DOI Artikel:
Arbanitopulos, Apostolos S.: Thessalikai epigraphai
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.13159#0190
359 Θεσσαλικαι έπιγραφαί' υπό
ρον των έλλειπόντων καΐ τά ίχνη αύτών' άλλ' Ό νους
δυσχερώς ενάγεται ούτω και άσυνταξία τις υπό-
κειται, ίσως ένεκα ούχι άκριβοΰς μεταφράσεως ό'ρου
τίνος λατινικού (π.χ. ϊη ιιβηπι). Ήμεΐς νομίζομεν
8'τι ό Άπολλοφάνης λέγει δ'τι αφιέρωσε τήν περι-
ουσίαν αΰτοΰ διά τάς άνάγκας τού αυτοκρατορικού
οίκου τού ΣεβαστοΟ ώς κτήμα ιερόν άλλα κείται
τάς χρίας άπροθέτως (ιιβπηι Αιι^πδΙϊ), ετι δέ γρά-
φεται τό ει διά του ΐ' το τελευταϊον τούτο εύρηται
και έν άλλαις έπιγραφαΐς (πρβ. δεδανισμένων εν
τή εύθύς άνωτέρω παρατεθείση επιγραφή της Εφέ-
σου) μάλιστα δέ τάνάπαλιν, ήτοι τό ι διά τοΟ ει
εναλλασσόμενον συχνότατα.
Στίχ. 12-19. — Εντεύθεν απαριθμεί ό Άπολ-
λοφάνης επιμελέστατα και έν πάση υπαλληλική
ακρίβεια και λεπτομέρεια τά περιεχόμενα του κτή-
ματος αύτου. Είναι δέ άξιολογώτατον τό ό'τι καΐ
σήμερον έν Θεσσαλία αί αύται συνθήκαι περί των
μεγάλων οπωσδήποτε ιδιοκτησιών κρατοΰσιν, αίτι-
νες έκράτουν και τότε, καίτοι παρήλθον έκτοτε 1900
πεοίπου ετη.Έκ τούτου συμπεραίνομεν ότι ή διοί-
κησις τοΟ άγροτι/.οΟ ζητήματος έν Θεσσαλία έχει
τάς ρίζας ούχι εϊς τήν περίοδον της Τουρκικής κα-
τακτήσεως, άλλ'εις πολύ παλαιοτέραν, τουλάχιστον
των πρώτων ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων.
Τούτο άποδεικνύει ή σύγκρισις τών έν τή επι-
γραφή άναγραφομένων προς τά σήμερον κρατούντα:
κτήσις είναι τό νυν κτήμα (χτήμα) ή τσιφλίκι κα-
λούμενον. Είναι δέ τούτο εκτασις πεδινής μάλιστα
γης (κάμπος), έχουσα ένίοτε λοφώδη γεωργήσιμον
επίσης γήν (ρεβένια) και δρεινήν δασώδη ή πεδινήν
βοσκήσιμον (λιβάδια), λογιζομένων ώς πεδινής βο-
σκησίμου γης και τών άγρών, οίτινες άφίνονται
άσπαρτοι (οργώματα) παρ' έκαστον έ'τος χάριν της
λεγομένης άγραναπαύσεως. Σπανιώτερον το κτήμα
εχει άμπέλους και καπνοφυτείας, καλλιεργουμένας
ώς έπί τό πολύ ύπό τών γεωργών (κολλήγων)
οί ίδιον εαυτών λογαριασμόν, έν ώ άλλως ο γε-
ωργός λαμβάνει τό ήμισυ ή τό τρίτον τών προϊ-
όντων έν γένει.
