DOI Artikel:
Sborōnos, Iōannēs N.: Asklēpiaka mnēmeia kai kionolatreia en Athēnais
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14278#0091
ΑΕ 1917
/ χειρόγραφον εϊκααμα : 'Ηπιόνη μετά ' Ιανίσκου κα'ι χηνός.
"Ασκληπιού Ήπιόνην, φέρουσαν επί τοΟ άριστεροΟ
αύτής πή/εως γυμνόν τον μικρόν αυτής και τοΰ
Ασκληπιού υίόν Ιανίσκον, συνοδευομένην οέ ύπό
τοΰ ναρακτηριστικοΟ αμφοτέρων καϊ ούοενος άλλου
θεού ή Οεας—πλην της προρωμαϊκής Λαυρεωτι-
κή; την καταγωγην θεάς Μονήτας (ΜοιιβΙα) του
νομισματοκοπείου των Ρωμαίων, μεθ ής καϊ ταυ-
τίζεται *. — ίεροΰ /ηνός τών Ασκληπιείων, καί τέ-
λος στηρίζουσαν άνευ άνάγκης τίνος την δεςιάν έπΐ
ίεροΰ κιονίσκου της Ασκληπιακής λατρείας, ζερ-
ου Οά γράψωμεν δια μακρών μετά την ύπο του
κ. Στάη δημοσίευσιν της εικόνος τοΰ μνημείου
τούτου (πρβ είκ. 14 σ. 88).
ΌτικβΙέν Σουνίω ύπήρχεν εγκαθιδρυμένη ήμι-
επισήμως τουλάχιστον λατρεία τοΰ ΑσκληπιοΟ,
κατ χκολουθίαν δέ καί τών λοιπών μελών της θείας
αύτοΰ οικογενείας, δηλ. Ήπιόνης, Ιανίσκου κλπ.,
γνωριζομεν εκ της εν τώ περιβόλω τοΰ ίεροΰ άνα-
καλυφθείσης επιγραφής του 221 πΧ, καθ' ήν έπ'ι
Μενεκράτους άρχοντος ό Αθηναίος θεόμνηστος.
στρατηγός χειροτονηθείς επί την παραλίαν, εν τε
τοις άλλοις άνέγκλητος έγένετο και προς τοις νπάρ-
χοναιν ίεροϊς προσκατεσκενασεν έν Σουνίω ναόν
και τέμενος τον Ασκληπιού (ΑΕ 1900 141).
ΤοΟ Ίανίσκου θεωρουμένου, καθ ά έδείςαμενήδη
έν τοις προγενεβτέροις ημών άρθροις, ως τοΰ είδι-
κοΰ κατά της ελονοσίας ιατροΰ θεοΰ, ή λατρεία
αΰτοΰ έν Σουνίω ήτο προσδοκωμένη, άφ ού ό ιε-
ρός τοΰ Ποσειδώνος περίβολος μαστίζεται ετι καϊ
1 "Ιθ£ τό ίν ΔΕΝΑ XVIII νϋν τν-ούαενον οίρθρον ιιου Καπι-
τώλιον — Σοννιον.
νυν ύπό έλωδών πυρετών, ών π-.κράν πεϊοαν ελα-
βον κα'ι λαμβάνουσι ττάντες οί ένεκα ανασκαφών,
φυλάξεως τοΰ ίεροΰ ή κα'ι κυνηγίου έκεϊ παοαθε-
ρίζοντες πολΐται.
Έν τοϊς προμνημονευΟείσιν άρΟροις μου πεοϊ
τοΰ Ίανίσκου έδειξα ήδη ότι ό χήν είναι γνωστό:
ήμϊν εκ τε τών κειμένων και μνημείων ώς τό
κατ εξοχήν ιερόν ζώον τών αρχαίων Ασκληπιείων.
Ούτως άνέφερον δτι οί /ήνες μνημονεύονται υπΌ
τών συγγραφέων ούχί μόνον έν τοις Ασκληπι-
είοις ώς ίερά πτηνά άνατρεφόμενοι, αλλά και ώς
έ'ργα θεοΰ ιατροΰ μετερ/όμενοι. Μία τών μεγάλων
επιγραφών τών ίαμάτων τοΰ Ασκληπιείου της
Κπ-.δαύρου αναφέρει ίερον χήνα, Οεραπεύσαντα την
ποδάγραν Κ-.ανοΟ τίνος οι' άΦαιμάςείος, ήν προεκα-
λεσε δάκνων τους πόδας αύτοΰ (ΙηβΟΓ. 0τ3βα IV
932 στ. 113-114). Τό δ' έκτου Ασκληπιείου τών
Αθηνών λαμπρόν άνάγλυΦον τοΰ ΕθνικοΟ Μου-
σείου ύπ' άριΟ. 1377 (Σβορώνου, Το έν Αϋήναις
Εϋνικόν Μονσεΐον πίνας ΧΓ,νΐΙΙ, Α-Β) εικονίζει
μέγαν /ήνα έμΦωλεύοντα υπ αύτόν τον θρόνου
της Ίίπιόνης καθήμενης έν τω ναίσκω τοΰ "Ασκλη-
πιείου τών Αθηνών προ τοΰ συζύγου αυτής
Ασκληπιού κα'ι της θυγατρος Ί γιείας, ισταμένων.
