DOI Artikel:
Skias, Andreas: Neōterai anaskaphai en tē panarchaia Eleusiniakē nekropolei
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14281#0037
' Ελενσινιακής νεκροπόλεως άνασκαφαί· νπδ Α. Σκιά.
27
άχρηστος προς πασαν οίκιακήν χρήσιν και μόνον
προς έπιτέλεσιν ίεροΰ τίνος νομίμου δύναται να
εχη κατασκευασθή.
Ωσαύτως δλως άσυμβίβαστον προς τήν περϊ
οικιακών έστίών ΰπόθεσιν είνε το γεγονός δτι πολ-
λάκις υπεράνω της τέφρας ή ύποκάτω της τέφρας
ευρέθη στρώμα / άλικων ή άμμου, όπως συχνότατα
ευρίσκεται έν προϊστορικούς τάφοις .Έτι χαρακτη-
οιστικώτερον δε εϊνε το έν ετει 1902 παοά τα
τοιχάρια Ζ, Ζ' και Ζ" εύρεθέν έν σωρώ εις πά'/ος
1 μ. στρώμα άμμου υπεράνω του κατωτάτου
στρίόματος τέφρας, διότι τοσαύτη άμμος ούτε
υπό τών έκ του μικρού λόφου της Έλευσινιακής
ακροπόλεως καταρρεόντων ομβρίων υδάτων να
συλλεχθή ήτο δυνατόν, ούτε νά άποτεθή έν σωρψ,
νομίζω δέ ό'τι βεβαίως πρέπει νά έςηγηθή ώς
τύμβος ές" άμμου άλλοθεν μετενεχθείσης.
Έκ τών προειρημένων λοιπόν νομίζω ό'τι συν-
άγεται άσ^αλώ: ότι αϊ ύπ' έαου άνασκααεΐσαι
πυραι δεν δύνανται κατ' ούοένα τρόπον νά έςηγη-
Οώσιν ώς έστίαι προϊστορικών οικημάτων ούδέ ώς
λείψανα υπαιθρίων δείπνων, όμοιάζουσι δέ προς
τάς έκ τών ιστορικών χρόνων της αρχαιότητος
γνωστάς νεκρικάς πυράς, επομένως ώς τοιαυται
πρέπει νά έκληφθώσιν. Άλλως τε ό τόπος, εν ώ
ευρέθησαν έχρησίμευεν, ώς νεκροταφεΐον, ώς πι-
στοποιουσιν οί ευρεθέντες όχι ολίγοι σύγχρονοι
τάφοι άκαύστων νεκρών, παιδιών τε και ενηλίκων.
Ή ύπόθεσις ό'τι ή τέφρα προέρχεται έκ πυρκαϊών
προϊστορικών οικημάτων, ήν πιστεύει ό ΡοπΙδθΠ,
εϊνε όλως αδύνατος' επειδή άν τοΟτο ήτο αληθές,
έ'πρεπεν ή τέφρα νά κείται μεταξύ τών τοίχουν
τών ευρεθέντων οικημάτων, όπερ ό'μως ουδέποτε
παρετηρήθη, δέν ήδύνατο δέ ούτε εις επιμήκη
στρώματα νά εϊνε διατεταγμένη, ούτε έντός βό-
θρων νά κείται, ούτε τόσον πάχος νά εχη, ώς
είχεν έν πολλαΐς πυραϊς. Ωσαύτως ούτε οί ευ-
ρεθέντες βόθροι και τά φρεατοειδή κτίσματα, ούτε
ή έπ'ι της τέφρας τεθειμένη άμμος και οί χάλικες
έςηγοΰνται κατά τήν ύπόθεσιν ταύτην. Διά τους
1 "Iδε Έφηυ,.Άρ/. 1898 σελ. 61 κ«ί τα ανωτέρω ΕΪρημένα περί
τών πυρών Ενί σελ. 95, Ι-ιΧΧΧΙ και ί,ΧΧΧ σελ. 20α και του
κατά τό νοτιοδυτικόν άκρον τη; ανασκαφή; τρίτου στρώαατος τέ-
φρας σελ. 115. Ώσαύτω; δέ και περί τη; παρά τό τοινάριον ο'"
αρ,ρ,ου σελ. 10ο και περί των πλησίον του Οολωτοΰ τάφου στρωαά-
των νταλικών σελ. 205 και άρ,αου σελ. 205.
