DOI Artikel:
Xyngopulos, Andreas: Parthenōnos byzantinai toichographiai
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14367#0059
ΑΕ 192)
Ξυγγόπονλος' Παρθενώνος βυζαντιναί τοιχογραφίαι.
49
αύτου (1019). Ό Εειβοτάθ μάλιστα νομίζει, οτι νος, όεικνύουσι τον χρόνον ού πέραν δεν είναι δυ-
έπ ευκαιρία της έπισκέψεως του Βασιλείου έγέ- νατόν αί τοιχογραφίαι αύται νά έξετελέσΟησαν.
νετο έπισκευή των τοιχογραφιών, διότι αί παλαιό- Συνεπώς το χρονικόν διάστημα έν ώ πρέπει νά
τεραι έκεϊ ύπάρχουσάι είχον καταστραφή κατά τεΟή ή κατασκευή τών εικόνων τούτων περιλαμ-
τούς είκονομαχικούς χοόνους. Και είναι μεν άλη- βάνεται μεταςύ του 10ου και του τέλους 12ου αί-
Οές, ώς είδομεν, ό'τι έπί του νοτίου τοίχου δια- ώνος. Άκριβέστερον δ χρόνος της κατασκευής τών
κρίνονται και παλαιότεραι τοιχαγραφίαι, αν δμω? περί ών πρόκειται τοιχογραφιών δύναται νά όρι-
αύται ανάγονται εις του; προ της Εικονομαχίας σ6ή εκ τών συμπερασμάτων τών έςαγομένων άφ'
/ρόνους δεν δύναται τις νά γνωρίζη. Ο Όίΐΐίοΐΐ ές ενός έκ τεχνικών παρατηρήσεων και συγκρίσεων
άλλου (έ'. ά. 292) ανάγει ταύτας άπλώς εις τον προς άλλα μνημεία και άφ' ετέρου έκ της έρεύ-
I I07 αιώνα χωρίς νά όρίζη άν αύται σχετίζονται νης τών φιλολογικών πηγών.
προς τήν έπίσκεψιν του Βασιλείου. Επίσης 6 Η σύγκρισις τών υπ όψιν τοιχογραφιών προς
\νβ8ίία1ΰβ παραδέχεται οτι αύται ούνανται νά τα ψηφιοωτά του Δαφνιού, αναγόμενα ώς γνωστόν
χρονολογηθώσι από τών προ του Βασιλείου χρό- εις τό τέλος του 1 1ου αιώνος (ΌϊβΙιΙ ε. ά. σ. 491),
νων (}¥β8ίΙα&β Ηί8ΐυι·γ οί άθδί^η ίη ιηιιΐ'αΐ ραίη- δεικνύει σαφώς, ό'τι άπό τών ψηφιδωτών τούτων
Ιίη§· παρά ΌαΙίοη ε. ά. σ. 292 σημ. 2) καί, ^χρι τών τοιχογραφιών του Παρθενώνος υπάρχει
οτι είναι ί'σως παλαιότεραι καί του 10ου αιώνος καταφανής έςέλιςις. Ή κίνησις ήν τόσον ζωη-
(ΑΓοΙιαβοΙοο'ία ε. ά. σ. 180). Τέλος ό Εθοίβΐ'η ράν βλέπομεν έν Δαφνίω, σχεδόν άποσβέννυται έν
(παρά Οαοτοί ΟίοΙΐοηηδίΓθ (Γ αΓθ1ΐθθ1ο§·ϊθ οΐιΐ'θ- ταΐς τοιχογραφίαις του Παρθενώνος άντικαθιστω-
Ιϊθιιπθ θΐ άθ 1ΐΙιΐΓ§'ΐθ Τομ. I μερ. 2 στ. 3060) μένη ΰπο αυστηρώς ιερατικών στάσεων καί ήρέ-
εκφέρει τήν άπιθανωτάτην πασών γνώμην, ό'τι α'ι
τοιχογραφίαι αύται ανάγονται εις τήν «άναγέννη-
σιν του τέλους του 8ου αιώνος». Που ό'μως ούτος
ήδυνηθη νά ί'δη «άναγέννησιν» κατά το τέλος του
8ου αιώνος αγνοώ, άφοΰ είναι γνωστόν, οτι ή έπο/ή
αύτη είναι έςαιρετικώς στείρα και ουδέν ές αυτής
σχεδόν ίχνος ού μόνον ζωγραφικόν, αλλ ουδέ αρ-
χιτεκτονικών, ούτεγλυπτικόν οιεσώ θη μέχρις ημών.
