DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Mykēnaïkoi taphoi en Aiginēi kai en Thēbais
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0115
209 Μυκηναϊκοί τάφοι: β) έν Θήβ<
Β). Έν Θήβαις1.
Ό μυκηναϊκός πολιτισμός έν θήβαις είχε βε-
βαιωθή ήδη άπό τοΟ έτους 1897, οτε 6 Δ. Φίλιος,
εοορος των αρχαιοτήτων ών, άνέσκα'ψεν έν τώ
τόπω τω |λεγομένω γενικώς·Αγία Άννα πλη-
σίον της πόλεως των Θηβών νοτίως τρεις θαλαμο-
ειδεΐς τάφους μετά δρόμου. Οί τάφοι ούτοι ήσαν
ήδη σεσυλημένοι, άλλ' εύρέθησαν λείψανα τινα
τών άλλοτε έν αύτοΐς τεθέντων κτερισμάτων και
συντρίμματα άγγείων, άτινα μετά του σχήματος
τών τάφων έμαρτύρησαν περ'ι περιόδου τινός μυ-
κηναϊκού πολιτισμού έν Θήβαις 2. θά είχομεν όμως
ελλιπή εικόνα περί της ισχύος και έντάσεως τοΟ
πολιτισμού τούτου έν τη ίστορικωτάτη πόλει της
Βοιωτίας, άν ώς μόνα μαρτύρια αύτοΟ ήσαν οί τρεις
ούτοι τάφοι. Αί θήβαι αληθώς ήκμασαν κατά την
μυκηναϊκήν περίοδον, καθ' ήν κατεσκευάζοντο 9α-
λαμοειδεϊς τάφοι, όσον όλίγισται έλληνικαϊ πόλεις.
Διά τοΟτο δέ δεν εινε άπλή και τυχαία σύμπτωσις
ότι έν άλλαις μεν πόλεσι—καίπερ μη κατοικηθεί-
σαις πάντοτε πυκνώς, τοΟ δ' έδάφους αύτών μη
άναμοχλευθέντος όσον τό της πόλεως τών Θηβών-
δέν εύρέθησαν πολλά τχ μυκηναϊκά λείψανα, έν δέ
θήβαις, πόλει, ήτις διήνυσε μακρόν ιστορικόν βίον,
υπέστη καταστροφάς και άνοικοδομήσεις, ηύξήθη
εις πολυανθρωπίαν και έγεώργησε και παντοιοτρό-
πως -ξεμεταλλεύθη την γήν αύτής, διετηρήθησαν
μέχρι τών τελευταίων έτών καταφανείς ετι και σή-
μερον νπερ τονς εκατόν μυκηναϊκοί θάλαμοειδεΐς
τάφοι. Κατά την τελευταίαν ό'μως τεσσαρακονταε-
τίαν πολλοί ύπέστησαν δυστυχώς άλγεινήν λεηλα-
σίαν και φθοράν ύπό τών τυμβωρύχων. Τό σχήμα
αύτών κατά τό πλείστον έβλάβη, τά οέ κτερίσματα
διεσκορπίσθησαν πιθανώτατα εις τά πέρατα της
γης ώς «μυκηναϊκά» εργα και εύρήματα προερ-
χόμενα ές άλλων μερών της Ελλάδος, ών ή δόξα
μετά τάς έργασίας του 8θΙι1ϊβπι&ηη προσέδιδεν
άΕίαν εις τό έμπόρευμα' άν τά θηβαϊκά ταύτα ευ-
ρήματα έπωλουντο ώς θηβαϊκά, προ πολλοί) θά
περιεβομβούμεθα ύπό της φήμης αύτών, και προ
πολλοί; θά έστρέφετο ή προσοχή τών άρχ_αιολάγων
1 Πρβ. ΑΐΙιβη. ΜΐΜθίΙ. 1905 σ. 415. \νοο1ιβη8θ1ΐΓ. ί. 1ίΐ388.
Ρΐιίΐοΐ. 1906 σ. 165.
2 "0?α Πρακτικά ττ]ς Αρχαιολογικής Εταιρείας 1897 σ. 94 Ιξ..
