DOI Artikel:
Kuruniōtēs, Kōnstantinos: To en Lykossoura Megaron tēs Despoinēs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14281#0164
154
Το έν Λυκοσούρα Μέγαρον τής Δεσποίνης· υπό Κ. Κονρουνιώτου.
5ωμου ιδία της βάσεως καΐ της κορυφής των τοί-
χων αύτου εχουσι μεγάλην άναλογίαν προς τά αν-
τίστοιχα μέρη τοΰ έν τω ναω της Δεσποίνης βά-
θρου των αγαλμάτων του Δαμοφώντος 1, μολονότι
παο' Ικείνψ, ώς έκ τών μικροτέρων διαστάσεων,
ταύτα είνε μικροπεπέστερόν πως κατεσκευασμένα.
"Ωστε κατά ταύτα νομίζω δτι και το εις ημάς περι-
ελΟον Μέγαρον άνιορύΟη κατά τους "Ελληνιστικούς
χρόνους, ίσως δέ καΟ' ους χρόνους ίδρύετο έν τω
ναω καΐ το βάΟρον μετά τών αγαλμάτων του Δα-
μοφώντος, περί τάς άρ/άς της 2ας π. Χρ. έκατον-
ταετηρίοος.
Τά παρ' αυτό γενόμενα ευρήματα, ιδία τά πή-
λινα ζωόμοροα ειδώλια δύνανται νά προέρχωνται
κάλλιστα έκ τών χρόνων τούτων.
Γα Μέγαρα.
Μέγαρον έν τη ίερα έννοια της λέξεως σημαίνει
κατά τους λεΗικογοάφους και την κοινώς και πκοά
τοις νεωτέροις άποδεκτήν γενομένην γνώμην υπο-
γείους χώρους, βόθρους -/άσματα προς προσφοράν
Ουμάτιον εις καταχθόνιους θεούς ή και υπόγεια
οικήματα θεών ή άΐηρωϊσΟέντων 2.
Ή σημασία αύτη προήλθε κυρίως έκ της έν
Αθήναις τελετής έν τοις θεσμοφορίοις (πρβ.Κΐιβίη.
Μιΐ8. 25, 1870 σελ. 548), καΟ' ήν έντός τών
γάρων, ατινα οί σχολιασται έρμηνεύουσι βόθρους,
γάσματα, ένετι'Οεντο χοίροι, και έκ της παρόμοιας
τελετής έν Ποτνια'ϊς τής Βοιωτίας [ΤΙανσ. θ', 8,
βλ. 8ΐβη£β], ΚιιΙΐΗβαΙΙ. σελ. 121), καΟ' ήν ομοίως
ένετι'Οεντο εις τά μέγαρα χοίροι. Δευτέρα σημασία
του μεγάρου έςάγεται έκ τών έςής.Ό Ηρόδοτο:3
ονομάζει μέγαρον έν τω έν Δελφοΐς ναω τοΰ'Απόλ-
λωνος τον χώρον, έν ω έχρησμοδότει ή Πυθία και
ον ό αυτός άττοκαλεϊ ομοίως και άδυτον 4, έν Αθή-
ναις δέ κεκλεισμένον 5 τινά χώρον, έπϊ τής Άκρο-
1 ΙΙΛΒ 1896 -ίν. 3, Β8Α XII 1905-6 σελ. 110 ιί*.
2 'Ησύχιος έν λ.- ΐδέ κυρίως '£ρρ Στεφάνου έν λ.- Κοίΐάβ,
Ρβι/ΰΐίβ σελ. 117.
3 Α' 47. 65.
4 Ήροδ. Ζ' 140, 141.
Η 53" ώς- <5έ ειόΌν αυτούς άναβεβηκάτας οί Α&ηναΐοι, οί μεν
ερρίπτεον έωυτούς κατά τοΰ τείχεος κάτω και διφ&ειροντο. οί δε
ες τη μέγαρον κατέφευγον τών δ'ε Περσέων οί άναβεβηκότες πρώ-
τον μεν έτράποντο προς τάς πνλας (του μεγάρου βεβαίως), ταύτας
δε άνοίξαντες τους ίκέτας εφόνευον.
