Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (2.1983)

EMBU3MATYCZNE SOBIESCIANA GOTFRYDA PESCHWITZA

13

niejszej i najnowszej prawie całkowicie pomijany, intelektualista, któ-
rego wkład w dziedzinę emblematyki jest znaczny. Gotfryd Peschwitz
pochodził z patrycjatu gdańskiego. Był synem bogatego kupca i prze-
wodniczącego rady kościoła Mariackiego. Po ukończeniu Gimnazjum
Gdańskiego uzupełniał swe studia za granicą. W 1650 r. studiował prawo
na uniwersytecie we Franeker w niderlandzkiej Fryzji. Następnie — jak
to było wówczas w zwyczaju — odbywał podróże do Francji, Anglii
i Włoch. W 1658 r. powrócił do Gdańska i tu został sekretarzem miej-
skim. Pełniąc tę funkcję rezydował w 1663 r. w Warszawie, gdzie spę-
dził trzy lata. W latach następnych uzyskiwał w - Gdańsku kolejne wy-
sokie stanowiska miejskie, do godności burmistrza włącznie.
Sprawowanie odpowiedzialnych urzędów administracyjnych nie prze-
szkadzało mu w paraniu się piórem i amatorsko traktowanym malar-
stwem. Miał ambicje poetyckie i oprócz sonetów pisanych w młodości,
po francusku, włosku i łacinie, wydał w języku niemieckim obszerny
podręcznik poetyki (Jena 1663 r.) 4. Najbardziej jednak charakterystycz-
ne dla jego dorobku literackiego, przeładowanego erudycją i moralizo-
waniem, o przeciętnej raczej wartości artystycznej, pozostają drobne
utwory okolicznościowe, w tym ilustrowane polonica, znajdujące się
w rękopisach5. Pisma te zgromadzone w teczce autorskiej noszącej ty-
tuł: Godefr. de Peschvitz Inscriptiones, Elogia et Varia 1668 (1686) z do-

4 Jüngst erbauten hochdeutschen Parnass... etc., Jena 1863.
5 PSB, t. XXV/4, z. 107, s. 651 - 652 Peschwitz Gottfried (biogram E. I.wanoyko)
Rodzina Peschwitzów należała do czołówki patrycjatu gdańskiego i była związania
z dwoirem królewskim. Jeden z Jej członków był uiszlachtoony przez cesarza Fer-
dynanda I. Dziad Gotfryda, Maurycy, piszący się Batzewitz, był sekretarzem kró-
lewskim i jest znany jako autor wiersza o klęsce Polaków pod Wisłoujściem
w 1577 B. Autograf tego wiersza pt. „Kurtze Beschreibung und Anfang des Danzi-
ger Kriges mit Stephano Batori...” znajduje siię w Bibliotece Gdańskiej PAN,
Ms. 97.1; Tamże zachowana relacja o konflikcie Maurycego Petzerwitza z Janem
Bonieckim, Streit mit Joh. Bonieczki, Mis. 971 (521); Najwcześniejsze diane biogra-
ficzne dotyczące Gotfryda Pesehwiitza zawiera panegiryczne kazanie pogrzebowe
M. Han.scMusa, wydane drukiem w Gdańsku w H697 r. (Biblioteka Gdańska PAN
10e 100); iG. Löschin, Bürgermeister, Ratsherrn und Schöppen des Danziger
Freistaates ... etc., Danzig 1.368, s. 43; O. Günther, Katalog der Handschriften
der Danziger Stadtbibliothek, Danzig 1903, Ms. '2442; w skąpym zakresie informuje
o nim B. Pompecki, Literaturgeschichte der Provinz Westpreussen, Danzig 1.915,
s. 57; D. Kaschke, Danziger Dichterkreis des 17. Jahrhunderts. Diss. Berlin
1923; K. Reychman, Exlibrisy gdańskie, Warszawa 1928, s. 54- 56; H. Kin-
dermann., Danziger Barockdichtung, Leipzig 1939, passim; Ch. Kirollmann,
Altpreussische Biographie, Bd. II 3 Lieferung, Königsberg 1944, s. 456; K. E s-
t reicher, Bibliografia Polska, f. 24, s. 198 (bibliografia niepełna); E. I wan o y-
ko, Zaginione gobeliny z Dworu Artusa w Gdańsku w interpretacji Gotfryda
Peschwitza z 1686 r. (Gdańskie Studia Muzealne — w druku); rytowany portret
Peschwitza wymienia F. Schwarz, Danzig im Bilde.... Danzig 1913, s. 194.