Περιέχει δέ τό κτήμα ενα ή πλείονας συνοικι-
σμούς (χωριό)' άν οί κάτοικοι είναι μικροϊδιοκτή-
ται, τό χωρίον καλείται κεφαλοχώρι κατ' αντίθεσιν
προς τό τσιφλίκι. Οί κάτοικοι τοΰ χωρίου του ιδιο-
κτήτου είναι ή γεωργοί μονίμως οίκοΰντες ώς κολ-
Ά. Σ. Αρβανιτοπονλλον. 360
λήγοι ή βοηθοί (παρακεντέδες) και καλούμενοι Κα-
ραγκούνιδες, ή ποιμένες διαχειμάζοντας μόνον και
καλούμενοι Σαρακατσάνοι ή Βλάχοι. Αί όνομα-
σίαι αύται φαίνονται τουρκικαί: διότι κιρ-γκονν
είναι ό μένων έν τή πεδιάδι, έν ώ κϊρ-κατσάν Ό
φεύγων αυτήν, ήτοι Ό ούχι μονίμως οίκών διά
τών λίαν χαρακτηριστικών τούτων φράσεων έδή-
λωσαν άδρομερώς τους κατοίκους οί Τούρκοι κα-
τακτηται το κατ' άρχάς. Εις τήν κοινήν Έλλη-
νικήν γλώσσαν ήτο εύκολον νά μεταπέση τό Κιρ-
γκοννις εις Καραγκοννις, ούχι δέ δύσκολον καϊ τό
Κιρκατσάνος εις (Καρα)Σαρακατσάνος κατά συ-
νήθη παρετυμολογίαν προς το γνώριμον καρά.
0 ιδιοκτήτης (άφεντικο) κατοικών ώς επί τό
πολύ εν τινι τών μεγάλων πόλεων της Θεσσαλίας
ή άλλαχοΰ, ώς 6 Άπολλοφάνης έν Ααρίση, είναι
απόλυτος κύριος τών οικιών τού χωρίου, δυνάμε-
νος νά διώξη έξ αύτών κατά βούλησιν τον γεωργόν
και τήν οίκογένειαν αύτοΰ' είναι άρα και σήμερον
οί γεωργοί άπλώς ειπείν σώματα [τομάρια πολ-
λάκις καλούμενοι περιφρονητικώς), ώς έν τή επι-
γραφή" άλλά και ιδίους όλως ύπηρέτας (ψυχο-
γυιούς) εχει και σήμερον ό ιδιοκτήτης, οντάς σώ-
ματα επίσης.
Διατηρεί δέ ό ιδιοκτήτης, κατά κανόνα άνεξαί-
ρετον σχεδόν, ίδιαίτερον' τμήμα τού κτήματος αύ-
του, τό άριστον έννοεΐται, οπερ καλλιεργεί δι' ίδιον
έαυτου λογαριασμόν (κουλούκι)' προς τούτο εχει
και ζώα άροτήρια ίδια, έν ώ και τά τών γεωργών
ή είναι εαυτού ή έξιυνητά λόγω δανείων διατη-
ρεί ο ούχΙ σπανίως και ποίμνας ίδιας αιγών και
προβάτων, εχει ίππους και ήμιόνους προς ιδίαν
αύτοΰ χρήσιν, και τρέφει μικρά ζώα ομοίως. Ταύτα
πάντα είναι τά έν τή έπιγραφή καλούμενα θρέμ-
ματα, ων σημειωτέον πλείστα ετρεφεν έξαιρετικώς
ή Φεραϊκή γή [ΐίν- 42, 56 διά τό 171 π. Χρ.).