πόλεως, έν ώ κατέφυγον ώς ίκέται οί Εναπομείναν-
τες ολίγοι Αθηναίοι κατά την άλωσιν τής Ακρο-
πόλεως ύπο τών Περσών. Ο χώρος ούτος ήτο πι-
Οανώτκτα Ό άνατολικός ση*ος του αρχαίου ναοΟ
τής Αθήνας 6, ιερόν άσυλον, διότι έν αύτώ ήτο ή
Οέσις του πανάρχαιου άγάλματος τής Οεοΰ . Έν
αύτώ κατέφυγεν ό Κύλων, και εις τούτον, όν και
άδυτον και το ίρδν αποκαλεί ό αυτός Ηρόδοτος 7,
άπηγορεύΟη ύπό τής ίερείας ή είσοδος εις τον Κλε-
ομένην.
Έν τω ναω τοΰ Ηφαίστου έν Αίγύπτω ονομά-
ζεται μέγαρον ομοίως Ό σηκός, εις όν ό Ηρόδοτος
(Β', 141) παρουσιάζει τον ίερέα Σεθών έττελ&όντα
ές τδ μέγαρον προς τώγαλμα άποδύρεσϋαι, οία κιν-
δυνεύει παϋ'έϊν, και έν τω ναω δέ του Διός έν Θή-
βαις (Ήρ. Β , 143) μέγαρον ονομάζεται μέρος τού-
του, έδν μέγα (θά ήτο περιττός ό χαρακτηρισμός
ούτος, αν μέγαρον ήτο όλος ό ναός), έν ώ ήσαν οί
ανδριάντες τών άρχιερέων από πανάρχαιων χρόνων.
Και έν Πάρω δέ αποκαλεί ομοίως μέγαρον ό
Ηρόδοτος 7 μέρος τι κεκλεισμένον έν τώ τεμένει
τής Δήμητρος, έν ώ ήσαν ένα-οτεΟειμένα μυστη-
ριώδη πράγματα, άτινα δεν έπετρέπετο εις πάντας
νά έγγίζωσι.
Κατά ταύτα μέγαρον φαίνεται ότι έκαλεΐτο ό
σηκός, ή έν γένει χώρος τις έν τοις ίεροΐς, έν ώ
έπράττετό τι μυστηριώδες, ή έν ώ κατετι'Οεντο μυ-
στικά ή άλλα ίερώτατα πράγματα , διατηρήσας
πιθανώτατα την ονομασίαν ές άρχαιοτάτης παρα-
δόσεως.
Και έν Έλευσΐνι φαίνεται ότι διά τον αύτον λό-
γον έκαλεΐτο το μέγαρον, διότι έν αύτώ ησαν τε-
Οειμένα τά μυστικά ιερά8, τά μυστικά τής Δή-
μητρος 9.
6 Όδι-ρίβΐά ΑΜ 1887 σελ. 200. και 1897 σ. 163, ΓυΓί\ν»η-
§1βΓ, ΜβίζΙβην. σελ. 157 κα! Μύηβ/ι. 8. Β. 1898 σελ. 365.
"Αλλως ό ΡβΙβΓββη, Όίβ ΒηΓοίβηιρβΙ άβν ΑΙΗβηαία σ.11
Νομίζω δτι οϋδο'λως είμεθα ήναγκασμένοι να δε·/0ώμεν οτι το μέγα-
ρον έλέγετο ολόκληρο; ό ναό; της Αθηνάς, ιό; φαίνονται δεχόμενοι
ό ΌοΓρίθΙά ε. α. και ΓΐΙΓίΛνίϊπσΙβΓ ε. ά. Δια τούτου αυξάνεται ετι
μάλλον ή δυσκολία οπως καΟορπθη τό μέγαρον προς εοπέρην τετραμ-
μένον (Ί Ιροδ. Ιί ' 17)
7 Ρ' 131" νπερ$ορόντα δε (τό ερκο;) ίϊ'ναί «Λί το μέγαρον δτι
δη ποιήοοντα έντός, εϊτε κινήοοντά τι τών ακινήτων είτε δ τι δή
ποτε πρήξοντα' προς τΐ/οι &ύρηοί τε γενέσ&αι . . .
8 Φωτίου Λεξικόν έν λ. μέγαρον,
" ν&ΙΙίβηίίβι·, Αιιίηιαάν. αά Αιηιηοη βταιηηι. Οδρ. XI,
47-48 προ. 1,θΙ)θθ1{, ΑρΙαορΗ. ίι'/.. 59 σηα., Ί. Σβορωνοι»
ΔΕΝΑ 4 σελ. 331.
