Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (12.2001)

148

MARTA SMOLIŃSKA-BYCZUK

nowi Batoremu pod Pskowem. Natomiast akt młodzieńca z pierwszego
planu odwołuje się do postaci czytającego księgę z sygnaturą Matejki, wi-
docznego w kompozycji Dzieje cywilizacji w Polsce. Wpływ Uniwersytetu
na kraj w wieku XV. Nowe prądy. Husytyzm i Humanizm (1888 r.), usy-
tuowanego dokładnie w tym samym miejscu pola obrazowego, jednakowo


13. Jan Matejko, Wpływ Uniwersytetu na kraj w wieku XV. Nowe prądy. Husytyzm. Huma-
nizm, 1888, Zamek Królewski w Warszawie; repr. za: M. Wrede, E. Suchodolska, Jana
Matejki „Dzieje cywilizacji w Polsce”, Warszawa 1998, il. IX

prawie całkowicie zamykającego jedyną potencjalną drogę wejścia w ob-
ręb przedstawienia i w relacjach płaszczyznowych łączącego głównych bo-
haterów wydarzenia. Kulisy boczne dla obu młodzieńców tworzą grupy
postaci, zamkniętych zarysem trójkątów i anektujących pierwszy plan
kompozycji. Okrągły kształt tarczy, czytelny u Mehoffera z lewej strony,
koresponduje z konturem globusa, ukazanego w dziele mistrza ze strony
przeciwnej, potwierdzając wizualne powinowactwo i zależność pomysłu
ucznia od rozwiązania nauczyciela. Zapożyczenie to wyjaśnia te aspekty
struktury płótna Leon I przed Attylą, wodzem Hunów, których nie tłuma-
czy odniesienie do Unii lubelskiej i wskazuje na pochodzenie koncepcji
rozstrzygnięcia pierwszego planu.
Również geometryzacja grup postaci lub poszczególnych sylwetek wy-
kazuje Matejkowską proweniencję i przypomina predylekcję mistrza do
obrysowywania osób konturem prostokąta lub trójkąta, sprowadzanie ich