DOI Heft:
Przekłady
DOI Artikel:Didi-Huberman, Georges; Loba, Mirosław [Übers.]: Obraz jako rozdarcie i śmierć wcielonego Boga
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28185#0280
278
GEORGES DIDI-HUBERMAN
uczestniczyc, a takze, ze cienie zostaly uzyskane za pomocg pyiu carbon-
cino, czyli wpgla. Taki sposôb - oznaczajgcy odejscie od tradycyjnej
techniki malarskiej - przywoluje z pewnoscig pobozne przepisy, ktôre
musialy kierowac wykonywaniem licznych, sredniowiecznych lub nowo-
czesnych „swiptych caiunôw”128. Chodziio wlasnie o odwrôcenie sip od te-
chnik mimetycznych i „artystycznych”, aby przeniesc gest nasladowania
do poboznego rejestru procesu, kontaktu, achiropoïesis: w sumie chodziio
o wykonanie - „ufikcyjnienie” i pewnym sensie o falsyfikacjp - prawdzi-
wego „obrazu nie uczynionego rpkg ludzkg”. Ugo da Carpi mniemal, ze
czyni dobrze, w religijnym znaczeniu poboznego uczynku, odwracajgc sip
od estetycznej ideologii swego czasu i techniki jego parôw - krôtko mô-
wigc, odrzucil rpkp jako „inwencjp”, czyli disegno. Zauwazmy tez, ze jego
ranga rytownika, co sam podkresla w inskrypcji na obrazie, zawiodia go
do jego dziwnego wyboru malarskiego. Watykanska Weronika stanowi je-
dyny, znany obraz na plôtnie - na chuscie chcialoby sip powiedziec - tego
artysty. Vasari w Zywocie Marcantonia Raimondiego podaje, ze Ugo da
Carpi wymyélil technikp rytowniczg, polegajgcg na zastosowaniu wielu
desek do tego samego obrazu - na przykiad jedna deska, na ktôrej zosta-
ly wyryte tylko cienie, druga zawierajgca tylko pôlcienie i trzecia jasne
tony - prowadziio to do efektu rozwarstwienia, „rozcipcia na kawalki”, w
pewnym sensie obrazowania wedlug parametrôw formalnych, swietlnych
lub kompozycyjnych: przedstawiajgcy i „czytelny” obraz ujawnial sip tym
sposobem dopiero na samym koncu129.
Wskazôwka Vasariego dotyczgca dziaialnosci Ugo da Carpi jako ry-
townika nie mialaby wielkiego znaczenia, gdyby nie byia uzupelniona
wymowng relacjg - wymowng, gdyz wiele môwigcg o tworzgcej sip histo-
rii sztuki - dotyczgcg obrazu, ktôry nas zajmuje:
Powiedzielismy, ze Ugo byl takze malarzem: nie bpdp ukrywal, ze obecnie nama-
lowal olejem, nie uzywaj^c p^dzli, ale uzywajgc palcôw oraz dziwnych, swego po-
128 Zaznaczmy zwlaszcza caluny z Lierre w Belgii, z Besanon, z hiszpanskiego mona-
styru Santo Domingo de Silos (w poblizu Burgos), z Cadouin lub Enxobregas w Portugalii,
etc. Nalezy sobie przypomniec, ze pierwsze polemiki skierowane przeciw fotografïczno-cu-
downemu „odkryciu” swiçtego Calunu Turynskiego w 1898 r. pochodzily z francuskich sro-
dowisk bollandystycznych i archeologicznych. Por. U. Chevalier, Etude critique sur l’ori-
gine du saint Suaire de Lirey-Chambéry-Turin, Picard, Paris 1900 oraz F. de Mély, Le
saint Suaire de Turin est-il authentique'?, Poussielgue Paris, s.d. [1902], ktory dokonal spi-
su co najmniej jeszcze czterdziestu dwôch caiunôw poza Calunem Turynskim. W wiçkszo-
sci tych czterdziestu dwôch potwierdzonych przypadkôw, techniczny problem polegal na
unikaniu uzycia pçdzla, a zatem na stworzeniu barwnika wedlug trybu wskaznikowego
(szablon, znamiç, odbicie, odcisk) przeznaczonego do uwiarygodnienia kontaktu podkladu -
calunu - z cialem Chrystusa.
129 Por. G. Vasari, Le vite, V, s. 420-421. Wiadomo, ze to nie Ugo da Carpi byl wyna-
lazc^ jednobarwnej ryciny, jak to utrzymuje Vasari w tym fragmencie, ale artysci nordyccy
(Cranach, H. Baldung Grien, etc.).
