DOI Artikel:
Xanthudidēs, Stephanos A.: Krētikai epigraphai
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14367#0089
ΑΕ 1920
Ξανΰουδίδης Κρητικοί έπιγραφαί. 79
Δια το περιεχόμενον της έπΐγραφης γενικώς
παρατηροΟμεν πόσον πρέπει νά ύποθέσωμεν διε-
ξοδ ικήν την νομοθεσίαν της πόλεως, άφ' ο'ϋ δια
τάς μικράς και άσημάντους αίκίας τάς ζημιουμέ-
νας δια ποινής πέντε δραχμών έλαμβάνετο τόσον
λεπτολόγος πρόνοια. "Αν ό νομοθέτης, ώς είναι
φυσικόν, προύνόει άναλόγο>ς δια τα λοιπά άπειρα
κεφάλαια τοΟ. ποινικοΟ και πολιτικού δίκαιου, ή
νομοθεσία της πόλεως θα ήτο κολοσσιαία δια τό-
σον μεμακρυσμένην έποχήν, και κατ άκολουθίαν
και ή σημασία της πόλεως ούχι μικρά κατά την
έποχήν αύτήν.
Άξιον σημειώσεως έν τη έπιγραφή ταύτη είναι
καϊ τούτο, δτι νομισματική μονάς είνε ή δραχμή
(δαρκνά), και ουχί οί στατηρες, δπως εις τήν Μ.
Έπιγραφήν της Γόρτυνος κλπ. Ό καθ. Οοΐϊΐρα-
νβίύ (ε. ά. σ. 365) έςηγεΐ ό'μοιον φαινόμενον εις
έπιγραφήν Κνωσού ύποθέτων δτι εις έποχήν προ-
γενεστέραν της Μ. Επιγραφής ήτο έν χρήσει
ουχί τό ΑίγινητικΌν σύστημα του στατήρος, άλλ'
άλλο έχον βάσιν τήν δραχαήν. Ή λ υσις του απο-
ρήματος άφίεται εις τους ειδικούς νομισματικούς.
.Εν πράγμα μόνον σημειώ, δτι, ώς θά λεχθή και
κατωτέρω εις τάς παρατηρήσεις τών γλωσσικών
και παλαιογραφικών στοιχείων της έπιγραφής, ή
έπιγραφή αύτη φαίνεται παλαιοτέρα της Μεγ.
Έπιγραφής.
Από γλωτσικής άπόψεως ή έπιγραφή Κουνά-
βων παρουσιάζει πολλά τά άξιοσημείωτα, διότι
και λέξεις το πρώτον νυν εύρισκομένας εχει, και
τύπους λέξεων ουχί καθαρώς δωρικούς. ΣημειοΟ-
μεν κατωτέρω τά σημαντικώτερα τών γλωσσικών
τούτων φαινομένων κατά στίχον, ώς και τάς γε-
νομένας ούχι άσφαλεις πάντοτε ήμετέρας συμ-
πληρώσεις.
Στίχ.' 1. Σημειουμεν τον μέλλοντα ρωώσει (ή
ύποτακτ. ρωώσ/)), ή ρις ρωώσει=άνοίςει, ρυή.
Είνε γνωστόν το όμηρικον ρώομαι έπϊ της ση-
μασίας του κινούμαι σφοδρώς και ταχέως, πρΌς
ήν συγγενής είναι ή της ήμετέρας έπιγραφής
σημασία.
Δις άπαντα εις τον αύτόν στίχον ό τύπος κή
άντι τοΟ και Είναι τύπος προδωρικός της με-
σαίας Ελληνικής (Θεσσαλίας, Αρκαδίας, "Αργούς,
Βοιωτίας, Κύπρου), δπως άντι τοΟ υποθετικού" αί
εύρηται κατωτέρω το ή (και έν τή Μ. Έπιγραφή),
και τΌ κατωτέρω πηΐσκος άντι παίσκος.