813Ϊ8 ΟοΙΙ. οηι/ββη. σ 137 άριθ. 4683-4689.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 2ΦΗΜΕΡΙΓ 1910
■ νπό Ά. Δ. Κεραμοποΰλλον. 210
εις τάς Θήβας ώς εις πλούσιον μυκηναϊκόν κέντρον.
Μέχρι τούδε έλάχιστοι ήγόρασαν μυκηναϊκάς αρ-
χαιότητας έκ Θηβών και ολίγα μουσεία κέκτηνται
τοιαύτας! Και όμως έσυλήθησαν ύπερεκατον τά-
φοι ύπό τών τυμβωρύχων και αρχαιοκαπήλων,
οίτινες άνέσκαψαν και έπώλησαν την Τάναγραν,
έγίνωσκον δέ τήν όδόν, ήτις δέν άγει εις τά μου-
σεία του ΈλληνικοΟ κράτους. Τό γεγονός τοΟτο
εινε λίαν διδακτικόν ύπό τε άλλας επόψεις και ώς
προς τήν πίστιν, ήτις πρέπει ν' άποδίδηται εις τάς
περί προελεύσεως τών άρχαιοτήτων βεβαιώσεις τών
άρχαιοκαπήλων, και ώς προς τήν άσφάλειαν τών
πορισμάτων, άτινα οί αρχαιολόγοι θά ήτο δυνατόν
νά έξαγάγωσιν έπί τοιούτων δεδομένων στηριζό-
μενοι.
Οί τάφοι ούτοι άποτελοΟντες δύο ομάδας εύρί-
σκονται έπί δύο κυρίως θέσεων παρά τήν νυν πόλιν
τών Θηβών και έπί έδάφους επικλινούς κατά τάς
ένίοτε λίαν απότομους κλιτΟς λόφων ούδέν σημεΐον
άνθρωπίνης κατοικίας άποφαινάντων' άποτελουσι
δ' ούτω κυρίως δύο νεκροταφεία της αύτής χρονι-
κής περιόδου, ώς έξάγεται έκ τών κατεσπαρμένων
έπί τοΟ έδάφους οστράκων, και βεβαίως της αύτής
πόλεως διηρημένης ποτέ ίσως εις κώμας ή συνοι-
κίας. Τών νεκροταφείων τούτων το μέν εν έξ ύπερ-
εξήκοντα τάφων άποτελούμενον εύρίσκεται κατά
τήν δεξιάν οχ_0ην του Ίσμηνου ποταμού, νοτίως
του προαστίου «"Αγιοι Θεόδωροι» κα'ι έντός τοΟ
χώρου, 6ν περικλείει το τείχος της ιστορικής πό-
λεως τών Θηβών τό βεβαιωθέν ύπό του Εύστρα-
τίου Καλόπαιδος 2. Τό έτερον νεκροταφεΐον κείται
νοτίως και πλησίον της Καδμείας ήτοι της νΟν πό-
λεως έν τώ τόπω τώ καλουμένω Άγια Άννα και
δη κατά τους λόφους Μεγάλο καί Μικρό Κολω-
νάκι. Εινε δ' οί λόφοι ούτοι συνήθως ήρεμα, ένίοτε
δ' άποτάμως έπικλινεΐς καί κείνται έκτος τοΟ ανω-
τέρω περιβόλου της ιστορικής πόλεως θαλαμοει-
δεΐς τάφοι ένταυθα σεσυλημένοι έφαίνοντο μέχρι
προ τριών έτών περί τους πεντήκοντα, νΟν δέ πολ-
λοί ίσοπεδώθησαν έν τοις άγροϊς.
Επειδή δ' ύπάρχει σεσυλημένος καί κατά τήν
άριστεράν όχθην της Δίρκης δυτικώς της πόλεως
εις όμοιος πιθανώς τάφος, συνάγομεν, οτι άληθώς
1 Ριιι·1\νϋη§1θΐ· ΒβΒβϊιτ. ά. ναεβηζαιηηιΐ. ΒβνΙ. Ν° 13, 38.