GEORGES DIDI-HUBERMAN
uczestniczyc, a takze, ze cienie zostaly uzyskane za pomocg pyiu carbon-
cino, czyli wpgla. Taki sposôb - oznaczajgcy odejscie od tradycyjnej
techniki malarskiej - przywoluje z pewnoscig pobozne przepisy, ktôre
musialy kierowac wykonywaniem licznych, sredniowiecznych lub nowo-
czesnych „swiptych caiunôw”128. Chodziio wlasnie o odwrôcenie sip od te-
chnik mimetycznych i „artystycznych”, aby przeniesc gest nasladowania
do poboznego rejestru procesu, kontaktu, achiropoïesis: w sumie chodziio
o wykonanie - „ufikcyjnienie” i pewnym sensie o falsyfikacjp - prawdzi-
wego „obrazu nie uczynionego rpkg ludzkg”. Ugo da Carpi mniemal, ze
czyni dobrze, w religijnym znaczeniu poboznego uczynku, odwracajgc sip
od estetycznej ideologii swego czasu i techniki jego parôw - krôtko mô-
wigc, odrzucil rpkp jako „inwencjp”, czyli disegno. Zauwazmy tez, ze jego
ranga rytownika, co sam podkresla w inskrypcji na obrazie, zawiodia go
do jego dziwnego wyboru malarskiego. Watykanska Weronika stanowi je-
dyny, znany obraz na plôtnie - na chuscie chcialoby sip powiedziec - tego
artysty. Vasari w Zywocie Marcantonia Raimondiego podaje, ze Ugo da
Carpi wymyélil technikp rytowniczg, polegajgcg na zastosowaniu wielu
desek do tego samego obrazu - na przykiad jedna deska, na ktôrej zosta-
ly wyryte tylko cienie, druga zawierajgca tylko pôlcienie i trzecia jasne
tony - prowadziio to do efektu rozwarstwienia, „rozcipcia na kawalki”, w
pewnym sensie obrazowania wedlug parametrôw formalnych, swietlnych
lub kompozycyjnych: przedstawiajgcy i „czytelny” obraz ujawnial sip tym
sposobem dopiero na samym koncu129.
Wskazôwka Vasariego dotyczgca dziaialnosci Ugo da Carpi jako ry-
townika nie mialaby wielkiego znaczenia, gdyby nie byia uzupelniona
wymowng relacjg - wymowng, gdyz wiele môwigcg o tworzgcej sip histo-
rii sztuki - dotyczgcg obrazu, ktôry nas zajmuje:
Powiedzielismy, ze Ugo byl takze malarzem: nie bpdp ukrywal, ze obecnie nama-
lowal olejem, nie uzywaj^c p^dzli, ale uzywajgc palcôw oraz dziwnych, swego po-
128 Zaznaczmy zwlaszcza caluny z Lierre w Belgii, z Besanon, z hiszpanskiego mona-
styru Santo Domingo de Silos (w poblizu Burgos), z Cadouin lub Enxobregas w Portugalii,
etc. Nalezy sobie przypomniec, ze pierwsze polemiki skierowane przeciw fotografïczno-cu-
downemu „odkryciu” swiçtego Calunu Turynskiego w 1898 r. pochodzily z francuskich sro-
dowisk bollandystycznych i archeologicznych. Por. U. Chevalier, Etude critique sur l’ori-
gine du saint Suaire de Lirey-Chambéry-Turin, Picard, Paris 1900 oraz F. de Mély, Le
saint Suaire de Turin est-il authentique'?, Poussielgue Paris, s.d. [1902], ktory dokonal spi-
su co najmniej jeszcze czterdziestu dwôch caiunôw poza Calunem Turynskim. W wiçkszo-
sci tych czterdziestu dwôch potwierdzonych przypadkôw, techniczny problem polegal na
unikaniu uzycia pçdzla, a zatem na stworzeniu barwnika wedlug trybu wskaznikowego
(szablon, znamiç, odbicie, odcisk) przeznaczonego do uwiarygodnienia kontaktu podkladu -
calunu - z cialem Chrystusa.
129 Por. G. Vasari, Le vite, V, s. 420-421. Wiadomo, ze to nie Ugo da Carpi byl wyna-
lazc^ jednobarwnej ryciny, jak to utrzymuje Vasari w tym fragmencie, ale artysci nordyccy
(Cranach, H. Baldung Grien, etc.).