Ως λοιπόν βλέπει τις ούοεμία έκ τών γνωμών
τούτων δύναται νά θεωρηθή πιθανή, πάσαι δέ εί-
ναι έντελώς αυθαίρετοι ουδόλως βασιζόμεναι έπί
τεχνικών καί εικονογραφικών παρατηρήσεων.
Γά χρονικά έν τούτοις όρια, έν οίς πρέπει νά
τεθή ή κατασκευή τών τοιχογραφιών τούτων, είναι
άκριβώς ώρισμένα. Άφ' ένος ή υπό τών Φράγκων
άλωσις τών Αθηνών, κατά τά τέλη του 1204,
καί ή μεταβολή του Παρθενώνος εις λατινικήν
μητρόπολιν οεικνύουσι τό όριον ούτινος έντεΟθεν
είναι αδύνατον νά διεκοσμήθη ή έκκλησία άφοϋ 17: ΟβίαΜι Σικελίας. Ψηφιδωτά
είναι γνωστόν, οτι αύτη ούδέποτε πλέον άπεδόΟη
εις τους ορΟοδόςους. Ες άλλου ή έπί τών τοίχων μων μεγαλοπρεπών κινήσεων. 1ά χαρακτηριστικά
του Παρθενώνος ύπαρςις εικονογραφικών τίνων 6ε- όμως ταύτα τών τοιχογραφιών του Παρθενώνος,
μάτων, ώς ό Επιτάφιος θρήνος και ή Δέησι.', οφειλόμενα κυρίως εις τον προϊόντα άσκητισμόν,
άτινα, ώς είδομεν ανωτέρω, αναφαίνονται έν τή όστις μετά τον ΓΙ °'' αιώνα παρατηρείται έν τή βυ-
βυζαντινή εικονογραφία άπο του 10ου κυρίως αίώ- ζαντινή τέχνη [ΌϊβΙιΙ έ'. ά. σ. 501), άνευρίσκο-
7
Ξυγγόπονλος' Παρθενώνος βυζαντιναί τοιχογραφίαι.
49
αύτου (1019). Ό Εειβοτάθ μάλιστα νομίζει, οτι νος, όεικνύουσι τον χρόνον ού πέραν δεν είναι δυ-
έπ ευκαιρία της έπισκέψεως του Βασιλείου έγέ- νατόν αί τοιχογραφίαι αύται νά έξετελέσΟησαν.
νετο έπισκευή των τοιχογραφιών, διότι αί παλαιό- Συνεπώς το χρονικόν διάστημα έν ώ πρέπει νά
τεραι έκεϊ ύπάρχουσάι είχον καταστραφή κατά τεΟή ή κατασκευή τών εικόνων τούτων περιλαμ-
τούς είκονομαχικούς χοόνους. Και είναι μεν άλη- βάνεται μεταςύ του 10ου και του τέλους 12ου αί-
Οές, ώς είδομεν, ό'τι έπί του νοτίου τοίχου δια- ώνος. Άκριβέστερον δ χρόνος της κατασκευής τών
κρίνονται και παλαιότεραι τοιχαγραφίαι, αν δμω? περί ών πρόκειται τοιχογραφιών δύναται νά όρι-
αύται ανάγονται εις του; προ της Εικονομαχίας σ6ή εκ τών συμπερασμάτων τών έςαγομένων άφ'
/ρόνους δεν δύναται τις νά γνωρίζη. Ο Όίΐΐίοΐΐ ές ενός έκ τεχνικών παρατηρήσεων και συγκρίσεων
άλλου (έ'. ά. 292) ανάγει ταύτας άπλώς εις τον προς άλλα μνημεία και άφ' ετέρου έκ της έρεύ-
I I07 αιώνα χωρίς νά όρίζη άν αύται σχετίζονται νης τών φιλολογικών πηγών.
