DOI Heft:
Materiały
DOI Artikel:Ciechanowski, Kazimierz: Wrocławskie wzory pisma z XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13791#0125
Kazimierz Ciechanowski
WROCŁAWSKIE WZORY PISMA Z XVI WIEKU
W zbiorach Działu Historycznego Muzeum
Śląskiego we Wrocławiu znajdują się 3 tablice
wzorów pisma z pierwszej połowy XVI w.1,
dotychczas nie publikowane, na które zwrócił
moją uwagę mgr Wojciech G 1 u z i ń s k i,
kierownik Działu.
Tablice zbudowane są w formie dypty-
ków, które po zamknięciu mają wygląd płas-
skich skrzynek o ściankach bocznych wysoko-
ści 8 cm, utworzonych przez listwy obramia-
jące wewnętrzne płaszczyzny ze wzorami pi-
sma. Listwy z zewnątrz gładkie, ozdobione są
po stronie wewnętrznej prostym profilowaniem
i zaopatrzone w zawiasy oraz w zamki, umoż-
liwiające składanie i zamykanie na klucz. Me-
talowe uchwyty służyły kiedyś do zawiesza-
nia dyptyków na ścianie.
Tablice wykonane są z miękkiego drewna
o grubości 20 mm, oklejone wewnątrz skórą
zagruntowaną białkiem, pomalowane na po-
wierzchniach zewnętrznych czarną farbą. Wy-
miary pojedynczej tablicy (stronicy) każdego
z dyptyków wynoszą 595 X 810 mm.
Wzory pisma wykonano techniką tempero-
wą na podkładach zapewne też temperowych,
pociągniętych werniksem.
Interesujący problem autorstwa rozwiązuje
widniejący na okładce jednej z tablic trój li-
terowy monogram B I R, który, na co zwró-
cił uwagę doc. dr Aleksander Rombowski,
jest monogramem Bonawentury Roeslera, wy-
bitnego kaligrafa działającego we Wrocła-
wiu w XVI w.
Magister Jan Bonawentura Roesler (ur.
w 1500 r. — um. 15 VIII 1575 r.)2 był postacią
' Nr inw., S. IX — 1089—1091.
prawdziwie renesansową. Działał na polu ży-
cia publicznego jako urzędnik rady miejskiej
Wrocławia, piastując różne urzędy, m. in. urząd
pisarza rady3; zajmował się wychowaniem
młodzieży jako nauczyciel obu szkół miejskich,
św. Elżbiety i Marii Magdaleny, na których
użytek opracował podręcznik kaligrafii4; od-
dawał się wreszcie pracy artystycznej na polu
liternictwa, pozostawiając po sobie liczne na-
pisy, głównie na epitafiach w parafialnym ko-
ściele św. Elżbiety 5.
Omawiane tu dyptyki ze wzorami pisma
są dziełami wywodzącymi się zarówno z zain-
teresowań artystycznych Roeslera, jak i z je-
go zamiłowań pedagogicznych, które piasto-
wał do końca życia — zmarł w wieku 75 lat,
prowadząc do ostatnich chwil naukę kaligrafii
i lektorat listów Cycerona 6.
Roesler był znakomitym praktykiem i zna-
wcą w zakresie liternictwa. W opracowanych
przez niego dyptykach występują wyraźnie
wpływy renesansowych traktatów poświęco-
nych sprawom nauczania i reformy pisma, któ~
2 T h i e m e U., B e c k e r F., Allgemeiner Lexicon
der bildender Kiinstler, Berlin 1930.
3 Thieme U., Becker F., o. c.
4 R o e s 1 e r B., Callographia Scholae Wratisla-
viensis, Authore Bonaventura Roeslero Incliti Sena-
tus Wratislaviensis Scribae MDLXXXIII In Ojjici-
na Schaffenbergii MDLXXXIIL
5 Burgemeister F., Die Kunstdenkmdler der
Stadt Breslau, T. II, Breslau 1930.
6 Bauch A., Geschichte des Breslauer Schul-
wesens in der Zeit der Reformation (Codex Diploma-
ticus Silesiae, Bd 36), Breslau 1911, s. 297.