Έτερον έν τώ αϋτω Μουσείω άνάγλυΦον του Κ
πΧ αιώνος έκ τοΰ αΰτοΰ Ασκληπιείου (Σβορώνου
ε. ά. πίνας ΧΙ,,δ) εικονίζει τον ιερόν /ήνα Φερό-
μενον έν ταΐς /ερσ'ιν τής αυτής ΙΙπιόνης. Κα'ι ό
ύπό του ΑίλιανοΟ (Ποικίλης Ιστορίας Κ, 17 I ανα-
φερόμενος ιερός στρονΰος τοΰ Ασκληπιείου τών
Αθηνών, όν έφονευσέ τις πατάξας ές αγνοίας ή
μανίας, ούδε'ις άλλος είναι (ίδέ ΑΕ 1909 σ. 144
σημ. 4) ή ό έπ'ι τών μνημονευθέντων άναγλύφων
τοΰ αύτοΰ Ασκληπιείου εικονιζόμενος ιερός //ν.
Ότι δ' ό ιερός ούτος /ήν τών 'Ασκληπιείων
ητο ό προσφιλής σύντροφος καϊ συμπαίκτης τοΰ
επίσης έν τοϊς Άσκληπιείοις αναφερομένου κα'ι
άναστρεφομένου νεωτάτου τών τέκνων τοΰ Ασκλη-
πιοΟ καϊ τής Ήπιόνης Ίανίσκου, γνωρίζομεν ήδη
έκ μεγίστης σειράς ύπ' έμοΰ το πρώτον έν -τει
1909 έρμηνευθέντων μνημείων, ανηκόντων άπό τοΰ
Ε' μέ/ρι τοΰ Β' πΧ αιώνος, τοΟ όρθοΟ τής γνώ-
μης μου ταύτης βεβαιωθέντος, ώς είπομεν ανω-
τέρω, έν έτος κατόπιν διά νομισματικών μνημείων.
Τών έν λόγω γλυπτών έργων τινά εϊκονίζουσι τον
/ χειρόγραφον εϊκααμα : 'Ηπιόνη μετά ' Ιανίσκου κα'ι χηνός.
"Ασκληπιού Ήπιόνην, φέρουσαν επί τοΟ άριστεροΟ
αύτής πή/εως γυμνόν τον μικρόν αυτής και τοΰ
Ασκληπιού υίόν Ιανίσκον, συνοδευομένην οέ ύπό
τοΰ ναρακτηριστικοΟ αμφοτέρων καϊ ούοενος άλλου
θεού ή Οεας—πλην της προρωμαϊκής Λαυρεωτι-
κή; την καταγωγην θεάς Μονήτας (ΜοιιβΙα) του
νομισματοκοπείου των Ρωμαίων, μεθ ής καϊ ταυ-
τίζεται *. — ίεροΰ /ηνός τών Ασκληπιείων, καί τέ-
λος στηρίζουσαν άνευ άνάγκης τίνος την δεςιάν έπΐ
ίεροΰ κιονίσκου της Ασκληπιακής λατρείας, ζερ-
ου Οά γράψωμεν δια μακρών μετά την ύπο του
κ. Στάη δημοσίευσιν της εικόνος τοΰ μνημείου
τούτου (πρβ είκ. 14 σ. 88).
ΌτικβΙέν Σουνίω ύπήρχεν εγκαθιδρυμένη ήμι-
επισήμως τουλάχιστον λατρεία τοΰ ΑσκληπιοΟ,
κατ χκολουθίαν δέ καί τών λοιπών μελών της θείας
αύτοΰ οικογενείας, δηλ. Ήπιόνης, Ιανίσκου κλπ.,
γνωριζομεν εκ της εν τώ περιβόλω τοΰ ίεροΰ άνα-
καλυφθείσης επιγραφής του 221 πΧ, καθ' ήν έπ'ι
Μενεκράτους άρχοντος ό Αθηναίος θεόμνηστος.
στρατηγός χειροτονηθείς επί την παραλίαν, εν τε
τοις άλλοις άνέγκλητος έγένετο και προς τοις νπάρ-
χοναιν ίεροϊς προσκατεσκενασεν έν Σουνίω ναόν
και τέμενος τον Ασκληπιού (ΑΕ 1900 141).