Το έν Λυκοσούρα Μέγαρον τής Δεσποίνης· υπό Κ. Κονρουνιώτου.
5ωμου ιδία της βάσεως καΐ της κορυφής των τοί-
χων αύτου εχουσι μεγάλην άναλογίαν προς τά αν-
τίστοιχα μέρη τοΰ έν τω ναω της Δεσποίνης βά-
θρου των αγαλμάτων του Δαμοφώντος 1, μολονότι
παο' Ικείνψ, ώς έκ τών μικροτέρων διαστάσεων,
ταύτα είνε μικροπεπέστερόν πως κατεσκευασμένα.
"Ωστε κατά ταύτα νομίζω δτι και το εις ημάς περι-
ελΟον Μέγαρον άνιορύΟη κατά τους "Ελληνιστικούς
χρόνους, ίσως δέ καΟ' ους χρόνους ίδρύετο έν τω
ναω καΐ το βάΟρον μετά τών αγαλμάτων του Δα-
μοφώντος, περί τάς άρ/άς της 2ας π. Χρ. έκατον-
ταετηρίοος.
Τά παρ' αυτό γενόμενα ευρήματα, ιδία τά πή-
λινα ζωόμοροα ειδώλια δύνανται νά προέρχωνται
κάλλιστα έκ τών χρόνων τούτων.
Γα Μέγαρα.
Μέγαρον έν τη ίερα έννοια της λέξεως σημαίνει
κατά τους λεΗικογοάφους και την κοινώς και πκοά
τοις νεωτέροις άποδεκτήν γενομένην γνώμην υπο-
γείους χώρους, βόθρους -/άσματα προς προσφοράν
Ουμάτιον εις καταχθόνιους θεούς ή και υπόγεια
οικήματα θεών ή άΐηρωϊσΟέντων 2.
Ή σημασία αύτη προήλθε κυρίως έκ της έν
Αθήναις τελετής έν τοις θεσμοφορίοις (πρβ.Κΐιβίη.
Μιΐ8. 25, 1870 σελ. 548), καΟ' ήν έντός τών
γάρων, ατινα οί σχολιασται έρμηνεύουσι βόθρους,
γάσματα, ένετι'Οεντο χοίροι, και έκ της παρόμοιας
τελετής έν Ποτνια'ϊς τής Βοιωτίας [ΤΙανσ. θ', 8,
βλ. 8ΐβη£β], ΚιιΙΐΗβαΙΙ. σελ. 121), καΟ' ήν ομοίως
ένετι'Οεντο εις τά μέγαρα χοίροι. Δευτέρα σημασία
του μεγάρου έςάγεται έκ τών έςής.Ό Ηρόδοτο:3
ονομάζει μέγαρον έν τω έν Δελφοΐς ναω τοΰ'Απόλ-
λωνος τον χώρον, έν ω έχρησμοδότει ή Πυθία και
ον ό αυτός άττοκαλεϊ ομοίως και άδυτον 4, έν Αθή-
ναις δέ κεκλεισμένον 5 τινά χώρον, έπϊ τής Άκρο-
1 ΙΙΛΒ 1896 -ίν. 3, Β8Α XII 1905-6 σελ. 110 ιί*.
2 'Ησύχιος έν λ.- ΐδέ κυρίως '£ρρ Στεφάνου έν λ.- Κοίΐάβ,
Ρβι/ΰΐίβ σελ. 117.
3 Α' 47. 65.
4 Ήροδ. Ζ' 140, 141.
Η 53" ώς- <5έ ειόΌν αυτούς άναβεβηκάτας οί Α&ηναΐοι, οί μεν
ερρίπτεον έωυτούς κατά τοΰ τείχεος κάτω και διφ&ειροντο. οί δε
ες τη μέγαρον κατέφευγον τών δ'ε Περσέων οί άναβεβηκότες πρώ-
τον μεν έτράποντο προς τάς πνλας (του μεγάρου βεβαίως), ταύτας
δε άνοίξαντες τους ίκέτας εφόνευον.