προς τήν έπίσκεψιν του Βασιλείου. Επίσης 6 Η σύγκρισις τών υπ όψιν τοιχογραφιών προς
\νβ8ίία1ΰβ παραδέχεται οτι αύται ούνανται νά τα ψηφιοωτά του Δαφνιού, αναγόμενα ώς γνωστόν
χρονολογηθώσι από τών προ του Βασιλείου χρό- εις τό τέλος του 1 1ου αιώνος (ΌϊβΙιΙ ε. ά. σ. 491),
νων (}¥β8ίΙα&β Ηί8ΐυι·γ οί άθδί^η ίη ιηιιΐ'αΐ ραίη- δεικνύει σαφώς, ό'τι άπό τών ψηφιδωτών τούτων
Ιίη§· παρά ΌαΙίοη ε. ά. σ. 292 σημ. 2) καί, ^χρι τών τοιχογραφιών του Παρθενώνος υπάρχει
οτι είναι ί'σως παλαιότεραι καί του 10ου αιώνος καταφανής έςέλιςις. Ή κίνησις ήν τόσον ζωη-
(ΑΓοΙιαβοΙοο'ία ε. ά. σ. 180). Τέλος ό Εθοίβΐ'η ράν βλέπομεν έν Δαφνίω, σχεδόν άποσβέννυται έν
(παρά Οαοτοί ΟίοΙΐοηηδίΓθ (Γ αΓθ1ΐθθ1ο§·ϊθ οΐιΐ'θ- ταΐς τοιχογραφίαις του Παρθενώνος άντικαθιστω-
Ιϊθιιπθ θΐ άθ 1ΐΙιΐΓ§'ΐθ Τομ. I μερ. 2 στ. 3060) μένη ΰπο αυστηρώς ιερατικών στάσεων καί ήρέ-
εκφέρει τήν άπιθανωτάτην πασών γνώμην, ό'τι α'ι
τοιχογραφίαι αύται ανάγονται εις τήν «άναγέννη-
σιν του τέλους του 8ου αιώνος». Που ό'μως ούτος
ήδυνηθη νά ί'δη «άναγέννησιν» κατά το τέλος του
8ου αιώνος αγνοώ, άφοΰ είναι γνωστόν, οτι ή έπο/ή
αύτη είναι έςαιρετικώς στείρα και ουδέν ές αυτής
σχεδόν ίχνος ού μόνον ζωγραφικόν, αλλ ουδέ αρ-
χιτεκτονικών, ούτεγλυπτικόν οιεσώ θη μέχρις ημών.
Ως λοιπόν βλέπει τις ούοεμία έκ τών γνωμών
τούτων δύναται νά θεωρηθή πιθανή, πάσαι δέ εί-
ναι έντελώς αυθαίρετοι ουδόλως βασιζόμεναι έπί
τεχνικών καί εικονογραφικών παρατηρήσεων.
Γά χρονικά έν τούτοις όρια, έν οίς πρέπει νά
τεθή ή κατασκευή τών τοιχογραφιών τούτων, είναι
άκριβώς ώρισμένα. Άφ' ένος ή υπό τών Φράγκων
άλωσις τών Αθηνών, κατά τά τέλη του 1204,
καί ή μεταβολή του Παρθενώνος εις λατινικήν
μητρόπολιν οεικνύουσι τό όριον ούτινος έντεΟθεν
είναι αδύνατον νά διεκοσμήθη ή έκκλησία άφοϋ 17: ΟβίαΜι Σικελίας. Ψηφιδωτά
είναι γνωστόν, οτι αύτη ούδέποτε πλέον άπεδόΟη
εις τους ορΟοδόςους. Ες άλλου ή έπί τών τοίχων μων μεγαλοπρεπών κινήσεων. 1ά χαρακτηριστικά
του Παρθενώνος ύπαρςις εικονογραφικών τίνων 6ε- όμως ταύτα τών τοιχογραφιών του Παρθενώνος,
μάτων, ώς ό Επιτάφιος θρήνος και ή Δέησι.', οφειλόμενα κυρίως εις τον προϊόντα άσκητισμόν,
άτινα, ώς είδομεν ανωτέρω, αναφαίνονται έν τή όστις μετά τον ΓΙ °'' αιώνα παρατηρείται έν τή βυ-
βυζαντινή εικονογραφία άπο του 10ου κυρίως αίώ- ζαντινή τέχνη [ΌϊβΙιΙ έ'. ά. σ. 501), άνευρίσκο-
7