ΤοΟ Ίανίσκου θεωρουμένου, καθ ά έδείςαμενήδη
έν τοις προγενεβτέροις ημών άρθροις, ως τοΰ είδι-
κοΰ κατά της ελονοσίας ιατροΰ θεοΰ, ή λατρεία
αΰτοΰ έν Σουνίω ήτο προσδοκωμένη, άφ ού ό ιε-
ρός τοΰ Ποσειδώνος περίβολος μαστίζεται ετι καϊ
1 "Ιθ£ τό ίν ΔΕΝΑ XVIII νϋν τν-ούαενον οίρθρον ιιου Καπι-
τώλιον — Σοννιον.
νυν ύπό έλωδών πυρετών, ών π-.κράν πεϊοαν ελα-
βον κα'ι λαμβάνουσι ττάντες οί ένεκα ανασκαφών,
φυλάξεως τοΰ ίεροΰ ή κα'ι κυνηγίου έκεϊ παοαθε-
ρίζοντες πολΐται.
Έν τοϊς προμνημονευΟείσιν άρΟροις μου πεοϊ
τοΰ Ίανίσκου έδειξα ήδη ότι ό χήν είναι γνωστό:
ήμϊν εκ τε τών κειμένων και μνημείων ώς τό
κατ εξοχήν ιερόν ζώον τών αρχαίων Ασκληπιείων.
Ούτως άνέφερον δτι οί /ήνες μνημονεύονται υπΌ
τών συγγραφέων ούχί μόνον έν τοις Ασκληπι-
είοις ώς ίερά πτηνά άνατρεφόμενοι, αλλά και ώς
έ'ργα θεοΰ ιατροΰ μετερ/όμενοι. Μία τών μεγάλων
επιγραφών τών ίαμάτων τοΰ Ασκληπιείου της
Κπ-.δαύρου αναφέρει ίερον χήνα, Οεραπεύσαντα την
ποδάγραν Κ-.ανοΟ τίνος οι' άΦαιμάςείος, ήν προεκα-
λεσε δάκνων τους πόδας αύτοΰ (ΙηβΟΓ. 0τ3βα IV
932 στ. 113-114). Τό δ' έκτου Ασκληπιείου τών
Αθηνών λαμπρόν άνάγλυΦον τοΰ ΕθνικοΟ Μου-
σείου ύπ' άριΟ. 1377 (Σβορώνου, Το έν Αϋήναις
Εϋνικόν Μονσεΐον πίνας ΧΓ,νΐΙΙ, Α-Β) εικονίζει
μέγαν /ήνα έμΦωλεύοντα υπ αύτόν τον θρόνου
της Ίίπιόνης καθήμενης έν τω ναίσκω τοΰ "Ασκλη-
πιείου τών Αθηνών προ τοΰ συζύγου αυτής
Ασκληπιού κα'ι της θυγατρος Ί γιείας, ισταμένων.
Έτερον έν τώ αϋτω Μουσείω άνάγλυΦον του Κ
πΧ αιώνος έκ τοΰ αΰτοΰ Ασκληπιείου (Σβορώνου
ε. ά. πίνας ΧΙ,,δ) εικονίζει τον ιερόν /ήνα Φερό-
μενον έν ταΐς /ερσ'ιν τής αυτής ΙΙπιόνης. Κα'ι ό
ύπό του ΑίλιανοΟ (Ποικίλης Ιστορίας Κ, 17 I ανα-
φερόμενος ιερός στρονΰος τοΰ Ασκληπιείου τών
Αθηνών, όν έφονευσέ τις πατάξας ές αγνοίας ή
μανίας, ούδε'ις άλλος είναι (ίδέ ΑΕ 1909 σ. 144
σημ. 4) ή ό έπ'ι τών μνημονευθέντων άναγλύφων
τοΰ αύτοΰ Ασκληπιείου εικονιζόμενος ιερός //ν.
Ότι δ' ό ιερός ούτος /ήν τών 'Ασκληπιείων
ητο ό προσφιλής σύντροφος καϊ συμπαίκτης τοΰ
επίσης έν τοϊς Άσκληπιείοις αναφερομένου κα'ι
άναστρεφομένου νεωτάτου τών τέκνων τοΰ Ασκλη-
πιοΟ καϊ τής Ήπιόνης Ίανίσκου, γνωρίζομεν ήδη
έκ μεγίστης σειράς ύπ' έμοΰ το πρώτον έν -τει
1909 έρμηνευθέντων μνημείων, ανηκόντων άπό τοΰ
Ε' μέ/ρι τοΰ Β' πΧ αιώνος, τοΟ όρθοΟ τής γνώ-
μης μου ταύτης βεβαιωθέντος, ώς είπομεν ανω-
τέρω, έν έτος κατόπιν διά νομισματικών μνημείων.
Τών έν λόγω γλυπτών έργων τινά εϊκονίζουσι τον