Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (2.1963)

RECENZJE I OMÓWIENIA

145

IVO KRSEK, F. A. SEBASTINI, JEHO
MALIRSKE DILO NA NASEM UZEMI
Olomounc 1956

Książka Ivona Krseka jest drugim po
wojnie poważnym opracowaniem twórczości
niezwykle interesującego malarza Franciszka
Antoniego Sebastiniego1, którego działalność
artystyczna wiąże się z dwoma sąsiadującymi
ze sobą środowiskami — Morawami i Górnym
Śląskiem. Wprawdzie autor zajmuje się głów-
nie dziełami powstałymi na Morawach, warto
jednak choć w krótkich słowach omówić tę
starannie wydaną pracę, będącą także cieka-
wym przyczynkiem do badań nad iluzjonisty-
cznym malarstwem drugiej połowy XVIII w.
na Górnym Śląsku.

We wstępie podaje autor krótkie omówie-
nie — zresztą dość ubogiej — literatury przed-
miotu, podnosząc wartości rozpraw F. Z a-
pletala iP. Starego2. Tu także charakte-
ryzuje malarstwo morawskie doby późnego
baroku i rokoka z uwzględnieniem tła poli-
tyczno-gospodarczego. W ogólnym obrazie tego
malarstwa można wyodrębnić nurt sięgający
swymi korzeniami do późnobarokowej sztuki
włoskiej (G. M. Crespi, A. Magnasco), który
znamionują takie cechy, jak naturalizm barw,
deformacja twarzy, a niekiedy także różne
odcienie eklektyzmu i historyzmu. W nurcie
tym Sebastini zajmuje szczególne miejsce,
przydając własnej sztuce swoisty akcent
ludowości.

Rozdział następny oparty na zachowanych
materiałach archiwalnych zapoznaje z biogra-
fią artysty, którego właściwe nazwisko brzmia-
ło Sebesta. Data i miejsce jego urodzin nie są
znane. Głównym miejscem pobytu malarza,
a także jego rodziny od 1755 r. był Prostejov.
Śledząc datowany materiał zabytkowy oraz
archiwalia K r s e k dochodzi do wniosku,
że w życiorysie Sebastiniego istnieje luka
obejmująca lata 1757—1765, w czasie których
nie wiadomo, gdzie przebywał. Przypuszczal-
nie podróżował wtedy za pracą i pogłębiał
swe umiejętności malarskie. Lata 1776 —

1 Za pierwsze uznać należy artykuł Ingeborg
Eckert, Die Fresken des schlesisch-mahrischen
Malers Franz Anton Sebastini, „Zeitschrift fur Ost-
forschung. Lander u. Volker im ostlichen Mitteleu-
ropa", 1953, nr 4, s. 530—545.

- Z a p 1 e t a 1 F., Ze stare kulturni Hane. Jan
Sebesta z Popuvek, moravsky malir XVIII veku".
Casopis vlastenckeho spolku musejniho v Olomouci"-
XLI a XLII, 1929; Stary P. F., Prispevek k zi-
votopisu prostejovskeho malire Frantiska Antonina
Sebastiniho, „Rocenka narodopisneho a prumyslo-
veho musea mesta Prostejova a Hane", cz. I, R. VII.
1930; cz. II, R. VIII. 1931: cz. III, R. IX. 1932.

—1781 spędził artysta na Górnym Śląsku, po
czym powrócił na Morawy. Zmarł — jak to
wynika z dokumentów — w 1789 r.

Twórczość Sebastiniego dzieli K r s e k na
trzy okresy. Pierwszy — to lata pięćdziesiąte.
Z tego czasu zachowała się dekoracja klasztoru
i kościoła p. w. św. Jana Nepomucena w Pro-
stejovie. Okres drugi obejmuje lata sześćdzie-
siąte — do początku lat osiemdziesiątych. Jest
to szczytowa faza jego twórczości. Z głównych
prac wówczas powstałych wymienić należy
malowidła w kościele parafialnym w Velkych
Hosticich i w kościele p. w. Zwiastowania
P. Marii w Sternberk. Na ten czas przypada
także pobyt Sebastiniego na Górnym Śląsku.
Krsek wymienia jego malowidła ścienne pow-
stałe w Głogówku (w kościele parafialnym,
kaplicy zamkowej, kościele franciszkańskim,
kaplicy p. w. N. P. Marii „Na glinianej
górce", a także w publicznych budowlach i do-
mach 3), bliżej charakteryzując freski w koś-
ciele parafialnym p. w. św. Bartłomieja, które
określa jako najznakomitsze dzieło artysty.
Podkreśla także motywy krajobrazowe w jego
śląskich pracach, wskazując na szczytowe
osiągnięcia w tym zakresie w scenie Cudow-
nego Przeniesienia Domku Loretańskiego
w kościele franciszkańskim. Powołując się na
niemiecką autorkę 4 K r s ek podkreśla wzra-
stanie klasycystycznych tendencji w śląskich
malowidłach Sebastiniego. Okres trzeci, od
1784 roku do śmierci malarza jest okresem
artystycznego upadku.

Oprócz analizy malarstwa freskowego au-
tor wymienia i omawia sporą ilość obrazów
olejnych rozproszonych na obszarze Moraw.

W dalszej części Krsek, chyba słusznie,
obala stanowisko zajmowane przez dawniej-
szą naukę, jakoby Sebastini odbył podróż do
Włoch, co nie znajduje potwierdzenia ani
w materiałach archiwalnych, ani też w dzie-
łach malarza, który wprawdzie nawiązuje do
iluzjonizmu weneckiego, ale inspirują go w tej
mierze źródła pośrednie, austriacko-morawskie.
Nie studiował raczej także w akademii wie-
deńskiej. Przeprowadzając dość wnikliwą ana-
lizę morawskich prac artysty, Krsek słusznie
uważa, iż był on raczej współpracownikiem niż
uczniem F. A. Maulbertscha, niekiedy wzoru-
jącym się na jego malowidłach. Zależność ta
nie zaważyła jednak zbyt silnie na sztuce Se-
bastiniego, który zachował swą indywidual-
ność artystyczną i pozostał czołowym repre-

3 Pełny wykaz fresków Sebastiniego w Głogów-
ku, a także jego obrazów olejnych na Śląsku podaje
autor za I. Eckert w przypisach (str. 81).

4 Eckert I., Sebastini, ein Maler, des XVIII
Jahrhunderts in Schlesien und Mahren.

Roczniki Sztuki Śląskiej II

19