πόλεως, έν ώ κατέφυγον ώς ίκέται οί Εναπομείναν-
τες ολίγοι Αθηναίοι κατά την άλωσιν τής Ακρο-
πόλεως ύπο τών Περσών. Ο χώρος ούτος ήτο πι-
Οανώτκτα Ό άνατολικός ση*ος του αρχαίου ναοΟ
τής Αθήνας 6, ιερόν άσυλον, διότι έν αύτώ ήτο ή
Οέσις του πανάρχαιου άγάλματος τής Οεοΰ . Έν
αύτώ κατέφυγεν ό Κύλων, και εις τούτον, όν και
άδυτον και το ίρδν αποκαλεί ό αυτός Ηρόδοτος 7,
άπηγορεύΟη ύπό τής ίερείας ή είσοδος εις τον Κλε-
ομένην.
Έν τω ναω τοΰ Ηφαίστου έν Αίγύπτω ονομά-
ζεται μέγαρον ομοίως Ό σηκός, εις όν ό Ηρόδοτος
(Β', 141) παρουσιάζει τον ίερέα Σεθών έττελ&όντα
ές τδ μέγαρον προς τώγαλμα άποδύρεσϋαι, οία κιν-
δυνεύει παϋ'έϊν, και έν τω ναω δέ του Διός έν Θή-
βαις (Ήρ. Β , 143) μέγαρον ονομάζεται μέρος τού-
του, έδν μέγα (θά ήτο περιττός ό χαρακτηρισμός
ούτος, αν μέγαρον ήτο όλος ό ναός), έν ώ ήσαν οί
ανδριάντες τών άρχιερέων από πανάρχαιων χρόνων.
Και έν Πάρω δέ αποκαλεί ομοίως μέγαρον ό
Ηρόδοτος 7 μέρος τι κεκλεισμένον έν τώ τεμένει
τής Δήμητρος, έν ώ ήσαν ένα-οτεΟειμένα μυστη-
ριώδη πράγματα, άτινα δεν έπετρέπετο εις πάντας
νά έγγίζωσι.
Κατά ταύτα μέγαρον φαίνεται ότι έκαλεΐτο ό
σηκός, ή έν γένει χώρος τις έν τοις ίεροΐς, έν ώ
έπράττετό τι μυστηριώδες, ή έν ώ κατετι'Οεντο μυ-
στικά ή άλλα ίερώτατα πράγματα , διατηρήσας
πιθανώτατα την ονομασίαν ές άρχαιοτάτης παρα-
δόσεως.
Και έν Έλευσΐνι φαίνεται ότι διά τον αύτον λό-
γον έκαλεΐτο το μέγαρον, διότι έν αύτώ ησαν τε-
Οειμένα τά μυστικά ιερά8, τά μυστικά τής Δή-
μητρος 9.
6 Όδι-ρίβΐά ΑΜ 1887 σελ. 200. και 1897 σ. 163, ΓυΓί\ν»η-
§1βΓ, ΜβίζΙβην. σελ. 157 κα! Μύηβ/ι. 8. Β. 1898 σελ. 365.
"Αλλως ό ΡβΙβΓββη, Όίβ ΒηΓοίβηιρβΙ άβν ΑΙΗβηαία σ.11
Νομίζω δτι οϋδο'λως είμεθα ήναγκασμένοι να δε·/0ώμεν οτι το μέγα-
ρον έλέγετο ολόκληρο; ό ναό; της Αθηνάς, ιό; φαίνονται δεχόμενοι
ό ΌοΓρίθΙά ε. α. και ΓΐΙΓίΛνίϊπσΙβΓ ε. ά. Δια τούτου αυξάνεται ετι
μάλλον ή δυσκολία οπως καΟορπθη τό μέγαρον προς εοπέρην τετραμ-
μένον (Ί Ιροδ. Ιί ' 17)
7 Ρ' 131" νπερ$ορόντα δε (τό ερκο;) ίϊ'ναί «Λί το μέγαρον δτι
δη ποιήοοντα έντός, εϊτε κινήοοντά τι τών ακινήτων είτε δ τι δή
ποτε πρήξοντα' προς τΐ/οι &ύρηοί τε γενέσ&αι . . .
8 Φωτίου Λεξικόν έν λ. μέγαρον,
" ν&ΙΙίβηίίβι·, Αιιίηιαάν. αά Αιηιηοη βταιηηι. Οδρ. XI,
47-48 προ. 1,θΙ)θθ1{, ΑρΙαορΗ. ίι'/.. 59 σηα., Ί. Σβορωνοι»
ΔΕΝΑ 4 σελ. 331.