αύτούς λόγους δέν δύναται νά ΰποτεθή ό'τι εϊνε
τέφρα άπερριμμένη ές οικημάτων. Ό μέγας δέ
άριθμος τών πυρών, ή μεγάλη εκτασις, έν ή είνε
διεσπαρμέναι 2, αί συχναι βλάβαι κα'ι καταστρο^αΐ
αύτών, ή έ'λλειψις παντός σημείου δηλούντος ό'τι
έν μια πυρα έ'χει καή πυρ πολλάκις, ή μάλλον
αί πολλαί παρατηρηθεΐσαι ένδείξεις ότι μόνον άπας
έκάη πυρ έν εκάστη, και ή ολοσχερής έ'λλειψις
ειδωλίων και άλλων τοιούτων άναθημάτων άπο-
δεικνύουσιν ότι ούδέ βωμοί θεών δύνανται νά είνε.
"Αλλως τε ή νοτία κλιτύς του λόφου της ακρο-
πόλεως, έν ή ευρέθησαν αί πλεΐσται τών προει-
ρημένων πυρών, είνε λίαν απομεμακρυσμένη πάν-
των τών τόπων έκείνων, όσοι μέχρι τοΰδε κατά τε
τάς αρχαίας μαρτυρίας και τά πορίσματα τών
ανασκαφών θεωρούνται ώς οί άρχαιότατοι ίεροϊ
τόποι της Έλευσινιακής λατρείας. ΙοιοΟτοι τόποι
είνε α') ό έν τώ Τελεστηρίω πλησίον του Πει -
σιστρατείου ναου εύρεθεις παλαιότατος βωμός3
β') αύτο τό ϊελεστήριον, και ιδίως ό έντός του
Πεισιστρατείου ευρεθείς ετι άρχαιότερος ναός, γ')
το σπήλαιον τό καλούμενον Πλουτώνειον, δ') το
Καλλίχορον φρέαρ. Πάντες οί τόποι ούτοι κείνται
κατά τήν άντίθετον προς τήν νεκρόπολιν κλιτύν
τοΟ λόφου της άκροπόλεως.
Δυνάμεθα λοιπόν κατά πάντα τά προειρημένα
τεκμήρια νά βεβαιώσωμεν άπό τοΰδε ότι τά ύπ
έμοΰ έν τή νεκροπόλει ευρεθέντα στρώματα τέφρας
ούδέν άλλο δύνανται νά είνε ειμή νεκρικαϊ πυραί,
οί δέ μή παραδεχόμενοι τούτο όφείλουσι νά εύ-
ρωσιν ώριτμένην θετικήν έξήγησ'.ν τών στρωμά-
των τούτων της τέφρας, δηλαδή νά άποδείξωσιν
ότι είνε άλλο τι, και όχι νεκρικαι πυραί, και ότι
τά άνωτέρω καταλεχθέντα τεκμήρια δέν άναιροΟσι
τήν έξήγησιν ταύτην.
Άς έξετάσωμεν ήδη και τάς ύπο τών άντι-
Φρονούντων άντιταχθείσας ή δυναμένας νά άντι-
ταχθώσιν ένστάσεις. Ώς ενστάσεις δύνανται νά
άντιταχθώσι τά άκόλουθα τεκμήρια" α ) τά ευ-
ρεθέντα έν τή νεκροπόλει τοιχάρια, θεωρούμενα
ώς θεμέλια οικιών, ο') τά ευρεθέντα φρεατοειδή
κτίσματα θεωρούμενα ώς έστίαι οίνιακαι και μυ-
λόλιθοι τίνες ευρεθέντες έν τή νεκροπόλει, ώσαύ-
2 "Ιδε Πρακτικά τη; Άρχ. Έτ. 1898 σελ. 73.