στ. 2 Έλτννιονοι. Ή έναλλαγή της διφθόγγου
εν εις ον εύρηται και κατά τήν άρχαϊκήν και τήν
μετά ταΟτα έποχην έν Κρήτη, ώς μας διδάσκει
και ή γλώσσα τοΰ Ησυχίου «ψονδία, ψευδή, Κρή-
τες», και παραδείγματα έξ άλλων κρητικών έπι-
γραφών π.χ. έξ άρχαϊκών έπιγραφών 'ΑξοΟ ίαροϋσι,
τιτονψέσ'&ω, ούεργέτανς, λοψκόν (=λευκόν). Και
ταύτα μεν άμφιβάλλονται ύπ' άλλων, άλλ' εις
νεωτέρας Κρητ. έπιγραφάς ευρίσκεται συχνότερον
και βέβαιον τό φαινόμενον π. χ. ττονσας (=πεύσας),
στρατουόμενοι, έλονΰερον, Κλουμενίδας κλπ. 1
στ. 4 άνατον ήμεν. Το άνατος εύρηται ά/.ριβώς
εις τήν σημασίαν, ήν εχει το τόσον συχνόν εις τήν
Μ. Έπιγραφήν άπατος (άπατον ήμεν) ήτοι ό μή
υποκείμενος εις άτην, άζήμιος. Τό έπίρρημα ανά-
τως (άνάτως συλήν) εύρηται εις συνθήκην μεταξύ
Οίανθείας και Χαλείου έπι χαλκού έλάσματος. 3
στ. 5 πηΐσκος. Ή παραδοξοτέρα τών λέξεων
τής έπιγραφής ευρισκομένη δις κατ' αίτιατικήν
εις στ. 5 και 7. Είναι ύποκοριστικον του πήϊς, πής
(=πάϊς) και δηλοΐ τόν νεανίσκον. Ό τύπος πης
εύρηται εις τήν Αίολικήν και Βοιωτικήν διάλεκτον
π. χ. εις άπόσπασμα Κορίννης^
τήν. δ' ΐαν Μή[ας] αγαθός
πής Έρμάς.
στ. 6. Ή συμπλήρωσις ήν άγέλαι έχει άρκετήν
πιθανότητα.
στ. 6. ονμ[β]ολήτραι. Τής λέξεως μόνον τό β
είναι ήφανισμένον έκ φθοράς τοΟ λίθου, άλλά πι-
στεύω ό'τι ούοέν άλλο γράμμα δύναται νά τεθή.
Τί δμως είναι ή πρωτοφανής λέξις συμβολήιρα;
Πιστεύω δτι θά είναι το μέρος ένθα προς γύμνασιν
συμβάλλουσιν άλλήλοις οί νέοι τής άγίλας, οί
α^ίΑάστοί, ώ; έλέγοντο' θά ήτο είδος παλαίστρας
1 Πρβλ. ΒΓ3ΐΐ8β, ΕδυίΙβΙΐΓβ άβΓ ΙίΓβΙ. Όι&ΐβΐίίβ, Ηδΐΐβ
1909 σελ. 15-17 και ΚίβοΙίθΓδ ϋίβ Ι,οο&ΐβη νβΓ8θ1ιΐβάβη -
Ιιβΐίβη ϊιη ϋί&ΙβΚίβ ΚτβΙαβ, Μ&γοιιγ£ 1908 σ. 20, και Α.
Τΐιυηιο, Η&ηάουοίι άβΓ §πβο1ι. ϋίδίβΐίΐβ, σελ. 181.
2 ΚοοβΓί8, ΙηίΓοάυοίΐοη Ιο Ογ. Ερί§Γβρ1ιγ, σελ. 238-239.
3 ΕΓΠδί Όίβΐιΐ, βαρρίθΐηβηίιιιη Ινποιιπι Βοηη, 1910
σελ. 19 και 22 και I. Μ. Εάπιοηάδ, ιΐιβ Νβ\ν ΓΓ&^πιβηΙβ οί
ΑΙοαβιΐδ, 8αρρ1ιο &ηά Οοπηηβ, ΟβιηοΓίάββ 1909 και Με-
νάρδου, Ιστορία 'Κλλην. λογοτε/νία;, 'Αθηναι 1916 σελ. Πβσημ.Ι.
