Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (2.1963)

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI
WROCŁAWSKIEJ. ARCHITEKTURA I—IV

Wrocław 1956—1960
Państwowe Wydawnictwo Naukowe

W zeszytach Politechniki Wrocławskiej
obejmujących zagadnienia związane z archi-
tekturą w szerokim tego słowa znaczeniu znaj-
dują się również prace obejmujące problemy
historii architektury i urbanistyki na terenie
Śląska. W czterech kolejnych zeszytach, które
ukazały się dotychczas znajdujemy następu-
jące artykuły:

T. Kozaczewski, Strzelin przedlokacyjny,
zeszyt I, 1956.

Artykuł ten stanowi do pewnego stopnia ciąg
dalszy pracy związanej z odkryciem w mu-
rach gotyckiego kościoła św. Gottarda rotun-
dy romańskiej z 1-szej połowy XII w. (T. K o-
zaczewski, Rotunda w Strzelinie, Spraw.
WTN, Wrocław 1953). Autor na podstawie do-
tychczasowych wyników badań udowadnia, że
historia Strzelina bynajmniej nie rozpoczyna
się od daty lokacji w 1292 r., lecz, wprost
przeciwnie, nadanie praw miejskich oznaczało
jedynie rozszerzenie i przekształcenie istnie-
jących już form prawno-gospodarczych i ukła-
du przestrzennego, rozwijających się co naj-
mniej od początków w. XI. Lokacja miasta
powstała w wyniku zjednoczenia dwóch osie-
dli — Starego Przeworna i Strzelina, przy
czym to ostatnie posiadało owalnicowy układ,
z kościołem w postaci rotundy. Dokumenty
wskazują na handlowy charakter osiedli (jatki)
i bez wątpienia rzemieślniczy. Z dokumentów
zjednoczenia osiedli, nadania im szerokich
praw i zachowania starego układu przestrzen-
nego w planie nowego miasta wynika jasno,
że przedlokacyjne osiedla targowe były sil-
nymi organizmami gospodarczymi, decydują-
cymi o powstaniu miasta lokacyjnego.

O. C z e r n e r, Chałupa w Domaszkowicach,
zeszyt I, 1956.

Autor na podstawie własnego materiału
inwentaryzacyjnego przeprowadza próbę re-
konstrukcji najstarszej chałupy w rejonie

Opola. Napis na sosrębie — Waczak Marcin
Dał budować Roku 1738 Paweł Gzegzoł —
stwierdza dokładny roku budowy, imię i na-
zwisko cieśli, podnosząc tym samym wartość
obiektu.

Po omówieniu literatury autor podaje
szczegółowy opis inwentaryzacyjny obiektu
ilustrując go własnym materiałem pomiaro-
wym i fotograficznym, a następnie przepro-
wadza próbę rekonstrukcji jej wyglądu i ukła-
du pierwotnego. Wartość opracowanego obie-
ktu jest tym większa, że wyraźnie i jedno-
znacznie podkreśla polskość tych ziem jeszcze
w XVIII wieku.

J. Rozpędowski, Zagórze Śląskie — Za-
mek Grodno, zeszyt II, 1957.

Praca obejmuje studium historyczno-kon-
serwatorskie oraz projekt adaptacji zamku na
muzeum i schronisko PTTK. Na wstępie autor
omawia materiały ikonograficzne i bibliografię,
położenie obiektu, jego krótką historię i po-
daje szczegółowy opis obiektu. W oparciu
o te dane następuje bardzo dokładna analiza
rozwoju zamku, zakończona wnioskami kon-
serwatorskimi. Te ostatnie dzielą się na wnio-
ski ogólne, opracowane w formie postula-
tów będących wytycznymi do projektu ada-
ptacji zamku na muzeum i schronisko PTTK,
oraz na wnioski szczegółowe omawiające ada-
ptację poszczególnych pomieszczeń. Sprawą
najistotniejszą, podkreśloną przez autora, jest
dążność do maksymalnego zachowania form
architektury zabytkowej i adaptacji części nie-
zbędnych dla nowego przeznaczenia zespołu.
Na ich podstawie autor przystępuje do części
następnej — do projektu adaptacji, podając
w nim szczegółowy opis rozwiązania wnętrz
zgodnie z ich różnymi funkcjami. Całość pracy
zamyka bogaty materiał ilustracyjny obejmu-
jący ikonografię, stan istniejący, rysunki re-
konstrukcyjne poszczególnych faz rozwojo-
wych zamku oraz projekty adaptacji obiektu.

T. Kozaczewski, Jednonawowe kościoły
romańskie na Dolnym Śląsku, zeszyt II, 1957.

Praca ta jest pewnego rodzaju podsumo-
waniem dotychczasowych badań nad budowni-