriał nie tylko dla specjalisty, ale i dla sze-
rokich rzesz czytelników interesujących się
pięknem Polski i jej architekturą.

Józef Pilch

MARCIN BUKOWSKI I MIECZYSŁAW ZLAT,
RATUSZ WROCŁAWSKI

Wrocław 1958 Zakład Narodowy im. Ossoliń-
skich

Ratusz wrocławski, szeroko znany, wybitny
zabytek architektury świeckiej doczekał się
wyjątkowo poważnej pozycji w bibliografii
polskiej historii sztuki. Zakres omawianego
opracowania jak i przedstawione w nim wy-
niki badań niepomiernie rozszerzają w porów-
naniu z wcześniejszymi studiami Lutscha,
Burgemeistera, Steina i Bimlera
całokształt wiedzy o zabytku, chociaż z racji
permanentnego niedostatku źródłowych archi-
waliów najciekawsze okresy jego historii pozo-
stawione muszą być nadal hipotetycznej do-
ciekliwości badaczy. Ostatnia, przeprowadzo-
na po wojnie renowacja Ratusza niewątpliwie
stworzyła szansę przysporzenia nauce nowych
materiałów badawczych, lecz, jak się okazuje,
wartość faktycznie uzyskanych na tej drodze
informacji posiada raczej drugorzędną przy-

datność dla całokształtu badań nad dziejami
zabytku.

Wydaje się, iż trudno byłoby dobrać au-
torów bardziej predestynowanych do mono-
graficznego opracowania Ratusza niż Marcin
Bukowski i Mieczysław Z 1 a t. Pierwszy
z nich, architekt, jest autorem powojennej kon-
serwacji zabytku, drugi zaś — wrocławski hi-
storyk sztuki, specjalizuje się w zagadnieniach
śląskiego renesansu. Na podkreślenie zasługuje
fakt, że ratusz wrocławski w zasadzie po raz
pierwszy w omawianej pracy poddany został
analizie badawczej przy użyciu metod właści-
wych historii sztuki.

Książka o Ratuszu składa się z dwu części.
M. Bukowski przedstawił Ratusz wrocławski
na tle urbanistycznego rozwoju miasta, zaś
M. Zlat opracował studium Rzeźbiarska i. ma-
larska dekoracja ratusza we Wrocławiu. Nie
ujmując niczego obu rozprawom trzeba przy-
znać, że ze względu na ich wzajemny stosu-
nek jak i odmienny sposób opracowania każ-
da z nich bez szkody mogłaby stanowić osob-
ną publikację. Bogaty zestaw ilustracji (134
ryc. i 13 tablic) dokumentuje w sposób zado-
walający merytoryczną treść książki.

W pracy M. Bukowskiego interesu-
jącym m. in. novum jest próba doszukania się
rodowodu Ratusza w pierwszym wrocławskim
Domu Kupców z XII/XIII w., lokalizowanym
przez niego na terenie dzisiejszego kościoła
Urszulanek (dawniej Klarysek). Asumpt do ta-
kiego stwierdzenia daje mu wykrycie analogii
w zastosowaniu niderlandzkiego systemu mier-
niczego w elementach architektury kościoła
oraz późniejszego, lokacyjnego rynku wraz
z drugim Domem Kupców (z ok. 1238) jako
embrionalną postacią dzisiejszego Ratusza. Na-
stępnie autor analizuje poszczególne etapy bu-
dowy, a zwłaszcza wielką rozbudowę 1470—
—1505. Osobne rozdziały poświęcone są pra-
com konserwatorskim z okresu międzywojen-
nego i odbudowie gmachu po zniszczeniach
ostatniej wojny.

Mieczysław Zlat w swojej pracy zwraca
uwagę na wyjątkowe zjawisko, jakie przed-
stawia Ratusz wrocławski w sztuce gotyckiej
Śląska, którego niezwykle bogaty wystrój rzeź-
biarski i dekoracja malarska nie ma oparcia
w artystycznych tradycjach lokalnych. Ana-
liza stylistyczna wystroju rzeźbiarskiego do-
prowadza go do szeregu istotnych korektur
v/ dotychczasowym datowaniu poszczególnych
części budowli. I tak przesuwa datę powstania
rzeźb w sali Książęcej i wsporników w nawie
środkowej i północnej Refektarza, proponowa-
na przez Steina na 1350 r., na okres póź-
niejszy 1470—1480, ze względu na duży re-
alizm tych rzeźb, większy niż w rzeźbach par-
lerowskich w Pradze czy w większych kościo-