WROCŁAWSKIE WZORY PISMA Z XVI WIEKU
W zbiorach Działu Historycznego Muzeum
Śląskiego we Wrocławiu znajdują się 3 tablice
wzorów pisma z pierwszej połowy XVI w.1,
dotychczas nie publikowane, na które zwrócił
moją uwagę mgr Wojciech G 1 u z i ń s k i,
kierownik Działu.
Tablice zbudowane są w formie dypty-
ków, które po zamknięciu mają wygląd płas-
skich skrzynek o ściankach bocznych wysoko-
ści 8 cm, utworzonych przez listwy obramia-
jące wewnętrzne płaszczyzny ze wzorami pi-
sma. Listwy z zewnątrz gładkie, ozdobione są
po stronie wewnętrznej prostym profilowaniem
i zaopatrzone w zawiasy oraz w zamki, umoż-
liwiające składanie i zamykanie na klucz. Me-
talowe uchwyty służyły kiedyś do zawiesza-
nia dyptyków na ścianie.
Tablice wykonane są z miękkiego drewna
o grubości 20 mm, oklejone wewnątrz skórą
zagruntowaną białkiem, pomalowane na po-
wierzchniach zewnętrznych czarną farbą. Wy-
miary pojedynczej tablicy (stronicy) każdego
z dyptyków wynoszą 595 X 810 mm.
Wzory pisma wykonano techniką tempero-
wą na podkładach zapewne też temperowych,
pociągniętych werniksem.
Interesujący problem autorstwa rozwiązuje
widniejący na okładce jednej z tablic trój li-
terowy monogram B I R, który, na co zwró-
cił uwagę doc. dr Aleksander Rombowski,
jest monogramem Bonawentury Roeslera, wy-
bitnego kaligrafa działającego we Wrocła-
wiu w XVI w.
Magister Jan Bonawentura Roesler (ur.
w 1500 r. — um. 15 VIII 1575 r.)2 był postacią
' Nr inw., S. IX — 1089—1091.
prawdziwie renesansową. Działał na polu ży-
cia publicznego jako urzędnik rady miejskiej
Wrocławia, piastując różne urzędy, m. in. urząd
pisarza rady3; zajmował się wychowaniem
młodzieży jako nauczyciel obu szkół miejskich,
św. Elżbiety i Marii Magdaleny, na których
użytek opracował podręcznik kaligrafii4; od-
dawał się wreszcie pracy artystycznej na polu
liternictwa, pozostawiając po sobie liczne na-
pisy, głównie na epitafiach w parafialnym ko-
ściele św. Elżbiety 5.
Omawiane tu dyptyki ze wzorami pisma
są dziełami wywodzącymi się zarówno z zain-
teresowań artystycznych Roeslera, jak i z je-
go zamiłowań pedagogicznych, które piasto-
wał do końca życia — zmarł w wieku 75 lat,
prowadząc do ostatnich chwil naukę kaligrafii
i lektorat listów Cycerona 6.
Roesler był znakomitym praktykiem i zna-
wcą w zakresie liternictwa. W opracowanych
przez niego dyptykach występują wyraźnie
wpływy renesansowych traktatów poświęco-
nych sprawom nauczania i reformy pisma, któ~
2 T h i e m e U., B e c k e r F., Allgemeiner Lexicon
der bildender Kiinstler, Berlin 1930.
3 Thieme U., Becker F., o. c.
4 R o e s 1 e r B., Callographia Scholae Wratisla-
viensis, Authore Bonaventura Roeslero Incliti Sena-
tus Wratislaviensis Scribae MDLXXXIII In Ojjici-
na Schaffenbergii MDLXXXIIL
5 Burgemeister F., Die Kunstdenkmdler der
Stadt Breslau, T. II, Breslau 1930.
6 Bauch A., Geschichte des Breslauer Schul-
wesens in der Zeit der Reformation (Codex Diploma-
ticus Silesiae, Bd 36), Breslau 1911, s. 297.