3 Πρακτικά τη; Άρ/.Έτ. 1884 σελ. 76.
27
άχρηστος προς πασαν οίκιακήν χρήσιν και μόνον
προς έπιτέλεσιν ίεροΰ τίνος νομίμου δύναται να
εχη κατασκευασθή.
Ωσαύτως δλως άσυμβίβαστον προς τήν περϊ
οικιακών έστίών ΰπόθεσιν είνε το γεγονός δτι πολ-
λάκις υπεράνω της τέφρας ή ύποκάτω της τέφρας
ευρέθη στρώμα / άλικων ή άμμου, όπως συχνότατα
ευρίσκεται έν προϊστορικούς τάφοις .Έτι χαρακτη-
οιστικώτερον δε εϊνε το έν ετει 1902 παοά τα
τοιχάρια Ζ, Ζ' και Ζ" εύρεθέν έν σωρώ εις πά'/ος
1 μ. στρώμα άμμου υπεράνω του κατωτάτου
στρίόματος τέφρας, διότι τοσαύτη άμμος ούτε
υπό τών έκ του μικρού λόφου της Έλευσινιακής
ακροπόλεως καταρρεόντων ομβρίων υδάτων να
συλλεχθή ήτο δυνατόν, ούτε νά άποτεθή έν σωρψ,
νομίζω δέ ό'τι βεβαίως πρέπει νά έςηγηθή ώς
τύμβος ές" άμμου άλλοθεν μετενεχθείσης.
Έκ τών προειρημένων λοιπόν νομίζω ό'τι συν-
άγεται άσ^αλώ: ότι αϊ ύπ' έαου άνασκααεΐσαι
πυραι δεν δύνανται κατ' ούοένα τρόπον νά έςηγη-
Οώσιν ώς έστίαι προϊστορικών οικημάτων ούδέ ώς
λείψανα υπαιθρίων δείπνων, όμοιάζουσι δέ προς
τάς έκ τών ιστορικών χρόνων της αρχαιότητος
γνωστάς νεκρικάς πυράς, επομένως ώς τοιαυται
πρέπει νά έκληφθώσιν. Άλλως τε ό τόπος, εν ώ
ευρέθησαν έχρησίμευεν, ώς νεκροταφεΐον, ώς πι-
στοποιουσιν οί ευρεθέντες όχι ολίγοι σύγχρονοι
τάφοι άκαύστων νεκρών, παιδιών τε και ενηλίκων.
Ή ύπόθεσις ό'τι ή τέφρα προέρχεται έκ πυρκαϊών
προϊστορικών οικημάτων, ήν πιστεύει ό ΡοπΙδθΠ,
εϊνε όλως αδύνατος' επειδή άν τοΟτο ήτο αληθές,
έ'πρεπεν ή τέφρα νά κείται μεταξύ τών τοίχουν
τών ευρεθέντων οικημάτων, όπερ ό'μως ουδέποτε
παρετηρήθη, δέν ήδύνατο δέ ούτε εις επιμήκη
στρώματα νά εϊνε διατεταγμένη, ούτε έντός βό-
θρων νά κείται, ούτε τόσον πάχος νά εχη, ώς
είχεν έν πολλαΐς πυραϊς. Ωσαύτως ούτε οί ευ-
ρεθέντες βόθροι και τά φρεατοειδή κτίσματα, ούτε
ή έπ'ι της τέφρας τεθειμένη άμμος και οί χάλικες
έςηγοΰνται κατά τήν ύπόθεσιν ταύτην. Διά τους
1 "Iδε Έφηυ,.Άρ/. 1898 σελ. 61 κ«ί τα ανωτέρω ΕΪρημένα περί
τών πυρών Ενί σελ. 95, Ι-ιΧΧΧΙ και ί,ΧΧΧ σελ. 20α και του
κατά τό νοτιοδυτικόν άκρον τη; ανασκαφή; τρίτου στρώαατος τέ-
φρας σελ. 115. Ώσαύτω; δέ και περί τη; παρά τό τοινάριον ο'"
αρ,ρ,ου σελ. 10ο και περί των πλησίον του Οολωτοΰ τάφου στρωαά-
των νταλικών σελ. 205 και άρ,αου σελ. 205.