Ξανΰουδίδης Κρητικοί έπιγραφαί. 79
Δια το περιεχόμενον της έπΐγραφης γενικώς
παρατηροΟμεν πόσον πρέπει νά ύποθέσωμεν διε-
ξοδ ικήν την νομοθεσίαν της πόλεως, άφ' ο'ϋ δια
τάς μικράς και άσημάντους αίκίας τάς ζημιουμέ-
νας δια ποινής πέντε δραχμών έλαμβάνετο τόσον
λεπτολόγος πρόνοια. "Αν ό νομοθέτης, ώς είναι
φυσικόν, προύνόει άναλόγο>ς δια τα λοιπά άπειρα
κεφάλαια τοΟ. ποινικοΟ και πολιτικού δίκαιου, ή
νομοθεσία της πόλεως θα ήτο κολοσσιαία δια τό-
σον μεμακρυσμένην έποχήν, και κατ άκολουθίαν
και ή σημασία της πόλεως ούχι μικρά κατά την
έποχήν αύτήν.
Άξιον σημειώσεως έν τη έπιγραφή ταύτη είναι
καϊ τούτο, δτι νομισματική μονάς είνε ή δραχμή
(δαρκνά), και ουχί οί στατηρες, δπως εις τήν Μ.
Έπιγραφήν της Γόρτυνος κλπ. Ό καθ. Οοΐϊΐρα-
νβίύ (ε. ά. σ. 365) έςηγεΐ ό'μοιον φαινόμενον εις
έπιγραφήν Κνωσού ύποθέτων δτι εις έποχήν προ-
γενεστέραν της Μ. Επιγραφής ήτο έν χρήσει
ουχί τό ΑίγινητικΌν σύστημα του στατήρος, άλλ'
άλλο έχον βάσιν τήν δραχαήν. Ή λ υσις του απο-
ρήματος άφίεται εις τους ειδικούς νομισματικούς.
.Εν πράγμα μόνον σημειώ, δτι, ώς θά λεχθή και
κατωτέρω εις τάς παρατηρήσεις τών γλωσσικών
και παλαιογραφικών στοιχείων της έπιγραφής, ή
έπιγραφή αύτη φαίνεται παλαιοτέρα της Μεγ.
Έπιγραφής.
Από γλωτσικής άπόψεως ή έπιγραφή Κουνά-
βων παρουσιάζει πολλά τά άξιοσημείωτα, διότι
και λέξεις το πρώτον νυν εύρισκομένας εχει, και
τύπους λέξεων ουχί καθαρώς δωρικούς. ΣημειοΟ-
μεν κατωτέρω τά σημαντικώτερα τών γλωσσικών
τούτων φαινομένων κατά στίχον, ώς και τάς γε-
νομένας ούχι άσφαλεις πάντοτε ήμετέρας συμ-
πληρώσεις.
Στίχ.' 1. Σημειουμεν τον μέλλοντα ρωώσει (ή
ύποτακτ. ρωώσ/)), ή ρις ρωώσει=άνοίςει, ρυή.
Είνε γνωστόν το όμηρικον ρώομαι έπϊ της ση-
μασίας του κινούμαι σφοδρώς και ταχέως, πρΌς
ήν συγγενής είναι ή της ήμετέρας έπιγραφής
σημασία.
Δις άπαντα εις τον αύτόν στίχον ό τύπος κή
άντι τοΟ και Είναι τύπος προδωρικός της με-
σαίας Ελληνικής (Θεσσαλίας, Αρκαδίας, "Αργούς,
Βοιωτίας, Κύπρου), δπως άντι τοΟ υποθετικού" αί
εύρηται κατωτέρω το ή (και έν τή Μ. Έπιγραφή),
και τΌ κατωτέρω πηΐσκος άντι παίσκος.