2 Πρακτικά 1892, 41.
14
Β). Έν Θήβαις1.
Ό μυκηναϊκός πολιτισμός έν θήβαις είχε βε-
βαιωθή ήδη άπό τοΟ έτους 1897, οτε 6 Δ. Φίλιος,
εοορος των αρχαιοτήτων ών, άνέσκα'ψεν έν τώ
τόπω τω |λεγομένω γενικώς·Αγία Άννα πλη-
σίον της πόλεως των Θηβών νοτίως τρεις θαλαμο-
ειδεΐς τάφους μετά δρόμου. Οί τάφοι ούτοι ήσαν
ήδη σεσυλημένοι, άλλ' εύρέθησαν λείψανα τινα
τών άλλοτε έν αύτοΐς τεθέντων κτερισμάτων και
συντρίμματα άγγείων, άτινα μετά του σχήματος
τών τάφων έμαρτύρησαν περ'ι περιόδου τινός μυ-
κηναϊκού πολιτισμού έν Θήβαις 2. θά είχομεν όμως
ελλιπή εικόνα περί της ισχύος και έντάσεως τοΟ
πολιτισμού τούτου έν τη ίστορικωτάτη πόλει της
Βοιωτίας, άν ώς μόνα μαρτύρια αύτοΟ ήσαν οί τρεις
ούτοι τάφοι. Αί θήβαι αληθώς ήκμασαν κατά την
μυκηναϊκήν περίοδον, καθ' ήν κατεσκευάζοντο 9α-
λαμοειδεϊς τάφοι, όσον όλίγισται έλληνικαϊ πόλεις.
Διά τοΟτο δέ δεν εινε άπλή και τυχαία σύμπτωσις
ότι έν άλλαις μεν πόλεσι—καίπερ μη κατοικηθεί-
σαις πάντοτε πυκνώς, τοΟ δ' έδάφους αύτών μη
άναμοχλευθέντος όσον τό της πόλεως τών Θηβών-
δέν εύρέθησαν πολλά τχ μυκηναϊκά λείψανα, έν δέ
θήβαις, πόλει, ήτις διήνυσε μακρόν ιστορικόν βίον,
υπέστη καταστροφάς και άνοικοδομήσεις, ηύξήθη
εις πολυανθρωπίαν και έγεώργησε και παντοιοτρό-
πως -ξεμεταλλεύθη την γήν αύτής, διετηρήθησαν
μέχρι τών τελευταίων έτών καταφανείς ετι και σή-
μερον νπερ τονς εκατόν μυκηναϊκοί θάλαμοειδεΐς
τάφοι. Κατά την τελευταίαν ό'μως τεσσαρακονταε-
τίαν πολλοί ύπέστησαν δυστυχώς άλγεινήν λεηλα-
σίαν και φθοράν ύπό τών τυμβωρύχων. Τό σχήμα
αύτών κατά τό πλείστον έβλάβη, τά οέ κτερίσματα
διεσκορπίσθησαν πιθανώτατα εις τά πέρατα της
γης ώς «μυκηναϊκά» εργα και εύρήματα προερ-
χόμενα ές άλλων μερών της Ελλάδος, ών ή δόξα
μετά τάς έργασίας του 8θΙι1ϊβπι&ηη προσέδιδεν
άΕίαν εις τό έμπόρευμα' άν τά θηβαϊκά ταύτα ευ-
ρήματα έπωλουντο ώς θηβαϊκά, προ πολλοί) θά
περιεβομβούμεθα ύπό της φήμης αύτών, και προ
πολλοί; θά έστρέφετο ή προσοχή τών άρχ_αιολάγων
1 Πρβ. ΑΐΙιβη. ΜΐΜθίΙ. 1905 σ. 415. \νοο1ιβη8θ1ΐΓ. ί. 1ίΐ388.
Ρΐιίΐοΐ. 1906 σ. 165.
2 "0?α Πρακτικά ττ]ς Αρχαιολογικής Εταιρείας 1897 σ. 94 Ιξ..
