KRYTYKA OBRAZU

171


5. Dimitrije Baśicević Mangelos, Tabula rasa..., 1953; repr. wg: B. Stipancić, op. cit.

„zero”, zwrotem w stronę racjonalności i miary. Na czarnej powierzchni
pojawia się słowo „Pitagoras” rozumiane jako deklaracja racjonalizacji,
ujęcia świata w racjonalne ramy.
Z tych doświadczeń artystycznych rodzi się projekt Tabula rasa, klu-
czowy dla twórczości Mangelosa, prowokujący do dyskusji o interesującej
nas tu problematyce krytyki obrazu. Jest to czarna, jakby szkolna tab-
liczka (jak twierdzi artysta: „prawdopodobnie znaleziona na strychu”),
która - jak każda tablica, zwłaszcza szkolna - musi zostać zapisana, „nie
może przecież pozostać czysta na wieki”21. W 1953 roku z tych ekspery-
mentów powstaje książka, gdzie na czarnych stronach naniesiony zostaje
napis „tabula rasa” (ił. 5).
W pracy Tabula rasa niewątpliwe pojawia się napięcie między tym, co
jest i tym co głosi napis, antyteza, sprzeczność, gdyż napisanie słów „ta-
bula rasa” przeczy rzeczywistości - tablica bowiem nie jest już „czysta”.
To napięcie stanie się kluczem do zrozumienia postawy artystycznej

21

Ibidem, s. 57.