Προς τούτοις κέκτηται έν έπιφανεϊ του χωρίου
ό ιδιοκτήτης μεγάλην οίκίαν (κονάκι ή επιστασία)
μετ' αποθηκών και παραρτημάτων, ένέχουσαν πάν-
τα τά χρειώδη προς άνετον διαμονήν και ένίοτε
εύμαρή διαβίωσιν' έν αύτη διαμένει ό αντιπρόσω-
πος αυτού (επιστάτης), κατά δέ τήν συγκομιδήν
τών καρπών συχνότατα και αύτός. Τοιαυτά τινα
πρέπει νά ύπονοήσωμεν βεβαίως τά έν τή έπιγραφή
λεγόμενα έπιπλα. Εννοείται ότι ό ιδιοκτήτης εχει
ρον των έλλειπόντων καΐ τά ίχνη αύτών' άλλ' Ό νους
δυσχερώς ενάγεται ούτω και άσυνταξία τις υπό-
κειται, ίσως ένεκα ούχι άκριβοΰς μεταφράσεως ό'ρου
τίνος λατινικού (π.χ. ϊη ιιβηπι). Ήμεΐς νομίζομεν
8'τι ό Άπολλοφάνης λέγει δ'τι αφιέρωσε τήν περι-
ουσίαν αΰτοΰ διά τάς άνάγκας τού αυτοκρατορικού
οίκου τού ΣεβαστοΟ ώς κτήμα ιερόν άλλα κείται
τάς χρίας άπροθέτως (ιιβπηι Αιι^πδΙϊ), ετι δέ γρά-
φεται τό ει διά του ΐ' το τελευταϊον τούτο εύρηται
και έν άλλαις έπιγραφαΐς (πρβ. δεδανισμένων εν
τή εύθύς άνωτέρω παρατεθείση επιγραφή της Εφέ-
σου) μάλιστα δέ τάνάπαλιν, ήτοι τό ι διά τοΟ ει
εναλλασσόμενον συχνότατα.
Στίχ. 12-19. — Εντεύθεν απαριθμεί ό Άπολ-
λοφάνης επιμελέστατα και έν πάση υπαλληλική
ακρίβεια και λεπτομέρεια τά περιεχόμενα του κτή-
ματος αύτου. Είναι δέ άξιολογώτατον τό ό'τι καΐ
σήμερον έν Θεσσαλία αί αύται συνθήκαι περί των
μεγάλων οπωσδήποτε ιδιοκτησιών κρατοΰσιν, αίτι-
νες έκράτουν και τότε, καίτοι παρήλθον έκτοτε 1900
πεοίπου ετη.Έκ τούτου συμπεραίνομεν ότι ή διοί-
κησις τοΟ άγροτι/.οΟ ζητήματος έν Θεσσαλία έχει
τάς ρίζας ούχι εϊς τήν περίοδον της Τουρκικής κα-
τακτήσεως, άλλ'εις πολύ παλαιοτέραν, τουλάχιστον
των πρώτων ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων.
Τούτο άποδεικνύει ή σύγκρισις τών έν τή επι-
γραφή άναγραφομένων προς τά σήμερον κρατούντα:
κτήσις είναι τό νυν κτήμα (χτήμα) ή τσιφλίκι κα-
λούμενον. Είναι δέ τούτο εκτασις πεδινής μάλιστα
γης (κάμπος), έχουσα ένίοτε λοφώδη γεωργήσιμον
επίσης γήν (ρεβένια) και δρεινήν δασώδη ή πεδινήν
βοσκήσιμον (λιβάδια), λογιζομένων ώς πεδινής βο-
σκησίμου γης και τών άγρών, οίτινες άφίνονται
άσπαρτοι (οργώματα) παρ' έκαστον έ'τος χάριν της
λεγομένης άγραναπαύσεως. Σπανιώτερον το κτήμα
εχει άμπέλους και καπνοφυτείας, καλλιεργουμένας
ώς έπί τό πολύ ύπό τών γεωργών (κολλήγων)
οί ίδιον εαυτών λογαριασμόν, έν ώ άλλως ο γε-
ωργός λαμβάνει τό ήμισυ ή τό τρίτον τών προϊ-
όντων έν γένει.