813Ϊ8 ΟοΙΙ. οηι/ββη. σ 137 άριθ. 4683-4689.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ 2ΦΗΜΕΡΙΓ 1910
■ νπό Ά. Δ. Κεραμοποΰλλον. 210
εις τάς Θήβας ώς εις πλούσιον μυκηναϊκόν κέντρον.
Μέχρι τούδε έλάχιστοι ήγόρασαν μυκηναϊκάς αρ-
χαιότητας έκ Θηβών και ολίγα μουσεία κέκτηνται
τοιαύτας! Και όμως έσυλήθησαν ύπερεκατον τά-
φοι ύπό τών τυμβωρύχων και αρχαιοκαπήλων,
οίτινες άνέσκαψαν και έπώλησαν την Τάναγραν,
έγίνωσκον δέ τήν όδόν, ήτις δέν άγει εις τά μου-
σεία του ΈλληνικοΟ κράτους. Τό γεγονός τοΟτο
εινε λίαν διδακτικόν ύπό τε άλλας επόψεις και ώς
προς τήν πίστιν, ήτις πρέπει ν' άποδίδηται εις τάς
περί προελεύσεως τών άρχαιοτήτων βεβαιώσεις τών
άρχαιοκαπήλων, και ώς προς τήν άσφάλειαν τών
πορισμάτων, άτινα οί αρχαιολόγοι θά ήτο δυνατόν
νά έξαγάγωσιν έπί τοιούτων δεδομένων στηριζό-
μενοι.
Οί τάφοι ούτοι άποτελοΟντες δύο ομάδας εύρί-
σκονται έπί δύο κυρίως θέσεων παρά τήν νυν πόλιν
τών Θηβών και έπί έδάφους επικλινούς κατά τάς
ένίοτε λίαν απότομους κλιτΟς λόφων ούδέν σημεΐον
άνθρωπίνης κατοικίας άποφαινάντων' άποτελουσι
δ' ούτω κυρίως δύο νεκροταφεία της αύτής χρονι-
κής περιόδου, ώς έξάγεται έκ τών κατεσπαρμένων
έπί τοΟ έδάφους οστράκων, και βεβαίως της αύτής
πόλεως διηρημένης ποτέ ίσως εις κώμας ή συνοι-
κίας. Τών νεκροταφείων τούτων το μέν εν έξ ύπερ-
εξήκοντα τάφων άποτελούμενον εύρίσκεται κατά
τήν δεξιάν οχ_0ην του Ίσμηνου ποταμού, νοτίως
του προαστίου «"Αγιοι Θεόδωροι» κα'ι έντός τοΟ
χώρου, 6ν περικλείει το τείχος της ιστορικής πό-
λεως τών Θηβών τό βεβαιωθέν ύπό του Εύστρα-
τίου Καλόπαιδος 2. Τό έτερον νεκροταφεΐον κείται
νοτίως και πλησίον της Καδμείας ήτοι της νΟν πό-
λεως έν τώ τόπω τώ καλουμένω Άγια Άννα και
δη κατά τους λόφους Μεγάλο καί Μικρό Κολω-
νάκι. Εινε δ' οί λόφοι ούτοι συνήθως ήρεμα, ένίοτε
δ' άποτάμως έπικλινεΐς καί κείνται έκτος τοΟ ανω-
τέρω περιβόλου της ιστορικής πόλεως θαλαμοει-
δεΐς τάφοι ένταυθα σεσυλημένοι έφαίνοντο μέχρι
προ τριών έτών περί τους πεντήκοντα, νΟν δέ πολ-
λοί ίσοπεδώθησαν έν τοις άγροϊς.
Επειδή δ' ύπάρχει σεσυλημένος καί κατά τήν
άριστεράν όχθην της Δίρκης δυτικώς της πόλεως
εις όμοιος πιθανώς τάφος, συνάγομεν, οτι άληθώς
1 Ριιι·1\νϋη§1θΐ· ΒβΒβϊιτ. ά. ναεβηζαιηηιΐ. ΒβνΙ. Ν° 13, 38.
2 Πρακτικά 1892, 41.
14