στ. 2 Έλτννιονοι. Ή έναλλαγή της διφθόγγου
εν εις ον εύρηται και κατά τήν άρχαϊκήν και τήν
μετά ταΟτα έποχην έν Κρήτη, ώς μας διδάσκει
και ή γλώσσα τοΰ Ησυχίου «ψονδία, ψευδή, Κρή-
τες», και παραδείγματα έξ άλλων κρητικών έπι-
γραφών π.χ. έξ άρχαϊκών έπιγραφών 'ΑξοΟ ίαροϋσι,
τιτονψέσ'&ω, ούεργέτανς, λοψκόν (=λευκόν). Και
ταύτα μεν άμφιβάλλονται ύπ' άλλων, άλλ' εις
νεωτέρας Κρητ. έπιγραφάς ευρίσκεται συχνότερον
και βέβαιον τό φαινόμενον π. χ. ττονσας (=πεύσας),
στρατουόμενοι, έλονΰερον, Κλουμενίδας κλπ. 1
στ. 4 άνατον ήμεν. Το άνατος εύρηται ά/.ριβώς
εις τήν σημασίαν, ήν εχει το τόσον συχνόν εις τήν
Μ. Έπιγραφήν άπατος (άπατον ήμεν) ήτοι ό μή
υποκείμενος εις άτην, άζήμιος. Τό έπίρρημα ανά-
τως (άνάτως συλήν) εύρηται εις συνθήκην μεταξύ
Οίανθείας και Χαλείου έπι χαλκού έλάσματος. 3
στ. 5 πηΐσκος. Ή παραδοξοτέρα τών λέξεων
τής έπιγραφής ευρισκομένη δις κατ' αίτιατικήν
εις στ. 5 και 7. Είναι ύποκοριστικον του πήϊς, πής
(=πάϊς) και δηλοΐ τόν νεανίσκον. Ό τύπος πης
εύρηται εις τήν Αίολικήν και Βοιωτικήν διάλεκτον
π. χ. εις άπόσπασμα Κορίννης^
τήν. δ' ΐαν Μή[ας] αγαθός
πής Έρμάς.
στ. 6. Ή συμπλήρωσις ήν άγέλαι έχει άρκετήν
πιθανότητα.
στ. 6. ονμ[β]ολήτραι. Τής λέξεως μόνον τό β
είναι ήφανισμένον έκ φθοράς τοΟ λίθου, άλλά πι-
στεύω ό'τι ούοέν άλλο γράμμα δύναται νά τεθή.
Τί δμως είναι ή πρωτοφανής λέξις συμβολήιρα;
Πιστεύω δτι θά είναι το μέρος ένθα προς γύμνασιν
συμβάλλουσιν άλλήλοις οί νέοι τής άγίλας, οί
α^ίΑάστοί, ώ; έλέγοντο' θά ήτο είδος παλαίστρας
1 Πρβλ. ΒΓ3ΐΐ8β, ΕδυίΙβΙΐΓβ άβΓ ΙίΓβΙ. Όι&ΐβΐίίβ, Ηδΐΐβ
1909 σελ. 15-17 και ΚίβοΙίθΓδ ϋίβ Ι,οο&ΐβη νβΓ8θ1ιΐβάβη -
Ιιβΐίβη ϊιη ϋί&ΙβΚίβ ΚτβΙαβ, Μ&γοιιγ£ 1908 σ. 20, και Α.
Τΐιυηιο, Η&ηάουοίι άβΓ §πβο1ι. ϋίδίβΐίΐβ, σελ. 181.
2 ΚοοβΓί8, ΙηίΓοάυοίΐοη Ιο Ογ. Ερί§Γβρ1ιγ, σελ. 238-239.
3 ΕΓΠδί Όίβΐιΐ, βαρρίθΐηβηίιιιη Ινποιιπι Βοηη, 1910
σελ. 19 και 22 και I. Μ. Εάπιοηάδ, ιΐιβ Νβ\ν ΓΓ&^πιβηΙβ οί
ΑΙοαβιΐδ, 8αρρ1ιο &ηά Οοπηηβ, ΟβιηοΓίάββ 1909 και Με-
νάρδου, Ιστορία 'Κλλην. λογοτε/νία;, 'Αθηναι 1916 σελ. Πβσημ.Ι.