Περιέχει δέ τό κτήμα ενα ή πλείονας συνοικι-
σμούς (χωριό)' άν οί κάτοικοι είναι μικροϊδιοκτή-
ται, τό χωρίον καλείται κεφαλοχώρι κατ' αντίθεσιν
προς τό τσιφλίκι. Οί κάτοικοι τοΰ χωρίου του ιδιο-
κτήτου είναι ή γεωργοί μονίμως οίκοΰντες ώς κολ-
Ά. Σ. Αρβανιτοπονλλον. 360
λήγοι ή βοηθοί (παρακεντέδες) και καλούμενοι Κα-
ραγκούνιδες, ή ποιμένες διαχειμάζοντας μόνον και
καλούμενοι Σαρακατσάνοι ή Βλάχοι. Αί όνομα-
σίαι αύται φαίνονται τουρκικαί: διότι κιρ-γκονν
είναι ό μένων έν τή πεδιάδι, έν ώ κϊρ-κατσάν Ό
φεύγων αυτήν, ήτοι Ό ούχι μονίμως οίκών διά
τών λίαν χαρακτηριστικών τούτων φράσεων έδή-
λωσαν άδρομερώς τους κατοίκους οί Τούρκοι κα-
τακτηται το κατ' άρχάς. Εις τήν κοινήν Έλλη-
νικήν γλώσσαν ήτο εύκολον νά μεταπέση τό Κιρ-
γκοννις εις Καραγκοννις, ούχι δέ δύσκολον καϊ τό
Κιρκατσάνος εις (Καρα)Σαρακατσάνος κατά συ-
νήθη παρετυμολογίαν προς το γνώριμον καρά.
0 ιδιοκτήτης (άφεντικο) κατοικών ώς επί τό
πολύ εν τινι τών μεγάλων πόλεων της Θεσσαλίας
ή άλλαχοΰ, ώς 6 Άπολλοφάνης έν Ααρίση, είναι
απόλυτος κύριος τών οικιών τού χωρίου, δυνάμε-
νος νά διώξη έξ αύτών κατά βούλησιν τον γεωργόν
και τήν οίκογένειαν αύτοΰ' είναι άρα και σήμερον
οί γεωργοί άπλώς ειπείν σώματα [τομάρια πολ-
λάκις καλούμενοι περιφρονητικώς), ώς έν τή επι-
γραφή" άλλά και ιδίους όλως ύπηρέτας (ψυχο-
γυιούς) εχει και σήμερον ό ιδιοκτήτης, οντάς σώ-
ματα επίσης.
Διατηρεί δέ ό ιδιοκτήτης, κατά κανόνα άνεξαί-
ρετον σχεδόν, ίδιαίτερον' τμήμα τού κτήματος αύ-
του, τό άριστον έννοεΐται, οπερ καλλιεργεί δι' ίδιον
έαυτου λογαριασμόν (κουλούκι)' προς τούτο εχει
και ζώα άροτήρια ίδια, έν ώ και τά τών γεωργών
ή είναι εαυτού ή έξιυνητά λόγω δανείων διατη-
ρεί ο ούχΙ σπανίως και ποίμνας ίδιας αιγών και
προβάτων, εχει ίππους και ήμιόνους προς ιδίαν
αύτοΰ χρήσιν, και τρέφει μικρά ζώα ομοίως. Ταύτα
πάντα είναι τά έν τή έπιγραφή καλούμενα θρέμ-
ματα, ων σημειωτέον πλείστα ετρεφεν έξαιρετικώς
ή Φεραϊκή γή [ΐίν- 42, 56 διά τό 171 π. Χρ.).
Προς τούτοις κέκτηται έν έπιφανεϊ του χωρίου
ό ιδιοκτήτης μεγάλην οίκίαν (κονάκι ή επιστασία)
μετ' αποθηκών και παραρτημάτων, ένέχουσαν πάν-
τα τά χρειώδη προς άνετον διαμονήν και ένίοτε
εύμαρή διαβίωσιν' έν αύτη διαμένει ό αντιπρόσω-
πος αυτού (επιστάτης), κατά δέ τήν συγκομιδήν
τών καρπών συχνότατα και αύτός. Τοιαυτά τινα
πρέπει νά ύπονοήσωμεν βεβαίως τά έν τή έπιγραφή
λεγόμενα έπιπλα. Εννοείται ότι ό ιδιοκτήτης εχει