DOI Heft:
Rozprawy
DOI Artikel:Leszkowicz, Paweł: Libidalne alegorie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28180#0250
248
PAWEŁ LESZKOWICZ
jemności. Popęd seksualny jest szczególnym przedmiotem wyparcia do
nieświadomości; stąd jej seksualny charakter, a kieruje nim energia libi-
do. Libido jest jednocześnie dynamicznym przejawem popędu seksualne-
go w życiu psychicznym, psychicznym początkiem somatycznych pobu-
dzeń seksualnych12. Kolejne elementy teorii libido wyjaśniają, w jakim
sensie Chadwick mogła mówić o libidalnym materializmie i zbiorniku
czekolady „Cacao” jako o ekwiwalencie libido. Freud określał Ja „wielkim
zbiornikiem libido”. Libido - energia popędowa czerpie swe źródła z róż-
nych stref erogennych, Ja jako cała osoba magazynuje energię libidalną,
której jest pierwszym obiektem, a sam zbiornik funkcjonuje potem w sto-
sunku do obiektów zewnętrznych jako źródło, z którego płyną i wytrysku -
ją wszelkie obsadzenia13. W związku z obsadzeniami libido istotne jest
pojęcie „lepkość (kleistość) libido” stosowane przez Freuda na określenie
zmiennej właściwości, która powoduje, że jest ono mniej lub bardziej
zdolne do utrwalenie na obiekcie lub na fazie. Libido porównane zatem
zostaje do przepływającej i ruchomej, mniej lub bardziej kleistej, czy
przyczepnej cieczy14. Cieczy, której płynna i ciepła czekolada może być
adekwatnym materialnym odpowiednikiem.
Libidalny materializm „Cacao” związany z naturą użytej substancji
otwiera jeden poziom znaczenia spleciony nieodłącznie z innym, który łą-
czy się z aktem percepcji, widzeniem (i nie tylko). „Cacao” wymaga spoj-
rzenia rozpuszczonego, zdecentralizowanego przez zmysły, które inten-
sywnie aktywizuje oraz zmienia ich konwencjonalną hierarchię. Dzieło to
stanowi kulminację eksperymentów Chadwick z synestezją, w celu pod-
ważenia dominacji zmysłu wzroku i wprowadzenia w pole wizualne suge-
stii poruszających pozostałe zmysły15. Fontanna czekolady działa inten-
sywnie jedynie częściowo na poziomie wizualności, emanując również
odurzającym zapachem, wydzielając przesłodzony smak i bulgoczący
dźwięk, podrażniając dotyk swą kleistością. Odbiorca zostaje postawiony
w obliczu fontanny zmysłów, które przesączają obraz i spojrzenie, pobu-
dzając pięć zmysłowych receptorów. Smak, zapach, a szczególnie dotyk
są o wiele bardziej cielesne niż wzrok, zapośredniczone przez ciało, przy-
wołując preedypalną pełnię związku z matczynym ciałem, pierwotne
12 J. Laplanche, J. B. Pontalis, Słownik psychoanalizy, Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa, 1996, s. 128-129.
13 Ibidem, s. 131.
14 Ibidem, s. 126.
15 Te eksperymenty Chadwick, a także ich interpretacja w niniejszym tekście, inspiro-
wane były książką M. Jaya, Downcast Eye. The Denigration ofVision in Twentieth-Centu-
ry French Thought, 1993, analizującą w perspektywie historycznej stopniowe podważanie
dominacji zmysłu wzroku w zachodniej filozofii, sztuce i kulturze oraz wyłanianie się róż-
norodnych systemów wizualnych.
PAWEŁ LESZKOWICZ
jemności. Popęd seksualny jest szczególnym przedmiotem wyparcia do
nieświadomości; stąd jej seksualny charakter, a kieruje nim energia libi-
do. Libido jest jednocześnie dynamicznym przejawem popędu seksualne-
go w życiu psychicznym, psychicznym początkiem somatycznych pobu-
dzeń seksualnych12. Kolejne elementy teorii libido wyjaśniają, w jakim
sensie Chadwick mogła mówić o libidalnym materializmie i zbiorniku
czekolady „Cacao” jako o ekwiwalencie libido. Freud określał Ja „wielkim
zbiornikiem libido”. Libido - energia popędowa czerpie swe źródła z róż-
nych stref erogennych, Ja jako cała osoba magazynuje energię libidalną,
której jest pierwszym obiektem, a sam zbiornik funkcjonuje potem w sto-
sunku do obiektów zewnętrznych jako źródło, z którego płyną i wytrysku -
ją wszelkie obsadzenia13. W związku z obsadzeniami libido istotne jest
pojęcie „lepkość (kleistość) libido” stosowane przez Freuda na określenie
zmiennej właściwości, która powoduje, że jest ono mniej lub bardziej
zdolne do utrwalenie na obiekcie lub na fazie. Libido porównane zatem
zostaje do przepływającej i ruchomej, mniej lub bardziej kleistej, czy
przyczepnej cieczy14. Cieczy, której płynna i ciepła czekolada może być
adekwatnym materialnym odpowiednikiem.
Libidalny materializm „Cacao” związany z naturą użytej substancji
otwiera jeden poziom znaczenia spleciony nieodłącznie z innym, który łą-
czy się z aktem percepcji, widzeniem (i nie tylko). „Cacao” wymaga spoj-
rzenia rozpuszczonego, zdecentralizowanego przez zmysły, które inten-
sywnie aktywizuje oraz zmienia ich konwencjonalną hierarchię. Dzieło to
stanowi kulminację eksperymentów Chadwick z synestezją, w celu pod-
ważenia dominacji zmysłu wzroku i wprowadzenia w pole wizualne suge-
stii poruszających pozostałe zmysły15. Fontanna czekolady działa inten-
sywnie jedynie częściowo na poziomie wizualności, emanując również
odurzającym zapachem, wydzielając przesłodzony smak i bulgoczący
dźwięk, podrażniając dotyk swą kleistością. Odbiorca zostaje postawiony
w obliczu fontanny zmysłów, które przesączają obraz i spojrzenie, pobu-
dzając pięć zmysłowych receptorów. Smak, zapach, a szczególnie dotyk
są o wiele bardziej cielesne niż wzrok, zapośredniczone przez ciało, przy-
wołując preedypalną pełnię związku z matczynym ciałem, pierwotne
12 J. Laplanche, J. B. Pontalis, Słownik psychoanalizy, Wydawnictwo Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa, 1996, s. 128-129.
13 Ibidem, s. 131.
14 Ibidem, s. 126.
15 Te eksperymenty Chadwick, a także ich interpretacja w niniejszym tekście, inspiro-
wane były książką M. Jaya, Downcast Eye. The Denigration ofVision in Twentieth-Centu-
ry French Thought, 1993, analizującą w perspektywie historycznej stopniowe podważanie
dominacji zmysłu wzroku w zachodniej filozofii, sztuce i kulturze oraz wyłanianie się róż-
norodnych systemów wizualnych.