αύτούς λόγους δέν δύναται νά ΰποτεθή ό'τι εϊνε
τέφρα άπερριμμένη ές οικημάτων. Ό μέγας δέ
άριθμος τών πυρών, ή μεγάλη εκτασις, έν ή είνε
διεσπαρμέναι 2, αί συχναι βλάβαι κα'ι καταστρο^αΐ
αύτών, ή έ'λλειψις παντός σημείου δηλούντος ό'τι
έν μια πυρα έ'χει καή πυρ πολλάκις, ή μάλλον
αί πολλαί παρατηρηθεΐσαι ένδείξεις ότι μόνον άπας
έκάη πυρ έν εκάστη, και ή ολοσχερής έ'λλειψις
ειδωλίων και άλλων τοιούτων άναθημάτων άπο-
δεικνύουσιν ότι ούδέ βωμοί θεών δύνανται νά είνε.
"Αλλως τε ή νοτία κλιτύς του λόφου της ακρο-
πόλεως, έν ή ευρέθησαν αί πλεΐσται τών προει-
ρημένων πυρών, είνε λίαν απομεμακρυσμένη πάν-
των τών τόπων έκείνων, όσοι μέχρι τοΰδε κατά τε
τάς αρχαίας μαρτυρίας και τά πορίσματα τών
ανασκαφών θεωρούνται ώς οί άρχαιότατοι ίεροϊ
τόποι της Έλευσινιακής λατρείας. ΙοιοΟτοι τόποι
είνε α') ό έν τώ Τελεστηρίω πλησίον του Πει -
σιστρατείου ναου εύρεθεις παλαιότατος βωμός3
β') αύτο τό ϊελεστήριον, και ιδίως ό έντός του
Πεισιστρατείου ευρεθείς ετι άρχαιότερος ναός, γ')
το σπήλαιον τό καλούμενον Πλουτώνειον, δ') το
Καλλίχορον φρέαρ. Πάντες οί τόποι ούτοι κείνται
κατά τήν άντίθετον προς τήν νεκρόπολιν κλιτύν
τοΟ λόφου της άκροπόλεως.
Δυνάμεθα λοιπόν κατά πάντα τά προειρημένα
τεκμήρια νά βεβαιώσωμεν άπό τοΰδε ότι τά ύπ
έμοΰ έν τή νεκροπόλει ευρεθέντα στρώματα τέφρας
ούδέν άλλο δύνανται νά είνε ειμή νεκρικαϊ πυραί,
οί δέ μή παραδεχόμενοι τούτο όφείλουσι νά εύ-
ρωσιν ώριτμένην θετικήν έξήγησ'.ν τών στρωμά-
των τούτων της τέφρας, δηλαδή νά άποδείξωσιν
ότι είνε άλλο τι, και όχι νεκρικαι πυραί, και ότι
τά άνωτέρω καταλεχθέντα τεκμήρια δέν άναιροΟσι
τήν έξήγησιν ταύτην.
Άς έξετάσωμεν ήδη και τάς ύπο τών άντι-
Φρονούντων άντιταχθείσας ή δυναμένας νά άντι-
ταχθώσιν ένστάσεις. Ώς ενστάσεις δύνανται νά
άντιταχθώσι τά άκόλουθα τεκμήρια" α ) τά ευ-
ρεθέντα έν τή νεκροπόλει τοιχάρια, θεωρούμενα
ώς θεμέλια οικιών, ο') τά ευρεθέντα φρεατοειδή
κτίσματα θεωρούμενα ώς έστίαι οίνιακαι και μυ-
λόλιθοι τίνες ευρεθέντες έν τή νεκροπόλει, ώσαύ-
2 "Ιδε Πρακτικά τη; Άρχ. Έτ. 1898 σελ. 73.
3 Πρακτικά τη; Άρ/.Έτ. 1884 σελ. 76.