Instytut Historii Sztuki <Posen> [Hrsg.]: Artium Quaestiones (12.2001)

264

PAWEŁ LESZKOWICZ

gwałtowność popędów i podważają falliczny porządek płci oraz „spojone-
go” edypalnego ciała. Z drugiej strony, działają tu odwrotne techniki re-
paracji, naprawiające działanie agresji: zszywanie, łączenie, zlewanie,
opakowywanie, polerowanie; kumulowanie obiektów w układy, instala-
cje, struktury, rzeźby inscenizujące fantazmatyczne przestrzenie obie-
któw częściowych. Ponadto przesycanie dzieł haptycznością narusza sta-
bilność obrazu-spojrzenia, umożliwiając zejście w nieświadomość ku
pierwotnej popędowej somatyczności50.
Poprzez ekwiwalenty zwierzęcych cielesnych materii „Glossolalia”
aktywizuje procesy związane z obiektami częściowymi, które odgrywają
rytmicznie multiplikowane futra i języki. Wrażenie cyrkułacyjnego ruchu
całego układu fontanny, dotykowa pokusa futer i „liżąca piramida” języ-
ków ewokują cielesne popędy. Krytyka odczytywała w tej pracy eksplozję
pieszczoty i erotyzmu oralnego, cielesnych przyjemności, poprzez które
rzeźba nawiązywała z widzem fizyczny - a nie wizualny - kontakt51. Jed-
nocześnie podszycie całości śmiercią i destrukcją, wynikającymi z pocho-
dzenia użytych zwierzęcych (martwych) substancji, zespala seksualność
z agresją, czyniąc z pracy niepokojącą i problematyczną wypowiedź, która
pochodzi z obszaru infantylnych i dlatego zarazem przyjemnych, jak
i makabrycznych fantazji wydobywających się z ciała. Załamanie płciowej
różnicy w tym wielkim hermafrodytycznym ornamencie - splatającym
waginalne i falliczne kształty poszczególnych części - podlega logice obiek-
tów-popędów sięgającej do głębin płciowo niezróżnicowanej seksualności.
Wieża języków parodiuje falliczny fetysz, znak seksualnej różnicy, prze-
kształcając go w uporządkowaną kumulację decentrujących obiektów czę-
ściowych, w grona penisków52. Sam religijny tytuł dzieła „Glossolalia”
zmusza w fonetyce do intensywnego operowania językiem w ruchu symu-
lującym wygięte liżące języczki rzeźby, skierowując do wnętrza ciała od-
biorcy. Sam termin ma złożone biblijne znaczenie odnoszące się do cu-
downego charyzmatu „mówienia językami”, czyli pewnego rodzaju
ekstatycznej modlitwy, która wyraża się w niezrozumiałych i niepowiąza-
nych dźwiękach, wygłaszanych w stanach ekstazy będącej wynikiem mi-
stycznych doświadczeń i duchowego upojenia. Intymny kontakt z Bo-

',0 M. Nixon, Bad Enough Mother, op. cit., s. 91. Autorka opisuje strategie ewokowa-
nia obiektów częściowych i infantylnych popędowych fantazji na przykładzie twórczości
Louise Bourgeois, która stała się prekursorką tej tendencji kontynuowanej we współczes-
nej feministycznej sztuce.
51 Ch. Smyth, Bad Girls, op. cit., s. 7.
Por.: M. Nixon, After Image, op. cit., s. 128. Autorka przywołuje rzeźbiarską twór-
czość Louise Bourgeois i Yayoi Kusama z przełomu lat 50./60. skoncentrowaną na prze-
formułowaniu znaku fallusa poprzez decentralizację ciała w wyniku mutacji i proliferacji
jego części; w efekcie sam fallus przekształca się w obiekt częściowy.