La dinámica cultural de una sociedad mediante. ..
133
Streszczenie
Dynamika kulturowa społeczeństwa w kontekście procesów
UKONSTYTUWANIA I DEZINTEGRACJI DÓBR BENEDYKTYŃSKICH W STANIE
Rio de Janeiro (Benedictinos Fluminenses) w latach 1590-1820
Dzięki fenomenologii Edith Stein niemożliwe jest dziś traktowanie filozofii
(a w tym filozofii kultury) jako wiedzy statycznej i pozbawionej łączności z in-
nymi dziedzinami życia i nauki. Na podstawie takiego założenia w prezentowa-
nym artykule badania dotyczące dynamiki kulturowej powiązanej z funkcjono-
waniem zakonu benedyktynów zostały podzielone według trzech teoretycznych
problemów. Pierwszym z nich jest pojawienie się benedyktynów (pierwszych
w Brazylii) w stanie Rio de Janeiro, traktowane nie tylko w sensie dosłownym,
fizycznym, ale i duchowym. Kolejna cześć koncentruje się na granicach teryto-
rialnych - obszarze przynależnym zakonowi i związanym z jego funkcjonowa-
niem. Opisane zostały donacje zapewniające utworzenie zwartego obszaru dóbr,
ale też zwartego terenu działań zakonu. Ostatnim aspektem pozwalającym na
ukazanie obecności benedyktynów w kontekście społecznym i terytorialno-kul-
turowym jest istnienie i funkcjonowanie domu niewolników (la casa de escla-
vos benedictina fluminense). W tym wypadku na opisanie zasługują szczególna
relacja pomiędzy „panem” a „sługą” (señor y siervo) i możliwości indywidu-
alnego rozwoju niektórych niewolników w zgodzie z ich zainteresowaniami,
jak np. w przypadku mistrza malarskiego Antonio Telesa czy organistów Ma-
tiasa (znanego tylko z imienia) i José Campistasa. Bez podkreślenia relacji po-
między ludzką aktywnością a obszarem działań pewnej grupy społecznej nie-
możliwe byłoby wskazanie wkładu danej instytucji w dziedzictwo regionu, do
którego przynależała. Jako ilustracja dynamicznej obecności zakonu wykorzy-
stane zostały fotografie kościoła Sao Bento i klasztoru benedyktynów w Rio de
Janeiro, jednego z najznamienitszych zabytków metropolii, który jest nie tylko
świadectwem minionej świetności, ale także centrum obecnej aktywności bene-
dyktynów.
133
Streszczenie
Dynamika kulturowa społeczeństwa w kontekście procesów
UKONSTYTUWANIA I DEZINTEGRACJI DÓBR BENEDYKTYŃSKICH W STANIE
Rio de Janeiro (Benedictinos Fluminenses) w latach 1590-1820
Dzięki fenomenologii Edith Stein niemożliwe jest dziś traktowanie filozofii
(a w tym filozofii kultury) jako wiedzy statycznej i pozbawionej łączności z in-
nymi dziedzinami życia i nauki. Na podstawie takiego założenia w prezentowa-
nym artykule badania dotyczące dynamiki kulturowej powiązanej z funkcjono-
waniem zakonu benedyktynów zostały podzielone według trzech teoretycznych
problemów. Pierwszym z nich jest pojawienie się benedyktynów (pierwszych
w Brazylii) w stanie Rio de Janeiro, traktowane nie tylko w sensie dosłownym,
fizycznym, ale i duchowym. Kolejna cześć koncentruje się na granicach teryto-
rialnych - obszarze przynależnym zakonowi i związanym z jego funkcjonowa-
niem. Opisane zostały donacje zapewniające utworzenie zwartego obszaru dóbr,
ale też zwartego terenu działań zakonu. Ostatnim aspektem pozwalającym na
ukazanie obecności benedyktynów w kontekście społecznym i terytorialno-kul-
turowym jest istnienie i funkcjonowanie domu niewolników (la casa de escla-
vos benedictina fluminense). W tym wypadku na opisanie zasługują szczególna
relacja pomiędzy „panem” a „sługą” (señor y siervo) i możliwości indywidu-
alnego rozwoju niektórych niewolników w zgodzie z ich zainteresowaniami,
jak np. w przypadku mistrza malarskiego Antonio Telesa czy organistów Ma-
tiasa (znanego tylko z imienia) i José Campistasa. Bez podkreślenia relacji po-
między ludzką aktywnością a obszarem działań pewnej grupy społecznej nie-
możliwe byłoby wskazanie wkładu danej instytucji w dziedzictwo regionu, do
którego przynależała. Jako ilustracja dynamicznej obecności zakonu wykorzy-
stane zostały fotografie kościoła Sao Bento i klasztoru benedyktynów w Rio de
Janeiro, jednego z najznamienitszych zabytków metropolii, który jest nie tylko
świadectwem minionej świetności, ale także centrum obecnej aktywności bene-
dyktynów.